آشنایی با مسائل بهداشتی از طریق تلویزیون

امروزه اساس علم بر اين پايه گذاشته مى‌شود تا با امراض جديد و معلوليت‌ها، به‌روشى مبارزه کند که بر پيشگيرى و مراقبت از خود، بيشتر از معالجات حرفه‌اى دارويى و درمان‌هاى پر هزينه تأکيد شود. اگر بيماران ياد بگيرند که چگونه از خود مراقبت کنند، سالم‌تر خواهد ماند، از بروز بيمارى و هزينه‌هاى هنگفت دارويى که با درمان از طريق دارو همراه است، جلوگيرى خواهند کرد.

در دنيايى که فن‌آورى ارتباطات با سرعت در حال گسترش است، خانواده‌هابه اطلاعات بيشترى دسترسى خواهند داشت که به آنها کمک مى‌کند تا سلامت خود را حفظ کنند. تلويزيون شايد يکى از منابع حياتى براى به‌دست آوردن چنين اطلاعاتى باشد. اگرچه تا کنون با پخش برنامه‌هاى مستند دربارهٔ مراقبت بهداشتي، دارو و گسترش اطلاعات دارويى و برنامه‌هاى نمايشى که بر کار پزشکان و بيمارستان‌هاى غيرواقعى متمرکز شده‌اند، تا حدودى اين تأثيرات را اعمال کرده است. در دوره‌هاى قبل از معرفى رسانه‌هاى الکترونيکى به‌جامعه، دارو به‌طور کلى خانواده محور بود. فرهنگ عمومى خانواده درباره ترکيب داروهاو خواص درمانى آنها، پيشگيرى ودرمان را شامل مى‌شد. به تعبيري، ما شاهد بازگشت به خانواده محورى در مسائل مرتبط با دارو وسلامتى هستيم، که از طريق استفاده خانوادگى از اطلاعات و منابع رسانه‌هاى جمعي، در اختيار افراد قرار مى‌گيرد.

سال‌ها است که تلويزيون به‌عنوان منبع مهم اطلاعات دربارهٔ سلامتى و مسائل دارويى تائيد شده است. در بريتانيا، طى بيست سال گذشته، برنامه‌هايى مجله‌اى و مستند دربارهٔ سلامتى و دارو در برنامه‌هاى اصلى تلويزيون بسيار برجسته بوده است.

درحالى که از تلويزيون به‌عنوان مجرايى استفاده شده است براى به‌دست آوردن اطلاعات مستقيم دربارهٔ عناوين بهداشتى به‌خصوص، همچنين اين رسانه‌، در مقياس وسيع‌تر به‌عنوان منبع اطلاعات دربارهٔ بهداشت به‌کار مى‌آيد که ممکن است بينندگان به‌صورت اتفاقي، با تماشاى برنامه‌هايى که حاوى تصاوير مرتبط با بهداشت هستند، اطلاعاتى به‌دست آورند. تصاويرى از بيماري، حرفهٔ پزشکى و رفتار بيماران در نمايش‌ها (چه جدى و چه کمدي)، مى‌تواند تأثير خود را بر بيننده بگذارد. پيام‌هاى غيرمستقيم دربارهٔ سلامتى و بهداشت را نيز مى‌توان از طريق رفتارهاى مرتبط با سبک زندگي، رفتارهايى چون الگوى تغذيه، سيگار کشيدن، خريد نوشابه‌هاى الکلي، رانندگى خطرناک يا استفاده از کمربندايمني، مصرف نادرست دارو، و بى‌بند و بارى روابط جنسى کسب کرد.

