پرورش گوسفند

گوسفند يکى از قديمى‌ترين حيواناتى است که توسط بشر اهلى شده است، تاريخ اهلى کردن گوسفند را در حدود ۸-۱۰ هزار سال قبل از ميلاد مسيح و در آسياى ميانه و چين ذکر کرده‌اند.

برخى از مورخان عقيده دارند که آريائى‌ها از اولين اقوامى بودند که موفق به اهلى کردن گوسفند شده‌اند کاوش‌هاى به‌عمل آمده در تپهٔ سيلک نزديک کاشان وجود گوسفند در زمان‌هاى خيلى قديم در ايران را تائيد مى‌کند. براساس مدارک تاريخى به‌دست آمده، گوسفند قسمتى از نيازمندى‌هاى مردم بدوى و صحراگرد روزگار قديم را از نظر پوست، پشم، گوشت و شير تأمين مى‌کرده است.

داشتن غريزهٔ زندگى به حالت گروهى اهلى و سهولت کنترل اين حيوان کار انسان را در اهلى کردن آن آسانتر کرده است. جثهٔ کوچک، قابليت رام شدن و بهره‌اى که دارد باعث شده است که نظر انسان به اين حيوان جلب و به اهلى کردن و بعد از آن به اصلاح آن اقدامات جدى به‌عمل آورد.

گوسفند پس از اهلى شدن در تمام نقاط مختلف دنيا پخش شده است. با توجه به اينکه گوسفند اهلى شده در نقاط مختلف با هدف‌هاى گوناگون و در شرايط اقليمى متفاوت مورد اصلاح قرار گرفته است، در نتيجه اين عوامل سبب شده است تغييرات قابل ملاحظه‌اى از نظر شکل ظاهري، بزرگى و کوچکى جثه، نوع و کيفيت توليدات آن به‌وجود آيد. چنانچه در حال حاضر بيش از دويست نوع نژاد مشخص از گوسفند در نقاط مختلف دنيا وجود دارد که چنين تنوع نژادى در ساير حيوانات کمتر ديده مى‌شود.

از خصوصيات خوب اين حيوان مقاومت آن در مقابل تغييرات شرايط مختلف جغرافيائى است که حيوان توانسته است خود را با محيط‌هاى مختلف تطبيق بدهد. در محيط با حرارت زياد معمولاً پوشش بدن يا به شکل پشم ضخيم مانند نژاد ايرانى و يا مثل مرينوس داراى پشم بسيار ظريف است.

اگر پشم ضخيم و خشن باشد تارها از هم جدا بوده و عمل تعريف به‌خوبى انجام مى‌گيرد و بدن را سرد مى‌کند؛ به‌عبارت ديگر، وزش نسيم تا سطح پوست از لابلاى پشم عبور کرده و باعث تبخير پوستى مى‌شود. در مواردى که پشم کاملاً ظريف و به هم فشرده باشد، اولاً انرژى حرارتى در اثر تابش خورشيد را دفع مى‌کند و در ثانى مانند عايقى مانع از تبادل حرارت از خارج به داخل بدن مى‌گردد. با توجه به اين امر اينگونه پوشش‌ها کاملاً در محيط گرم سبب مقاومت حيوان در برابر گرما مى‌گردد.

در محيط‌هاى سرد جثهٔ گوسفند در شتر بوده و نسبت سطح به حجم کمتر است و در نتيجه حرارت بدن کمتر دفع مى‌گردد.

- مزاياى پرورش گوسفند:

در مقايسه با ساير دام‌هاى اهلى پرورش گوسفند داراى مزايائى به‌شرح زير است:

۱. پشم و بره حاصل از گوسفند را مى‌توان در تمام طول سال فروخت.

۲. براى شروع به گوسفنددارى به سرمايهٔ کمى نياز است.

۳. گوسفند به تأسسيات کمتر و ارزان قيمتى نياز دارد.

۴. در مقايسه با ساير حيوانات به جيرهٔ نگهدارى کمترى احتياج دارد و بيشتر غذاى دريافتى را صرف توليد و رشد و نمو مى‌کند.

۵. گوسفند اکثراً از مراتعى استفاده مى‌کند که براى حيوانات ديگر کمتر قابل استفاده است.

۶. عادت گوسفند از نظر دفع فضولات، به‌ويژه در نقاط مترفع چراگاه و يا مرتع از نظر تقويت خاک قسمت‌هاى نامبرده حائز اهميت است.

- معايب پرورش گوسفند:

۱.حيوانات مهاجم مثل گرگ به‌راحتى مى‌توانند به گوسفند حمله کنند.

۲. در مقايسه با ساير دام‌ها گوسفند به انگل‌هاى داخلى خيلى حساس است.

۳. گوسفند در مقابل بيمارى‌ها مقاومت چندانى ندارد.

۴. به‌علت توليد الياف مصنوعي، قيمت پشم حاصل از گوسفند خيلى متغير است.