كولیت‌ اولسرو ـ colitis ulcerative

كولیت‌ اولسرو عبارت‌ است‌ از یك‌ بیماری‌ التهابی‌ مزمن‌ و جدی‌ روده‌ بزرگ‌ كه‌ طی‌ آن‌ در روده‌ بزرگ‌ زخم‌هایی‌ به‌ وجود می‌آید و بیمار دچار اسهال‌ خونی‌ می‌شود. نواحی‌ زخمی‌ التهاب‌ نیز دارند و ممكن‌ است‌ آبسه‌هایی‌ در بافت‌ دیواره‌ داخلی‌ روده‌ بزرگ‌ پدید آورند. امكان‌ دارد كولیت‌ اولسرو با بعضی‌ از عفونت‌های‌ باكتریایی‌ روده‌ بزرگ‌ اشتباه‌ گرفته‌ شود. این‌ بیماری‌ در هر سنی‌ و در هر دو جنس‌ می‌تواند رخ‌ دهد، اما در خانم‌های‌ 40-15 ساله‌ شایع‌تر است‌.

ـ علایم‌ شایع‌:

علایم‌ اولیه‌ عبارتند از: درد در سمت‌ چپ‌ شكم‌ كه‌ با اجابت‌ مزاج‌ بهتر می‌شود. دوره‌های‌ اسهال‌ خونی‌ همراه‌ با مخاط‌، كه‌ بین‌ آنها بیمار علامتی‌ ندارد. علایم‌ به‌ هنگام‌ حمله‌ حاد عبارتند از:

۱. افزیش‌ اسهال‌ خونی‌ (تا 20-10 بار اجابت‌ مزاج‌ در روز)

۲. دل‌ پیچه‌ و درد شدید در اطراف‌ راست‌ روده‌

۳. عرق‌ ریزش‌

۴. تهوع‌

۵. بی‌اشتهایی‌ و كاهش‌ وزن‌

۶. كم‌ آب‌ شدن‌ بدن‌

۷. نفخ‌ شكم‌

۸. تب‌ حتی‌ تا حد 40 درجه‌ سانتیگراد

ـ علل‌ بیماری:

ناشناخته‌ است‌. عوامل‌ ژنتیكی‌، عفونی‌، ایمنی‌، و روانی‌ همگی‌ پیشنهاد شده‌اند.

ـ عوامل‌ افزایش‌ دهنده‌ خطر:

سابقه‌ خانوادگی‌ كولیت‌ اولسرو

ـ پیشگیری‌:

روشی‌ خاصی‌ برای‌ پیشگیری‌ وجود ندارد.

ـ عواقب‌ مورد انتظار:

گاهی‌ با جراحی‌ خوب‌ می‌شود. اما اگر نتوان‌ آن‌ را با جراحی‌ خوب‌ كرد، علایم‌ آن‌ را می‌تواند با درمان‌ كنترل‌ كرد.

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

۱. سوءتغذیه‌، تحلیل‌ رفتن‌ بدن‌، یا ناتوانی‌ مزمن‌

۲. التهاب‌ مفاصل‌، چشم‌ها، و پوست‌

۳. مسمومیت‌ خون‌ كه‌ زندگی‌ را به‌ خطر می‌اندازد.

۴. سرطان‌ روده‌ بزرگ‌؛ خطر بروز سرطان‌ روده‌ بزرگ‌ در كسانی‌ كه‌ كولیت‌ اولسرو دارند بیشتر است‌.

