برجس‌ (ویتیلیگو) ـ vitiligo

برجس‌ عبارت‌ است‌ از از دست‌ رفتن‌ رنگ‌ پوست‌ به‌ صورت‌ لكه‌لكه‌. تمامی‌ گروه‌های‌ قومی‌ و نژادی‌ را مبتلا می‌كند. غالباً در پوست‌ پشت‌ دست‌ها، صورت‌ و زیر بغل‌ ایجاد می‌گردد. در اواخر دوران‌ كودكی‌ (12-9 سالگی‌) تا میانسالی‌ شایع‌تر است‌.

ـ علایم‌ شایع‌:

ماكول‌ها (نواحی‌ كوچكی‌ بارنگ‌ متفاوت‌ از پوست‌) یا لكه‌هایی‌ با مشخصات‌ زیر:

۱. صاف‌، سفید و غیرقابل‌ لمس‌ با انگشتان‌ هستند.

۲. معمولاً در هر دو طرف‌ بدن‌ و تقریباً در جای‌ مشابهی‌ قرار دارند.

۳. قطر آنها از 3-2 میلی‌متر تا چند سانتی‌متر متفاوت‌ است‌.

۴. باعث‌ آزار و خارش‌ نمی‌شوند.

۵. اختلال‌ باعث‌ خاكستری‌ شدن‌ زود هنگام‌ مو می‌گردد.

۶. گسترش‌ یافته‌، نواحی‌ بسیار بزرگ‌، با شكل‌ نامنظم‌ و بدون‌ رنگی‌ را تشكیل‌ می‌دهند.

ـ علل‌ بیماری:

احتمالاً بیماری‌ خود ایمن‌. سلول‌های‌ رنگدانه‌ ساز (ملانوسیت‌) می‌میرند و در نتیجه‌ رنگدانه‌ای‌ تولید نمی‌شود.

ـ عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر :

۱. سابقه‌ خانوادگی‌ برجس‌

۲. بیماری‌ تیروئید یا غده‌ فوق‌ كلیوی‌

۳. دیابت‌ شیرین‌

۴. بیماری‌ آدیسون‌

۵. كم‌خونی‌ وخیم‌

۶. پركاری‌ و كم‌كاری‌ تیروئید

۷. میاستنی‌ گراو

۸. صدمات‌ فیزیكی‌ نامعمول‌ (آفتاب‌ سوختگی‌ شدید، جراحی‌)

ـ پیشگیری‌:

در حال‌ حاضر قابل‌ پیشگیری‌ نیست‌.

ـ عواقب‌ مورد انتظار:

درمان‌ طولانی‌ و غالباً غیر رضایت‌بخش‌ است‌. رنگدانه‌ دار شدن‌ مجدد به‌ صورت‌ كامل‌ و پایدار به‌ ندرت‌ امكان‌پذیر است‌. درمان‌ شامل‌ استفاده‌ از یك‌ داروی‌ خوراكی‌ به‌ نام‌ پسورالن‌ است‌. در صورت‌ قطع‌، بیشتر رنگدانه‌های‌ دوباره‌ ایجاد شده‌ معمولاً از بین‌ می‌روند. پیش‌بینی‌ مقدار بهبودی‌ با درمان‌ امكان‌پذیر نیست‌. افراد جوانتر (زیر 30 سال‌) و افرادی‌ كه‌ زود تحت‌ درمان‌ قرار می‌گیرند، معمولاً بهتر پاسخ‌ می‌دهند. یك‌ سال‌ برای‌ ارزیابی‌ نتایج‌ زمان‌ بدهید.

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

اختلال‌ ممكن‌ است‌ هرگز كاملاً از بین‌ نرود و باعث‌ بدشكلی‌ پایدار گردد.

ـ درمان‌:

۱. ضایعات‌ را با مواد آرایشی‌ ضدآب‌ و ماست‌ بپوشانید.

۲. برای‌ بیمارانی‌ كه‌ از سایر درمان‌ها فایده‌ای‌ حاصل‌ نمی‌كنند، ممكن‌ است‌ پیوند پوست‌ پیشنهاد گردد.

۳. برای‌ محافظت‌ مناطق‌ بدون‌ رنگدانه‌ از آسیب‌ آفتاب‌ از ضدآفتاب‌ دارای‌ قدرت‌ محافظت‌ شماره‌ 15 یا بالاتر استفاده‌ كنید.

۴. آزمون‌های‌ تشخیصی‌ می‌توانند شامل‌ بررسی‌ میكروسكوپی‌ پوست‌ با خراش‌ دادن‌ آن‌ در كنار معاینه‌ فیزیكی‌ نواحی‌ مبتلای‌ پوست‌ باشند.

۵. این‌ اختلال‌ خوش‌خیم‌ است‌ و معمولاً تنها یك‌ مشكل‌ زیبایی‌ به‌ شمار می‌رود. برخی‌ بیماران‌ مبتلا به‌ بیماری‌ محدود می‌توانند از یك‌ فرآورده‌ آرایشی‌ استفاده‌ كنند.

ـ داروها:

ممكن‌ است‌ برای‌ شما پسورالن‌ در كنار مواجهه‌ با اشعه‌ فرابنفش‌ (UVA) كه‌ تولید رنگدانه‌ توسط‌ سلول‌های‌ رنگدانه‌ای‌ سالم‌ مجاور سلول‌های‌ آسیب‌ دیده‌ را تحریك‌ می‌كند، تجویز شود. تركیب‌ پسورالن‌ و UVA ، PUVA نام‌ دارد. ممكن‌ است‌ نتایج‌، ناامیدكننده‌ باشند و عوارض‌ جانبی‌ شایع‌ هستند. ممكن‌ است‌ برای‌ برجس‌ گسترده‌، هیدروكینون‌ به‌ صورت‌ مونوبنزیل‌اتر تجویز گردد.

ـ فعالیت‌:

محدودیت‌ وجود ندارد.

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:

۱. اگر خود یا عضوی‌ از خانواده‌تان‌ علایم‌ برجس‌ را داشته‌ باشید.

۲. اگر شما دچار علایم‌ جدید و غیر قابل‌ توجیه‌ شده‌اید. داروهای‌ مورد استفاده‌ در درمان‌ ممكن‌ است‌ عوارض‌ جانبی‌ ایجاد كنند.