مردانی که جام را بالای سر بردند

اولین دوره رقابت های جام حذفی کشور در سال ۵۵ با حضور ۳۲ تیم برگزار شد که در آن مسابقات تیم ملوان به عنوان قهرمانی دست یافت تا اولین قهرمان جام لقب بگیرد. تیم ملوان با برتری مقابل نیروی اهواز، صنعت نفت آبادان و شهباز در نیمه نهایی رستاخیز خرمشهر را مغلوب کرد و راهی فینال شد. تیم تراکتورسازی نیز تیم پاس را در نیمه نهایی در ضربات پنالتی مغلوب کرد تا به فینال برسد. بازی پایانی در سوم دی ماه ۱۳۵۵ در استادیوم شیرودی برگزار شد که طی آن ملوان موفق شد با نتیجه ۴ بر یک تراکتورسازی را در هم بکوبد و با اقتدار قهرمان نخستین دوره جام حذفی کشور شود. در دیداری که محمد صالحی قضاوت آن را بر عهده داشت عزیز اسپندار و علی نیاکانی هر کدام دو گل برای ملوان به ثمر رساندند و عبدالله محسنی برای تراکتورسازی گلزنی کرد.
بهمن صالح نیا سر مربی وقت ملوان بود و محمد بیاتی نیز هدایت تراکتورسازی را برعهده داشت. در دومین دوره این رقابت ها در سال ۵۶ دو تیم هما و استقلال با برتری برابر حریفان به دیدار پایانی راه یافتند. در این دیدار که در ۱۲/۴/۵۷ برگزار شد استقلال به رهبری جکیچ با گل های پرویز مظلومی و هادی نراقی دو بر صفر هما را شکست داد و قهرمان شد. اما در دوره سوم این رقابت ها که با ۹ سال وقفه به علت انقلاب اسلامی و همچنین جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در سال ۶۵ برگزار شد ملوان در دیدار پایانی با دو گل مرحوم سیروس قایقران و محمد احمدزاده خیبر خرم آباد را مغلوب کرد و برای دومین بار قهرمان جام حذفی کشور شد. اما در سال ۶۶ تیم پرسپولیس هم قهرمانی جام حذفی را تجربه کرد و پس از برتری سه بر صفر در نیمه نهایی برابر دارایی در فینال حریف ملوان انزلی شد. در دیدار رفت در تهران محمد حسین انصاری فرد تک گل پرسپولیس را به ثمر رساند تا با تساوی بدون گل در دیدار برگشت که باز هم در تهران برگزار شد قهرمانی به پرسپولیس برسد. در سال ۶۷ پرسپولیس در مرحله یک چهارم نهایی در ضربات پنالتی استقلال را حذف کرد اما در نیمه نهایی در مجموع دو دیدار ۴ بر ۳ مغلوب شاهین اهواز شد تا این تیم حریف ملوان در فینال باشد. دیدار رفت را سه بر یک ملوان انزلی برد اما پیروزی ۴ بر صفر بازی برگشت قهرمانی را به شاهین اهواز داد تا این تیم هم به جمع قهرمانان ایران بپیوندد.
در سال ۶۹ تیم ملوان در پنجمین فینال خود با برتری در ضربات پنالتی برابر استقلال در تهران به سومین قهرمانی خود در جام حذفی دست یافت. ملوان در نیمه نهایی در حالی که بازی رفت را دو بر یک به پرسپولیس واگذار کرده بود در دیدار برگشت با دو گل فراموش ناشدنی مرحوم سیروس قایقران که هر دو از روی ضربات کاشته بود در آخرین روز سال ۶۹ دو بر صفر پرسپولیس را مغلوب کرد و به فینال رسید. در فینال که به صورت تک بازی و در تهران برگزار شد، پس از تساوی بدون گل، ملوان ۶ بر ۵ در ضربات پنالتی قهرمان شد. در سال ۷۰ ملوان برای ششمین بار در طول ۷ دوره جام حذفی به فینال راه یافت اما پرسپولیس با گل های محسن عاشوری و ناصر محمدخانی ملوان را در آخرین فینال تاریخ باشگاهش ناکام گذارد و خود برای دومین بار قهرمان شد تا سال بعد نماینده ایران در اولین دوره جام در جام آسیا باشد که با قهرمانی پرسپولیس نیز همراه شد.
تیم سایپا در سال ۷۱ با قهرمانی در جام حذفی به عنوان اولین تیم توانست دو جام حذفی و لیگ را در یک سال توامان کسب کند. در دیدارهای پایانی سایپا موفق شد به لطف گل زده در خانه حریف (صفر- صفر در تهران و ۱-۱ در اهواز) مقابل جنوب اهواز پیروز شود. در فینال جام ۷۳ تیم بهمن که در دیدار رفت با یک گل مغلوب تراکتورسازی تبریز شده بود در بازی برگشت با دو گل امیرهوشنگ شریفی و اکبر آبسالان به برتری رسید و جشن قهرمانی گرفت. در جام حذفی سال ۷۴ تیم استقلال برای دومین بار قهرمان شد. استقلال در دیدار رفت در شیراز سه بر یک برق را مغلوب کرد و با برتری دو بر صفر با گل های امیر قلعه نویی در دیدار برگشت در تهران جشن قهرمانی گرفت تا پس از سال ها بدون جام نماند.
