یکشنبه, ۹ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 28 April, 2024
مجله ویستا

سكته‌ مغزی‌ ـ stroke


سكته‌ مغزی‌ عبارت‌ است‌ از كاهش‌ ناگهانی‌ خونرسانی‌ به‌ بخشی‌ از مغز كه‌ طوری‌ به‌ آن‌ ناحیه‌ آسیب‌ می‌زند كه‌ نمی‌تواند به‌ طور طبیعی‌ دارای‌ كاركرد باشد. غالباً بزرگسالان‌ بالای‌ 60 سال‌ مبتلا می‌شوند.
ـ علایم‌ شایع‌:
۱. بی‌اختیاری‌ مدفوع‌ یا ادرار
۲. گیجی‌
۳. اختلالات‌ بینایی‌
۴. سردرد
۵. عدم‌ توانایی‌ تكلم‌
۶. كاهش‌ هوشیاری‌ / منگی‌
۷. عدم‌ توانایی‌ حركت‌ دادن‌ بخشی‌ از بدن‌
۸. سنگینی‌ ناگهانی‌ در اندام‌ یا كرختی‌ و ناتوانی‌ در كنترل‌ عضلات‌
ـ علل‌ بیماری:
معمولاً تصلب‌ شرایین‌ (آترواسكلروز) یا فشار خون‌ بالا. این‌ موارد ممكن‌ است‌ منجر به‌ موارد زیر گردد: ترومبوز كه‌ در آن‌ جریان‌ خون‌ در اثر تنگی‌ یا بسته‌ شدن‌ یك‌ شریان‌ مسدود می‌گردد. آمبولی‌ كه‌ در آن‌ بخش‌ كوچكی‌ از رسوب‌ چربی‌ یا یك‌ لخته‌ خونی‌ كوچك‌ از یك‌ رگ‌ مبتلا یا قلب‌ به‌ مغز می‌رود. خونریزی‌ مغزی‌ كه‌ در آن‌ یك‌ رگ‌ خونی‌ مغز پاره‌ شده‌، به‌ بافت‌ مغزی‌ اطراف‌ خود خونریزی‌ می‌كند. پارگی‌ آنوریسم‌ یك‌ شریان‌ كوچك‌ مغز.
ـ عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر:
۱. سیگار كشیدن‌
۲. چاقی‌
۳. رژیم‌ غذایی‌ پرچربی‌ یا پر نمك‌
۴. سن‌ بیش‌ از 60 سال‌
۵. فشار خون‌ بالا
۶. دیابت‌ شیرین‌
۷. بیماری‌ شریان‌ كرونر
۸. سابقه‌ حملات‌ گذرای‌ ایسكمیك‌
۹. سابقه‌ خانوادگی‌ سكته‌ مغزی‌
۱۰. سوء مصرف‌ الكل‌
۱۱. فیبریلاسیون‌ دهلیزی‌ (نوعی‌ ضربان‌ قلب‌ نامنظم‌)
ـ پیشگیری‌:
۱. به‌ طور منظم‌ ورزش‌ كنید.
۲. از رژیم‌ غذایی‌ كم‌چربی‌ استفاده‌ كنید.
۳. سیگار نكشید.
۴. كنترل‌ طبی‌ هرگونه‌ اختلال‌ مزمن‌ (مثل‌ دیابت‌ شیرین‌)
۵. فشار خون‌ خود را مرتب‌ كنترل‌ كنید. اگر بالا باشد، به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ كنید.
۶. اگر دچار انسداد شریان‌ كاروتید باشید، جراحی‌ می‌تواند احتمال‌ سكته‌ مغزی‌ در آینده‌ را كاهش‌ دهد.
۷. در مورد مصرف‌ روزانه‌ آسپیرین‌، از توصیه‌های‌ پزشكی‌ بهره‌مند شوید. مطالعات‌ حاكی‌ از آن‌ هستند كه‌ این‌ امر ممكن‌ است‌ چنان‌ بر لخته‌ شدن‌ تأثیر كند كه‌ احتمال‌ ترومبوز یا آمبولی‌ مغزی‌ را كاهش‌ دهد (در سكته‌ خونریزی‌ دهنده‌ مؤثر نیست‌ و ممكن‌ است‌ خطرناك‌ باشد).
ـ عواقب‌ مورد انتظار:
