تدبیر کردن حکیم در ولادت فرزند پس از نکوهش شهوت و زن

کرد چون دانا حکیم نیک‌خواه		شهوت و زن را نکوهش پیش شاه
ساخت تدبیری به دانش کاندر آن		ماند حیران فکرت دانشوران
نطفه را بی‌شهوت از صلبش گشاد		د رمحلی جز رحم آرام داد
بعد نه مه گشت پیدا ز آن محل		کودکی بی‌عیب و طفلی بی خلل
غنچه‌ای از گلبن شاهی دمید		نفحه‌ای از ملک آگاهی وزید
تاج شد از گوهر او سربلند		تخت گشت از بخت او فیروزمند
صحن گیتی بی وی و چشم فلک		بود آن بی‌مردم، این بی‌مردمک
زو به مردم صحن آن معمور شد		چشم این از مردمک پر نور شد
چون ز هر عیب‌اش سلامت یافتند		از سلامت نام او بشکافتند
سالم از آفت، تن و اندام او		ز آسمان آمد سلامان نام او
چون نبود از شیر مادر بهره‌مند		دایه‌ای کردند بهر او پسند
دلبری در نیکویی ماه تمام		سال او از بیست کم، ابسال نام
نازک‌اندامی که از سر تا به پای		جزو جزوش خوب بود و دلربای
بود بر سر، فرق او خطی ز سیم		خرمنی از مشک را کرده دو نیم
گیسویش بود از قفا آویخته		زو به هر مو صد بلا آویخته
قامتش سروی ز باغ اعتدال		افسر شاهان به راهش پایمال
بود روشن جبهه‌اش آیینه رنگ		ابروی زنگاری‌اش بر وی چو زنگ
چون زدوده زنگ ازو آیینه‌وار		شکل نونی مانده از وی بر کنار
چشم او مستی که کرده نیمخواب		تکیه بر گل، زیر چتر مشک ناب
گوشهای خوش نیوش از هر طرف		گوهر گفتار را سیمین‌صدف
بر عذارش نیلگون خطی جمیل		رونق مصر جمالش همچو نیل
ز آن خط او چه بهر چشم بد کشید		چشم نیکان را بلا بی‌حد کشید
رشته‌ی دندان او در خوشاب		حقه‌ی در خوشابش لعل ناب
در دهان او ره اندیشه کم		گفت و گوی عقل فکرت پیشه کم
از لب او جز شکر نگرفته کام		خود کدام است آن لب و ، شکر کدام؟
رشحی از چاه زنخدانش گشاد		وز زنخدانش معلق ایستاد
زو هزاران لطفها آمد پدید		غبغب‌اش کردند نام، ارباب دید
همچو سیمین‌لعبت از سیم‌اش تنی		چون صراحی، برکشیده گردنی
بر تنش بستان چو آن صافی حباب		که‌ش نسیم انگیخته از روی آب
زیر بستانش دلش رخشنده نور		در سپیدی عاج و، در نرمی سمور
هر که دیدی آن میان کم ز مو		جز کناری زو نکردی آرزو
مخزن لطف از دو دست او دو نیم		آستین از هر یکی همیان سیم
آرزوی اهل دل در مشت او		قفل دلها را کلید، انگشت او
خون ز دست او درون عاشقان		رنگ حنایش ز خون عاشقان
هر سر انگشتش خضاب و ناخضاب		فندق تر بود یا عناب ناب
ناخنانش بدرهای مختلف		بدرهای او ز حنا منخسف
شکل او مشاطه چون آراسته		از سر هر یک هلالی کاسته
چون سخن با ساق و پای او رسید		ز آن، زبان در کام می‌باید کشید
زآنکه می‌ترسم رسد جایی سخن		کن سخن آید گران بر طبع من
بود آن سری ز نامحرم نهان		هیچ کس محرم نه آن را در جهان
بل، که دزدی پی به آن آورده بود		هر چه آنجا بود، غارت کرده بود
در، بر آن سیمین‌صدف بشکافته		گوهر کام خود آنجا یافته
هر چه باشد دیگری را دست زد،		بهتر از چشم قبولش، دست رد
شاه چون دایه گرفت ابسال را		تا سلامان همایون فال را
آورد در دامن احسان خویش		پرورد از رشحه‌ی پستان خویش
روز تا شب جد او و جهد او		بود در بست و گشاد مهد او
گه تنش را شستی از مشک و گلاب		گه گرفتی پیکرش در شهد ناب
مهر آن مه بس که در جانش نشست		چشم مهر از هر که غیر از او ببست
گر میسر گشتی‌اش بی هیچ شک		کردی‌اش جا در بصر چون مردمک
بعد چندی چون ز شیرش باز کرد		نوع دیگر کار و بار آغاز کرد
وقت خفتن راست کردی بسترش		سوختی چون شمع بالای سرش
بامداد از خواب چون برخاستی		همچو زرین لعبت‌اش آراستی
سرمه کردی نرگس شهلای او		چست بستی جامه بر بالای او
کردی آنسان خدمت‌اش بیگاه و گه		تا شدش سال جوانی، چارده
چارده بودش به خوبی ماه رو		سال او هم چارده، چون ماه او
پایه‌ی حسنش بسی بالا گرفت		در همه دلها هوایش جا گرفت
شد یکی، صد حسن او و آن صد، هزار		صد هزاران دل ز عشقش بیقرار
با قد چون نیزه، بود آن دلپسند		آفتابی، گشته یک نیزه بلند
نیزه‌واری قد او چون سر کشید،		بر دل هر کس ازو زخمی رسید
ز آن بلندی هر کجا افگند تاب،		سوخت جان عالمی ز آن آفتاب
ملک خوبی را به رخها شاه بود		شوکت شاهی (به) او همراه بود
گردن او سرفراز مهوشان		در کمندش گردن گردنکشان
پاکبازان از پی دفع گزند		از دعا بر بازویش تعویذبند
پنجه‌اش داده شکست سیم ناب		دست هر فولادباز و داده تاب
گوش جان را کن به سوی من گرو!		شمه‌ای از دیگر احوالش شنو!
لطف طبعش در سخن مو می‌شکافت		لفظ نشنیده، به معنی می‌شتافت
در لطایف، لعل او حاضر جواب		در دقایق فهم او صافی، چو آب
چون گرفتی خامه‌ی مشکین رقم		آفرین کردی بر او لوح و قلم
جانش از هر حکمتی محفوظ بود		نکته‌های حکمت‌اش محظوظ بود