ابتلای زلیخا به محنت فراق بعد از وفات عزیز مصر

دلی کز دلبری ناشاد باشد		ز هر شادی و غم آزاد باشد
غمی دیگر نگیرد دامن او		نگردد شادی‌ای پیرامن او
زلیخا بود مرغی محنت آهنگ		جهان چون خانه‌ی مرغان بر او تنگ
غم یوسف ز جان او نمی‌رفت		حدیثش از زبان او نمی‌رفت
درین وقتی که رفت از سر عزیزش		نماند اسباب دولت هیچ چیزش،
خیال روی یوسف یار او بود		انیس خاطر افگار او بود
به یادش روی در ویرانه‌ای کرد		وطن در کنج محنت‌خانه‌ای کرد
ز مژگان دم به دم خوناب می‌ریخت		مگر خوناب خون ناب می‌ریخت
چو بود از تاب دل، سوزان تب او		مژه می‌ریخت آبی بر لب او
نمی‌شست از رخ آن خونابه گویی		از آن خونابه بودش سرخ‌رویی
گهی کندی به ناخن روی گلگون		چو چشم خود گشادی چشمه‌ی خون
گهی سینه گهی دل می‌خراشید		ز جان جز نقش جانان می‌تراشید
فراوان سال‌ها کار وی این بود		ز هجران رنج و تیمار وی این بود
جوانی، تیره گشت از چرخ پیرش		به رنگ شیر شد موی چو قیرش
گریزان گشت زاغ از تیر تقدیر		به جای زاغ شد بوم آشیان‌گیر
به روی تازه چون گلچین‌اش افتاد		شکن در صفحه‌ی نسرین‌اش افتاد
سهی سروش ز بار عشق خم شد		سرش چون حلقه همراز قدم شد
نه سر، نی پای بود از بخت واژون		ز بزم وصل، همچون حلقه بیرون
درین نم دیده خاک، از خون مردم		چو شد سرمایه‌ی بینایی‌اش گم،
به پشت خم از آن بودی سرش پیش		که جستی گم شده سرمایه‌ی خویش
به سر بردی در آن ویران، مه و سال		سرش ز افسر تهی، پایش ز خلخال
تهی از حله‌های اطلس‌اش دوش		سبک از دانه‌های گوهرش گوش
به مهر یوسف‌اش از خاک بستر		به از مهد حریر حورگستر
نرفتی غیر «یوسف!» بر زبانش		نبودی غیر او آرام جانش
خبرگویان ز یوسف لب ببستند		پس زانوی خاموشی نشستند
زلیخا را ز تنهایی چو جان کاست		به راه یوسف از نی خانه‌ای خواست
بدو کردند نی‌بستی حواله		چون موسیقار پر فریاد و ناله
چو کردی از جدایی ناله آغاز		جدا برخاستی از هر نی آواز
چو از هجر آتش اندر وی گرفتی		ز آهش شعله اندر نی گرفتی
به حسرت بر سر راهش نشستی		خروشان بر گذرگاهش نشستی
چو بی‌یوسف رسیدی خیلی از راه		به طنزش کودکان کردندی آگاه
که: «اینک در رسید از راه، یوسف		به رویی رشک مهر و ماه، یوسف»
زلیخا گفتی: «از یوسف در اینان		نمی‌یابم نشان، ای نازنینان!
به دل زین طنز مپسندید داغم!		که نید بوی یوسف در دماغم
به هر منزل که آن دلدار گردد		جهان پر نافه‌ی تاتار گردد»
چو یوسف در رسیدی با گروهی		کز ایشان در دل افتادی شکوهی
بگفتندی که: «از یوسف خبر نیست		درین قوم از قدوم او اثر نیست»
بگفتی: «در فریب من مکوشید!		قدوم دوست را از من مپوشید!»
چو کردی گوش آن حیران مهجور		ز چاووشان، نوای «دور شو، دور!»
زدی افغان که: «من عمری ست دورم		به صد محنت درین دوری صبورم»
بگفتی این و بی‌هوش اوفتادی		ز خود کردی فراموش اوفتادی
ز جام بیخودی از دست رفتی		چنان بیخود، در آن نی‌بست رفتی
بدین دستور بودی روزگاری		نبودی غیر ازین‌اش کار و باری