معلولین و خدمات بهزیستی

معلولین افرادی هستند که به طور مادرزاد یا بر اثر بیماری، سوانح محیط های صنعتی، تصادفات رانندگی، آلودگی محیط زیست، جنگ و ... ناتوانی جسمی و روانی دارند. نابینایان، ناشنوایان و کسانی که دست و پا یا اعضای موثر خود را از دست داده اند، بیماران روحی و روانی و ... از این گروه می باشند. با در نظر گرفتن این که واحدهای صنعتی بیش تر در مناطق شهری قرار دارند و بخشی از معلولیت ها ناشی از سوانح محیط های صنعتی است، رقم بالایی از معلولیت در مناطق شهری قرار دارد. میزان معلولیت مردان بیش از زنان است و سالخوردگان بیشترین میزان معلولیت را دارند.
در بسیاری از کشورها که رشد صنعتی شدن با رشد مراقبت های اجتماعی و تضمین های کاری همگون نیست و امکانات حفاظتی برای کارگران در سطح نازلی است، رقم معلولیت افزایش بیش تری نشان می دهد و میزان مرگ و میر ناشی از حوادث کار چندین برابر بیش تر است.
توان بخشی معلولین، کمک درست و سازمان یافته به معلولین و جاری کردن استعدادهای نهان و نیروهای خلاق و سازنده معلولین و آمادگی آن ها برای زندگی مستقل و کمک به مشارکت و حضور آنان در فعالیت های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جامعه است. در شرایط کنونی و با پیشرفت علم و تکنیک کسانی که هم دست ها و هم پاهایشان فلج است نیز می توانند هم سان با افراد عادی به وسیله امکانات و وسایل پیشرفته به اشتغال بپردازند.
توان بخشی حرفه ای است که به وسیله آن معلولین امکان یافته وارد بازار کار و اشتغال شوند و از این حق انسانی و نیاز اجتماعی بهره مند گردند و از این طریق رابطه خود را با جامعه تنظیم کنند. بیکاری که یک مشکل عمومی است، برای جامعه معلولین به مراتب حادتر است و اگر استخدامی در کار باشد، آن ها جزو آخرین کسانی هستند که به استخدام در می آیند و در موقع اخراج از محیط کار نیز، جزو نفرات اول هستند.
کارفرمایان به دلایل مختلف از جمله عدم اطلاع از توانایی های بالقوه معلولین و همچنین تعهدات بیش تر در صورت بروز حوادث و اختصاص هزینه به آنان از سپردن کار به معلولین خودداری می کنند. در حالی که تجربه نشان داده است اگر فرد معلول از آموزش حرفه ای کافی برخوردار گردد و کاری که به او سپرده می شود متناسب با توانایی های او باشد، تفاوتی در راندمان کارش نسبت به افراد عادی وجود نخواهد داشت. فقدان برنامه برای جاری کردن کامل استعدادهای معلولین و عدم وجود ضابطه های لازم برای اشتغال به کار آنان سبب شده است محدودیت های شغلی معلولین باز هم بیش تر شود.
یک فرد معلول چون دیگران حق دارد که از مسکن مناسب برخوردار بوده و تغذیه کافی داشته باشد. به مدرسه برود و با امکانات ویژه آموزش ببیند و در فعالیت های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مشارکت کرده و از خدمات عمومی مثل هر شهروند دیگری استفاده کند. در انجمن ها و مجامع عضویت یابد و حق انتخاب کردن و انتخاب شدن داشته باشد.
برای تامین آن چه که اشاره شد ضروری است که دگرگونی اساسی در اختصاص بودجه کافی برای آموزش، توانبخشی و اشتغال معلولین بوجود آید و همچنین باید در این راه از جمله به اقدامات زیر پرداخت:
تجهیزات آموزش فنی و کاری برای معلولین را توسعه و افزایش داد، از معلولین برای مشارکت در کارهای تولیدی با ایجاد فرصت های مناسب و یکسان با دیگران حمایت به عمل آورد، در برخی مشاغل برای معلولین سهمیه از پیش تعیین شده ای منظور نمود، کارگران معلول را از کمک های ویژه فنی و مالی برخوردار ساخته و مناسبات بین تشکل های کارگری را در جهت تامین زمینه مناسب برای استخدام افراد معلول گسترش داد.
می توان به موارد بالا برخی اقدامات ضروری دیگر را برای زندگی بهتر معلولین جامعه افزود، ولی اقتصاد بحرانی امکان تحقق بخشی از آن چه که در فوق آمده را کمتر ساخته است. پدیده معلولین از بار انسانی نیرومندی برخوردار است و مواجهه با آن مستلزم انسان گرایی است. با وجود همه این ها باید با پیگیری و تلاش، به تحقق مطالبات فوق همت گماشت.

سیّد محمّد صدرالغروی

منبع : فرهنگ توسعه