بی‌اشتهائی

ـ چه وقت به پزشک مراجعه کنیم:

۱. بیش از دو هفته است که اشتها از بین رفته است.

۲. احساس خستگی، تغییر در حساسیت به مزه، یا درد در هر جای بدن وجود دارد.

ـ بی‌اشتهائی نشانهٔ چیست:

اگر مثل بیشتر مردم هستید، از بین رفتن اشتها فرصت خوبی برای کاهش وزنتان است. (پوشیدن لباس‌های تنگ شدهٔ پارسال شما را وسوسه می‌کند.) اما اگر بی‌اشتهائی به‌جای چند روز هفته‌ها طول بکشد و به‌طور عادی باعث آب رفتن شما شود، این بی‌اشتهائی علت خاصی دارد.

کم خوراکی یا بی‌اشتهائی علامت شایعی است که می‌تواند علل مختلفی داشته باشد، که بسیاری از آنها اهمیت چندانی ندارند. تقریباً تمام عفونت‌ها می‌توانند باعث بی‌اشتهائی شوند. مثلاً ویروس سرماخوردگی یا آنفلونزا ممکن است عامل آن باشد. یا علل جدی‌تری مثل سل، کم‌کاری غده تیروئید، بیماری‌های قلبی یا ریوی یا گرفتاری‌های کبدی داشته باشد.

متأسفانه یکی از شایع‌ترین علائم اخطار دهندهٔ اولیه سرطان بی‌اشتهائی است که معمولاً با تغییر در حساسیت به مزّه‌ها همراه است. بی‌اشتهائی مقاومت بدن در برابر خوردن هر چیزی است که به فرایند بهبود کمک کند. با این همه، بیماری تنها علت کاهش اشتها نیست. گاهی چیزی که به‌دلیل خاصی خورده‌ای، مثل یک دارو، می‌تواند عامل آن باشد. آنتی‌بیوتیک‌هائی مثل اریترومایسین جوانه‌های چشائی را غیر فعال کرده و باعث کندی حرکت غذا در روده شده و احساس پری بعد از خوردن غذا را طولانی‌تر می‌کنند. تمام آمفتامین‌ها، که برای کاهش وزن تجویز می‌شوند، احساس گرسنگی را از بین می‌برند.

داروهای مسکن و ضد التهاب مفصل می‌توانند معده را تحریک کرده و باعث تهوع و برگرداندن غذا شوند. دیژیتالیس (که یک داروی قلبی است) و داروهای مدرّ (که مانع احتباس آب شده و فشار خون را پائین می‌آورند) نیز میل به غذا خوردن را کم می‌کنند.

گاهی چیزی غیرخوراکی مشکل‌ساز شده است. کمبودهای کلی تغذیه‌ای می‌توانند نیروی حیاتی یک اشتهای طبیعی را تضعیف کنند. مخصوصاً اشخاص مسن ممکن است گرفتار کمبود روی در رژیم غذائی باشند که می‌تواند جوانه‌های چشائی را از بین ببرد.

خود پیری بر روی اشتها تأثیر می‌گذارد. در اشخاص مسن، ساز و کار بدن آهسته می‌گردد، وزن ماهیچه‌ها کم می‌شود، و ضعف جسمانی مانع فعالیت است. در رأس آنها، کاهش احساس چشائی و ترشحات معدی قرار دارد که همه باعث بی‌اشتهائی می‌شوند.

گاهی نیز اتفاقی در زندگی بر اشتها تأثیر می‌گذارد. اگر اخیراً یک برنامه ورزشی را شروع کرده‌اید، ممکن است دچار بی‌اشتهائی شوید تا بدن خود را با نیازهای جدید تطبیق دهد.

به‌طور کلی، سلامت روانی نقش مهمی در اشتهای شما دارد. در هنگام گرفتاری طولانی، تنش روانی می‌توان شما را به پرخوری بکشاند. ولی فشارهای کوتاه‌‌مدت معمولاً اشتها را از بین می‌برند. افسردگی نیز در برخی افراد باعث بی‌اشتهائی می‌شود.