تیم برق که در سال ۷۴ با شکست برابر استقلال در کسب جام ناکام مانده بود در سال ۷۵به همراه بهمن به فینال رسید که پس از تساوی بدون گل در ضربات پنالتی ۴ بر ۲ پیروز شد و به مقام قهرمانی دست یافت.
در سال ۷۷ تیم پرسپولیس پس از غلبه بر بهپاک بهشهر، پلی اکریل و سپاهان اصفهان در نیمه نهایی استقلال اهواز را شکست داد تا در فینال مقابل استقلال قرار بگیرد. استقلال نیز در نیمه نهایی با تک گل فرد ملکیان پاس را شکست داده بود. در بازی که در ۲۰/۴/۷۸ برگزار شد پرسپولیس با گل های مهدی هاشمی نسب و افشین پیروانی در مقابل تک گل سهراب بختیاری زاده مقابل استقلال پیروز شد و برای سومین بار جام حذفی را تصاحب کرد. پرسپولیس که در لیگ آزادگان همان فصل نیز قهرمان شده بود با این قهرمانی به همراه سایپا تنها تیم هایی هستند که در یک فصل به دو قهرمانی دست یافته اند. در جام ۷۸ استقلال در نیمه نهایی با دو گل داریوش یزدانی دو بر یک سایپا را مغلوب کرد تا در ۲۷ خرداد ۷۹ در فینال برابر بهمن قرار بگیرد که در پایان استقلال با دو گل محمد نوازی و تک گل علی لطیفی در مقابل تک گل رضا جباری برای بهمن سه بر یک این تیم را مغلوب کرد تا به عنوان سومین تیم پس از ملوان و پرسپولیس به سومین قهرمان جام حذفی خود دست یابد. در سال ۷۹ فجر سپاسی با نتایج یک بر صفر و دو بر یک در شیراز و اصفهان ذوب آهن را مغلوب کرد تا پس از برق شیراز برای دومین بار جام را به شیراز ببرد.
در سال ۸۰ استقلال که در لیگ در هفته پایانی جام قهرمانی را به پرسپولیس واگذار کرده بود عزم خود را با امیر قلعه نویی برای قهرمانی جزم کرد و به این عنوان برای چهارمین بار دست یافت تا آخرین نماینده ایران در جام در جام آسیا باشد. استقلال پس از عبور از سد لشگر ۳۰ گرگان و ذوب آهن در نیمه نهایی با احتساب گل زده بیشتر در خانه حریف ( ۴ بر ۲ در اصفهان و۳ بر یک در تهران) برابر سپاهان پیروز شد و به فینال راه یافت تا در مقابل فجر سپاسی صف آرایی کند. برتری دو بر یک در شیراز و تساوی دو- دو در تهران حکم به قهرمانی استقلال داد. فینالیست های جام حذفی ۷۹ بار دیگر در سال ۸۱ نیز به فینال رسیدند اما این بار ذوب آهن بود که فجر سپاسی را در سومین حضور پیاپی اش در فینال ناکام گذاشت تا در سالی که سپاهان قهرمان لیگ برتر شده بود ذوب آهنی ها نیز از حریف همشهری خود عقب نمانند و برای نخستین بار صاحب جام شوند. هر دو دیدار فینال در اصفهان و شیراز با تساوی ۲-۲ به پایان رسید تا ضربات پنالتی در شیراز ذوب آهن را به عنوان قهرمان معرفی کند.
در جام ۸۲ سپاهان پس از برتری در نیمه نهایی مقابل همشهری خود ذوب آهن در ضربات پنالتی، در فینال برابر استقلالی قرار گرفت که با قرعه یی مناسب در مسیری تقریباً ساده به فینال رسیده بود و موفق شد با پیروزی های ۳ بر ۲ در اصفهان و ۲ بر صفر در تهران با اقتدار قهرمان جام حذفی شود تا برای دومین بار متوالی در سوپرجام آسیا نماینده ایران باشد و جام حذفی را نیز در کنار قهرمانی لیگ در ویترین افتخارات خود داشته باشد. سال ۸۳ صبا در بازی رفت و برگشت کاری کرد تا در استادیوم ثامن مشهد جلوی چشم تماشاگران ابومسلم جشن قهرمانی بگیرد. سال ۸۴ هم پرسپولیس با اشتباه مسعود مرادی در ندیدن خطای پنالتی روی فوروارد، جام را به سپاهان داد و البته پارسال هم آنها در فینال صباباتری را بردند و قهرمان شدند.

منبع : روزنامه اعتماد