۵. خونریزی‌ به‌ حدی‌ كه‌ زندگی‌ را در خطر اندازد، گسترش‌ زخم‌ در تمام‌ ضخامت‌ دیواره‌ روده‌ بزرگ‌، یا التهاب‌ پرده‌ پوشاننده‌ حفره‌ شكم‌ (همگی‌ به‌ هنگام‌ حمله‌ حاد)

ـ درمان‌:

۱. امكان‌ دارد آزمایشات‌ تشخیصی‌ شامل‌ موارد زیر باشد: آزمایش‌ مدفوع‌ و خون‌؛ عكس‌برداری‌ از روده‌ بزرگ‌ با تنقیه‌ باریم‌ و اشعه‌ ایكس‌؛ سیگموییدوسكوپی‌ (روش‌ برای‌ بررسی‌ راست‌ روده‌ و قسمت‌ پایینی‌ روده‌ بزرگ‌) با وسیله‌ای‌ كه‌ سر آن‌ منبع‌ نوع‌ قرار دارد)؛ و نمونه‌برداری‌ از دیواره‌ داخلی‌ روده‌ بزرگ‌

۲. درمان‌ با توجه‌ به‌ شدت‌ و وسعت‌ التهاب‌، پاسخ‌ به‌ درمان‌های‌ قبلی‌، و تأثیر بیماری‌ بر زندگی‌ فرد انجام‌ می‌گیرد. روش‌های‌ درمانی‌ عبارتند از: تجویز دارو؛ جراحی‌ برای‌ برداشتن‌ روده‌ بزرگ‌ دچار بیماری‌؛ و پرهیزهای‌ غذایی‌

۳. بستری‌ شدن‌ در بیمارستان‌ به‌ هنگام‌ بروز دوره‌های‌ اسهال‌ خونی‌ شدید

۴. برای‌ كاهش‌ دل‌پیچه‌، می‌توان‌ یك‌ شیشه‌ آب‌ داغ‌، حوله‌ گرم‌ و مرطوب‌، یا یك‌ بالش‌ گرم‌ را روی‌ شكم‌ گذاشت‌.

ـ داروها:

۱. از آسپیرین‌ استفاده‌ نكیند. این‌ دارو باعث‌ افزایش‌ خطر خونریزی‌ می‌شود.

۲. داروی‌ ضداسهال‌ برای‌ علایم‌ خفیف‌

۳. سولفاسالازین‌ یا داروهای‌ مشابه‌ برای‌ علایم‌ متوسط‌

۴. تنقیه‌ دارو (معمولاً هیدروكورتیزون‌)

۵. داروهای‌ كورتیزونی‌ برای‌ موارد شدید

۶. داروهای‌ سركوب‌كننده‌ ایمنی‌ برای‌ بیماری‌ مزمن‌

ـ فعالیت‌:

به‌ هنگام‌ حمله‌ حاد بیماری‌، استراحت‌ در رختخواب‌ ممكن‌ است‌ ضروری‌ باشد. البته‌ به‌ محض‌ رو به‌ بهبود گذاشتن‌ علایم‌، فعالیت‌ عادی‌ خود را از سر گیرید.

ـ رژیم‌ غذایی‌:

ممكن‌ است‌ نیاز به‌ مصرف‌ مكمل‌های‌ ویتامینی‌ و معدنی‌ وجود داشته‌ باشد. اگر دل‌پیچه‌ دارید، سبزیجات‌ و میوه‌ها را به‌ صورت‌ كنسرو یا كمپوت‌ مصرف‌ كنید. از خوردن‌ سبزیجات‌ و میوه‌های‌ خام‌ خودداری‌ كنید. اگر اسهال‌ وجود دارد، باید از خوردن‌ غذاهای‌ پرفیبر و مواد تحریك‌كننده‌ روده‌ (غذاهای‌ پر ادویه‌، كافئین‌ و الكل‌) خودداری‌ شود. امكان‌ دارد نیاز به‌ مصرف‌ آهن‌ وجود داشته‌ باشد. اگر دچار عدم‌ تحمل‌ به‌ لاكتوز هستید، از خوردن‌ محصولات‌ لبنی‌ خودداری‌ كنید.

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمایید:

۱. اگر شما دچار تب‌ و لرز شوید.

۲. اگر دفعات‌ اجابت‌ مزاج‌ یا خونریزی‌ زیاد شود.

۳. اگر شكم‌ متسع‌ شود.

۴. زردی‌ چشم‌ها و پوست‌ و تیره‌ شدن‌ ادرار

۵. اگر استفراغ‌ شروع‌ شود یا درد شكم‌ افزایش‌ یابد.