بی‌اشتهائی عصبی اختلالی است که در افراد مبتلا - معمولاً دختران جوان - تقریباً باعث ترک کامل غذا خوردن می‌شود. بیماران وسوسهٔ غذا خوردن دارند، ولی از ترس چاق شدن چیزی نمی‌خورند. برای آنها نخوردن از به اندازه خوردن راحت‌تر است.

ـ درمان بی‌اشتهائی:

کمی بی‌اشتهائی جای نگرانی ندارد. اما اگر آخرین باری که از غذا خوردت لذت برد‌ه‌اید به یاد ندارید، باید سعی کنید عادت عادی خوردن را باز به دست آورید. در اینجا مواردی که باید به آنها توجه کنید گفته می‌شود. به اندازه بخورید. اشتهای طبیعی دقیقاً چه‌گونه است؟ اشتهای طبیعی خوردن به اندازه‌ای است که وزن بدن را طبیعی نگاه می‌دارد.

اگر اشتهای طبیعی دارید، باید انواعی از غذاها را بخورید. اشتهای زیاد خوردن فقط گوشت اشتهای طبیعی نیست. اگر مرتباً خود را وادار به خوردن می‌کنید، این علامت خوبی هم نیست. ویتامین بخورید. خوردن روزانه مکمل مولتی ویتامین و کانی‌ه به باز شدن اشتهای کاهش یافته کمک می‌کند. و اگر کم خوردن شما باعث سوء تغذیه شده است، مواد غذائی اضافی آسیبی به شما نمی‌رساند. گاهی افراد مسن‌تر با خوردن روی کمکی اشتهای خود را باز می‌یابند. دربارهٔ لزوم خوردن روی با پزشک مشورت کنید.

داروهایتان را کنترل کنید. دربارهٔ احتمال اینکه داروهای مصرفیتان یا مقدار آنها باعث بی‌اشتهائی شده باشد سئوال کنید. پزشک ممکن است دارو را با داروهای دیگری که اشتها را از بین نمی‌برند عوض کند. هرچه را که دوست دارید بخورید. اگر غذا خوردن لذت خود را از دست داده است، برنامهٔ غذائی خود را عوص کنید. ببینید کدام غذاها برایتان اشتهاآور است و از آنها بخورید. اگر فقط بستنی دوست داریو، هرقدر که می‌خواهید بخورید. ما رژیم غذائی ناسالمی را توصیه نمی‌کنیم، اما اگر بستنی تنها راه رساندن کالری مورد نیاز به بدن است، هر قدر که می‌خواهید بخورید. هدف بالا بردن ضریب اشتهاست.

حجم غذا را کم کنید. غذا را با حجم کمتر و دفعات بیشتر بخورید. معده شما غذای کمتر را بهتر می‌پذیرد. آب زیاد بخورید. اگر برنامه ورزشی تازه‌ای شروع کرده‌اید، مهم‌ترین نیاز شما آب است. کم آبی بدن می‌تواند بی‌اشتهائی ایجاد کند. پیش از شروع تمرین و بالافاصله بعد از آن یک لیوان آب بنوشید. به‌علاوه، هر روز شش تا هشت لیوان آب بخورید.

نزد پزشک بروید. اگر بعد از دو هفته اشتهای خود را بازنیافتید، برای معاینه کلی پیش پزشک خود بروید. قبل از درمان باید اختلالات جسمانی تشخیص داده شود. شاید فقط به یک دوره درمان با آنتی‌بیوتیک برای از بین بردن یک عفونت خفیف نیاز داشته باشید. سلامت روانی خود را بیازمائید. اگر افسرده هستید، داروهای ضد افسردگی تجویز شده توسط پزشک اشتهای شما را بر می‌گرداند. با بازگشت سلامت روانی اشتهای شما نیز باز می‌گردد.

از متخصص کمک بگیرید. بی‌اشتهائی عصبی معمولاً به درمان خانگی جواب نمی‌دهد و افراد مبتلا به آن باید در بیمارستان بستری شوند. معالجهٔ آن مشکل است و نیاز به درمان شدید روان‌شناختی و تغذیه‌ای دارد. ممکن است تغذیه اجباری از طریق تزریق درون سیاهرگی یا لولهٔ معدی لازم شود.