سكته‌ مغزی‌ در 23 موارد باعث‌ مرگ‌، آسیب‌ پایدار یا ناتوانی‌ می‌شود. در بقیه‌ موارد، امكان‌ بهبود كامل‌ بدون‌ ناتوانی‌ درازمدت‌ وجود دارد. یك‌ سكته‌ مغزی‌ خفیف‌ ممكن‌ است‌ نشانه‌ای‌ زودهنگام‌ از حملات‌ شدیدتر باشد. ناتوانی‌ نسبی‌ در افرادی‌ كه‌ از سكته‌ مغزی‌ نجات‌ می‌یابند، ممكن‌ است‌ ماه‌ها طول‌ بكشد.
ـ عوارض‌ احتمالی‌:
۱. پنومونی‌ (ذات‌الریه‌)
۲. افسردگی‌
۳. فلج‌ یا ناتوانی‌ پایدار
۴. زخم‌ فشاری‌ حاصل‌ از استراحت‌ طولانی‌ در بستر
ـ درمان‌:
۱. بیمارستان‌ها برنامه‌های‌ مداخله‌ای‌ زودهنگام‌ دارند. اگر دچار علایم‌ سكته‌ مغزی‌ شوید، فوراً به‌ نزدیك‌ترین‌ بیمارستان‌ محل‌ زندگی‌ خود بروید.
۲. آزمون‌های‌ تشخیصی‌ می‌توانند شامل‌ بررسی‌های‌ آزمایشگاهی‌ مایع‌ نخاع‌ و خون‌، نوار قلب‌، اكوكاردیوگرافی‌، سونوگرافی‌، آنژیوگرافی‌، سی‌تی‌اسكن‌ و رادیوگرافی‌ سر باشند.
۳. ممكن‌ است‌ بستری‌ شدن‌ در بیمارستان‌ برای‌ مراقبت‌ حاد (با پایش‌ دقیق‌ كاركرد قلب‌ و ریه‌، غلظت‌ الكترولیت‌ها و مایعات‌) لازم‌ باشد.
۴. جراحی‌ (گاهی‌ اوقات‌) برای‌ برداشتن‌ لخته‌ یك‌ شریان‌ مغز ممكن‌ است‌ لازم‌ باشد.
۵. در بعضی‌ انواع‌ سكته‌ مغزی‌ از داروهای‌ حل‌كننده‌ لخته‌ خون‌ استفاده‌ می‌شود.
۶. ممكن‌ است‌ (گاهی‌) مراقبت‌ پرستاری‌ در خانه‌ لازم‌ باشد.
۷. ممكن‌ است‌ فیزیوتراپی‌، كاردرمانی‌ و گفتاردرمانی‌ لازم‌ باشد.
ـ داروها:
داروهای‌ ضد انعقادی‌ برای‌ كاهش‌ احتمال‌ تشكیل‌ لخته،‌ داروهای‌ ضد پرفشاری‌ خون‌ در صورت‌ ابتلا به‌ فشار خون‌ بالا.
ـ فعالیت‌:
اگر كنترل‌ عضلانی‌ شما از دست‌ رفته‌ باشد، درمان‌ به‌ شما كمك‌ خواهد كرد تا یاد بگیرید برای‌ به‌ دست‌ آوردن‌ مجدد مهارت‌های‌ پایه‌ مثل‌ خوردن‌، لباس‌ پوشیدن‌ و توالت‌ رفتن‌ از اندام‌های‌ آسیب‌ دیده‌ خود استفاده‌ كنید. پس‌ از یك‌ سكته‌ مغزی‌، تعبیه‌ سطوح‌ شیب‌دار به‌ جای‌ پله‌ در ورودی‌های‌ منزل‌ و نیز دستگیره‌ در كنار وان‌ حمام‌ و دستشویی‌ها را مدنظر قرار دهید.
ـ رژیم‌ غذائی‌:
در ابتدا ممكن‌ است‌ تغذیه‌ با استفاده‌ از لوله‌ معده‌ ضرورت‌ یابد و سپس‌ بتوانید از غذاهای‌ صاف‌ شده‌، و یا معمولی‌ استفاده‌ كنید. غذایی‌ را بخورید كه‌ كم‌ نمك‌ و كم‌چربی‌ باشد.
ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:
اگر شما یا یكی‌ از اعضای‌ خانواده‌تان‌ علایم‌ سكته‌ مغزی‌ را داشته‌ باشید یا آنها را در فردی‌ دیگر مشاهده‌ كنید. این‌، یك‌ اورژانس‌ است‌! اگر در طول‌ درمان‌ موارد زیر رخ‌ می‌دهند: تب‌،زخم‌های‌ فشاری‌، بدتر شدن‌ علایم‌.


همچنین مشاهده کنید