تولید مثل گوسفند (۲)

آماده کردن ميش‌ها براى جفتگيرى

بالا بردن سطح تغذيهٔ ميش‌ها10 الى ۱۴ روز (Flushing) قبل از جفتگيرى تا دو هفته بعد از جفتگيرى سبب افزايش وزن سريع ميش‌ها شده و در نتيجه، 10-20% بره بيشترى در گله توليد خواهد شد. افزايش سطح تغذيه فعاليت اندام‌هاى جنسى را تحريک مى‌کند، در نتيجه ميش زودتر فحل مى‌شود و ممکن است در موقع تخمک‌گذارى بيش از يک تخمک آزاد شود. اگر ميش‌ها قبل از جفتگيرى به‌اندازهٔ کافى چاق هستند، از دادن غذاى فلاشينگ، جلوگيرى کنيد در غير اين صورت توليد بره کاهش خواهد يافت. در طول آماده کردن ميش‌ها، حيوان بايد به دو مورد معاينه شود: الف - برطرف کردن هرگونه اثر گنديدگى سم به‌وسيلهٔ آزمايش‌ پاهاى هر ميش و بريدن هرگونه رشد زيادى شاخ و قطع بافت‌هاى پوسيده و معالجهٔ آنها. ب - از بين بردن انگل‌هاى داخلى که ممکن است گوسفندان را آلوده کرده باشد.

مى‌توان انگل‌هائى که گوسفند را آلوده کرده‌اند شناسائى و داروى مناسب آن را انتخاب کرد. در آخرين دورهٔ کنترل ميش‌ها، چيدن پشم‌هاى طويل روى دم و اطراف واژن مفيد است، بريدن پشم‌هاى زير دمبه ميش مى‌تواند در جفتگيرى صحيح قوچ مفيد باشد.

هم‌زمان کردن فحلى در گوسفند

هم‌زمان کردن فحلى در گوسفند بيشتر به‌منظور کوتاه نمودن دورهٔ زايش و همچنين توليد بره‌هاى همسن است. اين عمل موجب کنترل تغذيهٔ بهتر گوسفند مى‌شود.

از نقطه‌نظر انتخاب برهٔ ماده (به‌خاطر نگهدارى ميش داشتى) و يا برهٔ نر (به‌خاطر نگهدارى قوچ گله) شرايط مساوى براى بره‌ها لازم است که با هم‌زمان نمودن فحلى مى‌توان چنين بره‌هائى را توليد و انتخاب کرد. چنانچه بخواهيم در فصل معينى گله زايش داشته باشد، برنامهٔ مزبور مى‌تواند کمک قابل ملاحظه‌اى در اين امر بنمايد. براى هم‌زمان کردن فحلى بايستى با تجويز هورمون نحوهٔ فعاليت تخمدان‌ها را تحت‌تأثير قرار داده و ميش‌ها را اجباراً به فحل شدن وادار نمود. اين کار به روش‌هاى زير صورت مى‌گيرد:

۱. خورانيدن هورمون پروژسترون به ميزان ۵۰ ميلى‌متر به ازاء هر ميش در روز و به‌مدت ۱۶ روز، پروژسترون مانع از بروز فحلى ميش‌ها به‌طور تک‌تک مى‌دهند ۲۴ تا ۷۲ ساعت پس از قطع هورمون ميش‌ها به‌طور دسته جمعى فحل مى‌شوند. اين روش چندان دقيق نيست زيرا جذب هورمون در تمام ميش‌ها يکسان نبوده و گاه اتفاق مى‌افتد که بعضى از ميش‌ها خيلى ديرتر فحل شوند.

۲. تزريق روزانه هورمون پروژسترون به ميش‌ها به‌مدت ۱۵ روز به ميزان ۳۰ ميلى‌گرم و يک روز در ميان اين روش کاملاً مؤثر بوده و تقريباً ۹۵ درصد ميش‌ها ظرف ۴۸ ساعت پس از قطع آخرين تزريق فحل مى‌گردند اما تزريق مرتب ميش‌ها از نقطه‌نظر اقتصادى گاهى مقرون به صرفه نيست و به‌علاوه از نظر بهداشتى اين عمل زير نظر دکتر دامپزشک بايد انجام شود.

۳. استفاده از اسفنج آغشته به هورمون پروژسترون: در اين روش اسفنج فوق را در داخل واژن مقابل گردن رحم قرار مى‌دهند؛ معمولاً از انتهاى اسفنج فوق نخى به بيرون کشيده شده که برداشت آن به‌راحتى امکانپذير است. اسفنج به‌مدت ۱۵ روز در مهبل ميش باقى مى‌ماند و سپس در يک روز تمام آنها را از مهبل بيرون مى‌کشند، تقريباً ۲۴ الى ۴۸ ساعت بعد اکثر ميش‌ها فحل مى‌گردند. عيب اين روش در اين است که هنگام بيرون کشيدن اسفنج اثر زخمى بر جاى مى‌گذارد که گاهى موجب عفونت رحم مى‌گردد.

۴. ايجاد فحل دسته‌جمعى در گله با استفاده از تغيير شدت نور: در اين روش گله را پس از زايش در سالن‌هاى پوشيده و فاقد پنجره قرار مى‌دهند و به‌وسيله لامپ‌هاى متعدد سالن را روشن مى‌کنند؛ هم‌زمان با اين عمل يک دوره رژيم غذائى پرانرژى براى گله ترتيب مى‌دهد؛ در صورتى‌که تنظيم نور درست صورت گيرد، ميش‌هاى به‌تدريج و يکنواخت فحل مى‌شوند. ميزان نور بستگى به شرايط جغرافيائى محل دارد. بايد شرايطى که در فصل جفتگيرى در هر محل وجود دارد، در سالن مزبور رعايت شود.

رکوردگيرى

جهت اصلاح نژاد و افزايش توليد احتياج به رکوردگيرى داريد. براى اينکه بتوانيد سيستم رکوردگيرى خوبى داشته باشيد، بايد تک‌تک ميش‌ها شناسائى بشوند؛ شمارهٔ گوش براى شناسائيى گوسفند وسيلهٔ خوب و ارزان قيمت و راحت است. در رکوردگيرى ثبت وزن تولد، وزن از شيرگيرى ضرورى است. وزن و کيفيت پشم، وزن در موقع فروش حيوان و در نهايت کيفيت و کميت لاشه از رکوردهاى ضرورى است که ‌بايستى ثبت بشود.