با وجود آنکه بسيارى از بيمارى‌هاى مسرى در نتيجهٔ پيشرفت‌هاى به‌دست آمده در علم پزشکي، تحت کنترل درآمده است، بسيارى از بيمارى‌هاى مزمن، مانند امراض قلبي، سکته مغزي، فشار خون بالا و بى‌قراري، که سبک زندگى در ايجاد آنها نقش اساسى مى‌تواند داشته باشد، هرساله موجب مرگ و مير بسيارى مى‌شود. تغذيه و الگوهاى رژيم غذايي، سيگار کشيدن و خريد نوشابه‌هاى الکلي، درزمرهٔ عواملى هستند که امراض ناشى از سبک زندگى را به‌وجود مى‌آورند. رشد نگرانى دربارهٔ گسترش امراضي، چون ايدز، که از طريق روابط جنسى انتقال مى‌يابند، توجه بيشترى را به رفتار جنسى به‌عنوان عامل تهديد کنندهٔ سبک زندگى معطوف داشته است.

پزشکى و بهداشت، موضوعات مشترک برنامه‌هاى نمايشى داستانى هستند. چند سال پيش مشاهده شد که در برخى از نمايش‌هاى کم‌محتواى آمريکايي، آمريکايي، تقريباً ممکن بود نيمى از شخصيت‌ها به‌طريقى در رخدادهاى مربوط به بهداشت درگير باشند. مشکلاتى که به‌نمايش گذاشته مى‌شند. اغلب شامل ناهنجارى‌هاى رواني، امراض قلبي، باردارى‌ها، تصادف با اتومبيل و بيمارى‌هاى مسرى است. مجموعه برنامه‌هاى تلويزيونى نمايش‌هاى پزشکي، تاريخى طولانى دارند و ثابت شده است که درميان پرطرفدارترين برنامه‌ها قرار دارند.

نگرانى‌ زيادى دربارهٔ تصاوير تلويزيونى انواع رفتارها وجود داشته است، اگرچه، از نظر اجتماعى پذيرفته شده هستند، با اين وجود، معلوم شده است زمانى که در آنها افراط مى‌شود، موجب آسيب جسمى مى‌شوند؛ چنانچه معمولاً در تلويزيون نشان داده مى‌شود. نمايش سيگار کشيدن، نوشيدن نوشابه‌هاى الکلي، و مصرف ديگر داروها، برنگرانى‌ها افزوده است چرا که مى‌تواند موجب آموزش اجتماعى در ميان بينندگان جوان شود.

جنبهٔ ديگر بهداشت و دارو که معمولاً در تلويزيون به‌نمايش گذاشته مى‌شود، حرفهٔ پزشکى و درمان بيمارى يا صدمهٔ جسمى است و تحقيقات انجام شده درآمريکانشان داده که به‌طور ملى در سريال‌هاى تلويزيونى آمريکا، شاغلان حرفه‌اى پزشکى و بهداشتى خيلى بيشتر از شاغلان اين حرفه و زندگى واقعى مى‌دانند. پزشکان تلويزيونى به‌گونه‌اى به‌تصوير کشيده مى‌شوند که از توانايى بسيارى برخوردارند و تقريباً هميشه به‌نحو احسن تشخيص مى‌دهند؛ اگرچه بيماران آنها اغلب اطلاعات حياتى را از آنها پنهان مى‌کنند. فيلم‌هاى پزشکى در ميان مردم طرفداران زيادى دارد.

برخى از پژوهشگران تصور مى‌کنند که نقش بالقوهٔ تلويزيون در شکل‌دهى باورها و نگرش‌هاى بينندگان جوان دربارهٔ بهداشت وسلامتى و رفتارهاى مرتبط با آن، از الگوهاى قالبى شده تصاوير مرتبط با بهداشت و سلامتى که تلويزيون به‌نمايش مى‌گذارد و اين مشاهده که بسيارى از بينندگان بدون انتخاب تلويزيون تماشا مى‌کنند، شکل مى‌گيرد.

بنابراين، براى بيان تأثيراتى که تلويزيون ممکن است بر عادات و علوم مرتبط با بهداشت و سلامتى بينندگان جوان داشته باشد، در درجهٔ نخست، مى‌بايست به اين مسئله توجه کنيم که به چه ميزان موضوعات پزشکى وبهداشتى در تلويزيون مى‌بينند و باورها، نگرش‌ها و نيات رفتارهاى آنها ارتباطى وجود دارد؟