از میرزا علی‌اکبر تا مروج: فصلی از (تاریخ معاصر اردبیل)

نویسنده : مجد، مصطفی,معزی، سعید
شماره کنگره : ۶م۳۵ر/DSR۲۰۷۲
شابک : ۹۶۴-۷۴۱۲-۹۸-۳
رده دیویی : ۹۵۵.۳۱۵
تاریخ نشر : ۸۵۰۶۰۶
تعداد صفحه : ۱۲۸
نوبت چاپ : ۱

نوشتار حاضر به بررسي مبارزات و شخصيت تني چند از علماي اردبيل، در دوران پيش از انقلاب اختصاص يافته كه از آنجمله است: ميزا علي‌اكبر، شيع‌ العلماء اردبيلي و مروج. به تصريح نگارنده: از ويژگي‌هاي ميرزا علي‌اكبر، سادگي و رفتار اجتماعي بود كه دستاويز مناسبي براي تخريب وي بود كه ستيز حيدري و تعمتي و حضور روس و انگليس و عواملشان در اين تخريب نقشي داشت البته اين جريان در سال‌هاي بعد از ارتحال وي درباره‌ي روحانيت جريان داشت حيدري‌ها و عمال روس و يا انگليس، بيش‌ترين نقش را در تخريب ميرزا داشتند زيرا نفوذ معنوي وي در ميان مردم براي منافع دولت‌هاي روس و انگليس، مخاطره‌آميزي نمود. در ابتدا ميرزا موافق مشروطيت بود و بعضي رفتارها او را موافق مشروطه نشان مي‌داد. في‌المثل درباره‌ي مدارس جديد وي اولين مدرسه را داير و ميرزا حميد معلم را به عنوان مدير مدرسه منصوب مي‌كرد و اين گرايش به درگيري رقابت‌آميز حيدري‌ها و نعمتي‌ها دامن مي‌زد و موجبه بهره‌گيري عمال روسيه و انگلستان و ايجاد نامني در اردبيل و غارت اين شهر شد كه در اين ميان نقش شاهسون‌ها را نبايد ناديده گرفت. در ادامه از حكم جهاد آقاميرزا علي‌اكبر عليه بلشويك‌ها و اتهام به وي مبني بر قتل امين‌العلماء سخن رفته است. درباره‌ي شيخ‌العلما نيز از انتقاد او از مراسم عيد نوروز و چهارشنبه‌سوري و عزاداري توام با سدمعبر در خيابان‌ها سخن رفته است. تا جايي كه او خواهان برچيدن حضور عذاداران در معابر و بازار شد و همين امر به ترور وي منجر شد. مرحوم مروج نيز از جمله شخصيت‌هاي متوسط جامعه و دانشگاهي بود كه نگاهي انقلابي داشت و پرهيز از تجمل‌گرايي علت توجه مردم به ايشان بود.