ارومیه ، استان آذربایجان غربی

شهر ارومیه (مركز استان آذربایجان غربی) در جلگه‌ای به طول 70 كیلومتر و عرض 30 كیلومتر در كنار دریاچه لاجوردی ارومیه گسترده است. این جلگه از رسوبات رودهای باراندوز، شهرچای، روشه‌چای و نازلوچای كه همه ساله به طور منظم آن را مشروب می‌سازند پوشیده شده است. پیشینه تاریخی و استقرار این شهر در مسیر قفقاز، ارمنستان، آسیای صغیر و بین‌النهرین و نیز زمین‌‌های بارور و آب و هوای مساعد، اهمیت بسیار ویژه‌ای را به آن بخشیده است.
غرب دریاچه ارومیه همواره پیش از سایر نقاط ایران مورد توجه ملل ماقبل تاریخ قرار داشت، زیستگاه‌های متعدد نیز كه امروزه تپه‌‌هایی از آنها باقیست، مؤید همین امر است. یكی از این تپه‌‌ها كه به نام «گوی تپه» معروف است،‌ با قدیمی‌ترین تپه‌‌های باستانی بین‌النهرین،‌ آسیای صغیر و فلات ایران رقابت می‌كند.
انتساب چند زرتشتی كه در هنگام تولد عیسی (ع) به بیت‌الحم رفته بودند و در ارومیه مدفونند حاكی از آن است كه این شهر یكی از بزرگترین كانون‌های مذهبی و اجتماعی گذشته‌های دور بوده است و سرداران و امپراطوران روم جهت دستیابی به آتشكده یا آذرخش بزرگ زرتشتیان (آذرگشنسب) و پایتخت تابستانی ساسانیان (گزنا) - تخت سلیمان - بارها از آن عبور كرده‌اند.
بعد از اسلام نیز ارومیه دومین شهر مهم آذربایجان، پس از مراغه، به شمار می‌رفت. از قرن 15 میلادی كه تركان عثمانی جایگزین امپراطور روم شرقی شدند، بازار ارومیه به عنوان شهر سرحدی اهمیت فوق‌العاده‌ای پیدا كرد و از برج و باروی مهمی برخوردار شد. برج سه گنبد و مسجد جامع ارومیه از یادگارهای عظمت تمدن اسلامی در منطقه به شمار می‌رود.
شهر ارومیه نقطه تلاقی اقوام و ادیان پیرامون خود از قبیل آشوری‌ها، ارمنی‌ها، یهودی‌ها و بالاخره مسلمانان بود و به تبع آن حائز ویژگی‌هایی شد كه در بخش‌های دیگر مورد بررسی قرار خواهد گرفت.