طراحی سیستم‌های آبیاری بارانی

در آبيارى به روش بارانى (Sprinkler Irrigation) آب با فشار در داخل يک شبکه لوله‌کشى شده جريان پيدا کرده و سپس از خروجى‌هايى که روى اين شبکه تعبيه شده و آبپاش ناميده مى‌شوند، خارج مى‌شود. ساختمان آبپاش‌ها طورى است که هنگامى‌که آب با فشار از آن خارج مى‌شود به ‌صورت قطرات ريز و درشت درآمده و مشابه باران در سطح مزرعه ريخته مى‌شود. به همين‌دليل اين سيستم آبيارى روش بارانى ناميده مى‌شود. گرچه روش بارانى اساساً براى آبيارى مزارع و باغ‌ها ابداع گرديد، اما از اين روش براى اهداف ديگر هم استفاده مى‌شود که مهمترين آنها عبارتند از:

- براى پخش کودهاى مايع در سطح مزرعه

- براى دفع پساب حاصله از تصيه خانه‌هاى فاضلاب درسطح اراضي

- براى آبپاشى روى گياه به‌منظور حفاظت آنها درمقابل سرمان و يخ‌بندان

- براى تعويق انداختن زمان تشکيل غنچه و گل

- براى مرطوب کردن سطح خاک و جلوگيرى از فرسايش بادي

- براى کمک به جوانه زدن بذرها

- براى کنترل محيط و خنک کردن خاک و گياه و هواى اطراف آن

بنابراين در هنگام طراحى يک سيستم آبيارى بارانى در ابتدا بايد هدف از طرح مشخص باشد. زيرا سيستمى که مثلاً براى جلوگيرى از يخ‌بندان طراحى مى‌شود با سيستمى که بخواهد نياز آبيارى گياهان زراعتى را تأمين کند متفاوت خواهد بود.

در سيستم آبيارى بارانى آب توسط پمپ از يک منبع ماننده چاه، کانال، استخر و غيره برداشت شده و با فشار وارد شبکه‌اى از لوله‌ها که به ترتيب لوله اصلى (main)، لوله نيمه اصلى (Submain) و لوله فرعى (Lateral) نام دارند، شده و سرانجام از آيپاشهايى (Sprinkler) که روى لوله فرعى قرار مى‌گيرند خارج مى‌شود. در شکل (اجزاء يک سيستم آبيارى بارانى مرکب از پمپ، لوله اصلى و لوله‌هاى فرعى که روى آنها تعدادى آبپاش نصب شده است) فاقد لوله نيمه اصلى مى‌باشند. جال آنکه ممکن است در پاره‌اى از سيستم‌ها چندين لوله نيمه اصلى وجود داشته باشد و يا براى تقويت فشار روى لوله اصلى يک يا چند پمپ تقويت کننده فشار (بوستر، Booster) نصب گردد. بنابراين سيستم‌هاى بارانى از نظر آرايش ظاهرى بسيار متغيرند.