ساختار بازارها

بازارى که در آن بنگاه‌هاى جهانگردى فعاليت مى‌کنند در کشورها و بخش‌هاى مختلف ساختار متفاوتى دراد که از رقابت تا انحصار کامل را دربر مى‌گيرد. از نظر فروشنده، رقابت کامل وضعيتى است که در آن وى با قيمت معين در بازار روبرو مى‌باشد اما در آن قيمت مى‌تواند تمام محصول خود را بفروشد. به‌عبارت ديگر، فروشنده با منحنى تقاضاى افقى شکلى مانند شکل A روبرو مى‌باشد.

اين بنگاه در برابر منحنى تقاضاى AB قادر است هر مقدار محصول را به قيمت P1 بفروشد اما نه به قيمتى بالاتر زيرا خريداران فوراً به بنگاه‌هاى ديگر روى مى‌آورند که همان محصول را به قيمت P1 عرضه مى‌نمايند.

اين وضعيت به جز در فعاليت‌هاى کشاورزى که توليدکنندگان، کوچک و تابع قيمت بازار هستند و فقط مقدار توليد را معين مى‌کنند، به‌ندرت در فعاليت ديگرى ديده مى‌شود. در بخش سفر و جهانگردي، رانندگان تاکسى در شهرهاى بزرگ يا هتل‌ها و متل‌هاى کوچک در مقصدهاى تعطيلاتى بسيار بزرگ به اين وضعيت نزديک هستند. اما در وضعيت رقابت کامل قرار ندارند براى مثال، متل‌ها شايد بتوانند قيمت را اندکى افزايش بدهند و در ضمن، با اندک اصلاحاتى در عرضهٔ خدمات مانند مکان، کيفيت خدمات يا تزئينات متل مشتريان خود را از دست ندهند. بنابراين، آنها از عامل مزيت نسبى يا متمايز بودن محصول خود بهره مى‌برند که در وضعيت رقابت کامل امکان‌پذير نيست. با وجود اين، دامنهٔ قابل قبولى از قيمت ممکن است وجود داشته باشد که در آن دامنهٔ فروشندگان فعاليت کنند زيرا آنها نه قدرت کافى در بازار دارند نه وضعيت منحصر به فردى تا بتوانند قيمت را در سطح مطلوبى وضع کنند. اين وضعيت، نوعى رقابت ناقص و نزديک به رقابت کامل است که براى متل‌هاى کوچک، منحنى تقاضاى مشابه شکل B به‌دست مى‌دهد.

در اين شکل، Pm حداکثر قيمت مؤثرى است که متلدار مى‌تواند پيش از آنکه خصوصيت‌هاى محصول او ديگر نتواند بر قيمت‌هاى پائين‌تر رقبا بچربد وضع کند. θF معرف ظرفيت کامل است يا به‌عبارت ديگر، اجاره دادن تمام اتاق‌ها. منحنى تقاضاى AB دامنهٔ تغييرات ممکن در قيمت متل را نشان مى‌دهد (شيبدار بودن منحنى به معناى 'چسبندگي' تقاضا در برابر تغييرات جزئى قيمت است). قيمت متل در عمل بستگى به ساختار هزينه‌ها و هدف‌هاى آن خواهد داشت.

در حالى‌که اين ساختار، بخش‌هاى رقابتى نسبتاً تعريف شده ماند خدمات تاکسي، متل‌ها و فروشندگان سوغاتى در مقصد را توضيح مى‌دهد آنچه ساختار بازار سفر و جهانگردى را در کل بغرنج مى‌کند عبارت است از:

- مشکل تعيين محصولات و بنابراين، تعيين بخش‌ها

- حد و مرزهاى جغرافيائى بازارها و مکان توليدکنندگان و مصرف‌کنندگان، به‌ويژه در جهانگردى بين‌المللى

برخى بنگاه‌ها مرزهاى ملى را درمى‌نوردند و ممکن است در چارچوب چند بازار و در چند کشور فعاليت کنند. براى مثال، المپيک‌ هاليديز به‌عنوان يک تورگردان فروشندۀ تورهاى جامع، با رقابت شديدى در کشورهاى اروپاى غربى روبرو است اما در کشور خود، يونان قدرت انحصارى بسيار زيادى دارد. بنابراين لازم است - و حتى‌الامکان در مورد هر گروه محصولات - اثرات بازار بر بنگاه‌هاى مسافرتى و جهانگردى مورد بررسى قرار گيرد.