موقعیت جغرافیایی و تقسیمات سیاسی استان ، استان آذربایجان شرقی

آذربایجان شرقی با وسعت 45261/4 كیلومترمربع در گوشه‌ شمال غربی فلات ایران قرار دارد. رود ارس حدود شمالی آن را با جمهوری‌های آذربایجان، ارمنستان و ایالت خودمختار نخجوان مشخص می‌كند. رود قطور و آب‌های دریاچه ارومیه حدود غربی آن با استان آذربایجان غربی است. در جنوب، كشیدگی رشته‌كوه‌ها، دره‌ها، جلگه‌ها و دشت‌ها موجب پیوستگیِ توپوگرافیك استان با آذربایجان غربی و زنجان شده است و در شرق نیز دره و رودخانه دره‌رود، كوه‌های سبلان، چهل نور و گردنه صائین این خطه را از استان اردبیل جدا می‌كند. مدارهای 5 دقیقه و 45 درجه و 22 دقیقه و 36 درجه منتهی‌الیه غربی و شرقی مختصات جغرافیایی این استان را مشخص می‌كند.
آذربایجان شرقی در طول 235 كیلومتر خط مرزی با جمهوری‌های آذربایجان و ارمنستان همسایه است. دو شهرستان این استان (مرند و اهر) با جمهوری آذربایجان 200 كیلومتر و با جمهوری ارمنستان 35 كیلومتر مرز مشترك دارند. در طول این مرز رود ارس جاری است. در حال حاضر ارتباط استان با كشورهای همسایه تنها از سه نقطه مرزی جلفا، خداآفرین و كردشت انجام می‌‌گیرد؛ در این میان جلفا از اهمیت خاصی برخوردار است. شهر مرزی جلفا از طریق خط آهن نخجوان، ایروان و تفلیس به جمهوری اكراین و بنادر دریای سیاه وصل می‌شود. ارتباط این استان با دریای سیاه، اهمیت و جایگاه خاصی به آن بخشیده است.
منطقه آذربایجان به علت موقعیت خاص جغرافیایی یكی از مناطق حساس و مهم كشور است. همین اهمیت، حساسیت، و گستردگی باعث شده است تا این منطقه با وجود خصوصیات مشترك جغرافیایی،‌ فرهنگی و تاریخی، به سه استان آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل تقسیم شود. در حال حاضر استان آذربایجان شرقی دارای 12 شهرستان، 31 شهر، 30 بخش، 133 دهستان و 3149 آبادی است. شهرستان‌های آن عبارت‌اند از : اهر، بستان‌آباد،‌ بناب، تبریز، سراب، شبستر، كلیبر، مراغه، مرند،‌ میانه، هریس و هشترود. مركز آذربایجان شرقی شهر تاریخی و توسعه یافته تبریز است.