جدول ضریب K برای محاسبه دبی آبپاش به‌عنوان تابعی از جذر فشار

آبپاش تفنگى معمولاً در طى حرکت خود مسيرى را که عرض آن تا ۱۲۰ متر مى‌رسد آبيارى مى‌کند. هم‌وشى مساحت‌هاى خيس شده در حرکت‌هاى متوالى يکنواختى توزيع را تضمين خواهد نمود. در اين روش نيز مفاهيم يکنواختى پاشش، کفايت آبياري، راندمان آبيارى و الگوى مقدار کل تخليه مجاز مشابه ساير روش‌هاى بارانى است.

سيستم‌هاى تفنگى مجهز به نازل‌هاى روزنه‌اى تنگ شده‌اى هستند که زاويه خروج آب از آنها ۱۸ تا ۳۲ درجه است. هر چه زاويه جت خروجى آب زيادتر باشد دايره پخش آب بزرگتر خواهد بود و اگر هوا از نظر باد آرام باشد قطرات آبى که روى زمين مى‌ريزد حداقل تأثير نامطلوب را بر خاک خواهد داشت. چنانچه زاويه جت خروجى کوچک باشد يکنواختى توزيع به‌خوصص در وضعيتى که وزش باد زياد باشد افزايش خواهد يافت. لذا معمولاً از نازل‌هايى استفاده مى‌شود که زاويه جت خروجى متوس و بين ۲۳ تا ۲۵ درجه باشد. دبى خروجى از آب‌پاش‌هاى تفنگى مختلف بستگى به فشار و قطر روزنه نازل داشته و مقادير آن در جدول (دبى خروجى از آبپاش‌هاى تفنگى بزرک با زاويه جت خروجى ۲۴ درجه و نازل‌هاى نوع شيپوري) براى روزنه آبپاش‌هاى نوع شيپورى (Tapered) داده شده است.

جدول دبى خروجى از آبپاش‌هاى تفنگى بزرک با زاويه جت خروجى ۲۴ درجه و نازل‌هاى نوع شيپورى

فشار نازل (kPa)

(mm) قطر نازل

۲۰

۲۵

۳۰

۳۶

۴۱

(L/S) دبى نازل

۴۱۴

۹/۰

۱۴/۲

۲۰/۸

-

-

۴۸۳

۹/۸

۱۵/۵

۲۲/۴

۳۰/۳

-

۵۵۲

۱۰/۴

۱۶/۴

۲۴/۰

۳۲/۵

۴۲/۶

۶۲۱

۱۱/۰

۱۷/۳

۲۵/۶

۳۴/۴

۴۵/۱

۶۸۹

۱۱/۷

۱۸/۳

۲۶/۸

۳۶/۳

۴۷/۶

۷۵۸

۱۲/۳

۱۹/۲

۲۸/۱

۳۸/۲

۴۹/۸

۸۲۷

۱۲/۹

۲۰/۲

۲۹/۳

۳۹/۷

۵۲/۰

دبى آبپاش را مىتوان از معادله q=KP0.5 نيز به دست آورد. مقادير مختلف K براى استفاده در اين معادله از جدول (ضريب K براى محاسبه دبى آبپاش به‌عنوان تابعى از جذر فشار) به‌دست مى‌آيد. در اين جدول مقدار K به ازاء قطرهاى مختلف نازل داده شده است.

جدول ضريب K براى محاسبه دبى آبپاش به‌عنوان تابعى از جذر فشار

	K			K
	(q in gpm) (p in psi)			قطر نازل (inch)			(q in L/s) (q in kPa)			قطر نازل (mm)
	۱۸/۵۳			۰/۸			۰/۴۴۵۱			۲۰
	۲۹/۱۰			۱/۰			۰/۶۹۹۱			۲۵
	۴۲.۵۱			۱/۲			۱/۰۲۱			۳۰
	۵۷/۵۲			۱/۱			۱/۳۸۲			۳۶
	۷۵/۳۹			۱/۶			۱/۸۱۲			۴۱

جدول قطر دايره خيس شده براى آب‌پاش‌هاى تفنگى بزرگ با زاويه جت خروجى ۲۴ درجه و نازل‌هاى نوع Tapered در شرايطى که باد وجود نداشته باشد

فشار نازل (kPa)

(mm) قطر نازل

۲۰

۲۵

۳۰

۳۶

۴۱

(m) قطر خيس شده W

۴۱۴

۸۷

۹۹

۱۱۱

-

-

۴۸۳

۹۱

۱۰۴

۱۱۶

۱۳۳

-

۵۵۲

۹۴

۱۰۸

۱۲۰

۱۳۹

۱۴۶

۶۲۱

۹۸

۱۱۱

۱۲۵

۱۴۳

۱۵۱

۶۸۹

۱۰۱

۱۱۴

۱۲۸

۱۴۶

۱۵۵

۷۵۸

۱۰۴

۱۱۷

۱۲۱

۱۴۹

۱۵۸

۸۲۷

۱۰۷

۱۲۰

۱۳۴

۱۵۲

۱۶۳

در جدول (قطر دايره خيس شده براى آب‌پاش‌هاى تفنگى بزرگ با زاويه جت خروجى ۲۴ درجه و نازل‌هاى نوع Tapered در شرايطى که باد وجود نداشته باشد) قطر دايره خيس شده براى اندازه‌هاى گوناگون آبپاش نوع شيپورى با زاويه جت خروجى ۲۴ درجه در فشارهاى مختلف داده شده است. توجه داشته باشيد که به ازاء هر درجه که زاويه جت خروجى افزايش يا کاهش داده شود قطر دايره خيس شده يک درصد افزايش يا کاهش مى‌يابد. اگر به جاى آبپاش نوع شيپورى آب‌پاش‌هاى روزنه حلقه‌اى (Orifice-Ring) به‌کار برده شود با همان فشارکارى قطر دايره خيس شده ۵ درصد کمتر خواهد بود.

آبپاش‌هاى تفنگى بزرگ در فشارهاى طراحى شده الگوى بيضوى خاصى را از نظر پخش آب به‌وجود مى‌آورند که مقدار واقعى سرعت پخش آب بر اساس مطالعات USDA-SCS از فرمول (۱۹) به‌دست مى‌آيد:

(معادله ۱۹):

da = 360 { 4qa / [ Л(0.9Dw)2 ] } ( 360/Φ )

که در آن:

d_a = سرعت پخش آب cm/h

q_a = دبى آبپاش L/S

Φ = قسمتى از دايره که توسط آب‌پاش خيس مى‌شود، درجه