| يکى از اصول مهمى که بايد در طراحى آموزشى مورد توجه قرار گيرد، تهيه و تنظيم
محتواى آموزشى است زيرا هنگام طراحى آموزشى بايد دربارهٔ مطالب مشخصى که در برنامه
گنجانده خواهد شد تصميم گرفته شود.
|
|
|
|
| ميزان علاقه و رغبت شاگردان
|
|
| محتواى آموزشى بايد با گروه سني، قوهٔ درک، علايق و رغبت شاگردان مطابقت داشته باشد تا براى همهٔ افراد با قابليت‌هاى متفاوت، فرصت‌هاى مناسبى براى رسيدن به هدف‌هاى آموزشى فراهم کند.
|
|
| مفاهيم، قوانين و اصول هر علم
|
|
| مفاهيم موجود در محتواى آموزشى را بايد در خزانه علوم مختلف جستجو کرد. خزانه هر علم به مجموعه اطلاعات، ميراث علمى و مجموعهٔ دانش اندوخته شده و سازمان يافتهٔ هر علم اطلاع مى‌شود؛ (لوي، اِي. ۱۳۶۸؛ ج۳، ص ۲۹.) مثلاً هرگاه بخواهيم راجع به محتواى درس روانشناسى تربيتى صحبت کنيم بايد به اصطلاحات، واقعيات، قوانين، اصول و روش‌هاى اين رشته توجه کنيم و در تهيه و تنظيم محتوا در اين زمينه، نمى‌توانيم يافته‌هاى اين علم را ناديده بگيريم و به منابع ديگر رجوع کنيم. در اين زمينه، توجه به اصول و مفاهيم اساسى از اهميت خاصى برخوردار است.
|
|
|
|
| منظور از ساخت هر علم شيوه‌اى است که دانش اندوخته شده در آن علم يا رشته، بر اساس آن سازمان يافته است. هر علم ساخت ويژهٔ خود را دارد و مجموعهٔ مفاهيم اساسى خاصى را براى توصيف پديده‌هاى موجود، در چهارچوب خود مى‌طلبد و روش‌ها و قواعد اساسى ويژهٔ خود را دارد؛ يعنى براى پى‌بردن به صحت و سقم يافته‌هاى موجود در هر علم بايد از روش و ضوابط خاصى استفاده کرد. در انتخاب و تنظيم محتواى آموزشي، همهٔ ويژگى‌ها بايد مورد توجه قرار گيرند.
|
|
|
|
| مطالب محتواى آموزشى بايد در يک خط سير مشخص و بصورت منطقى و با توجه به ساخت ويژهٔ آن رشته و يادگيرى‌هاى قبلى شاگردان تهيه و تنظيم شود؛ زيرا ساخت هر رشته از دانش، بر اساس يک سلسله مراتب شکل گرفته است. ترتيب و توالى منطقى مفاهيم به گونه‌اى است که مى‌توان آن را در يک هرم قرار داد، بطورى که مفاهيم کلى و عمومى‌تر در قاعده و طبقات پايين هرم، و مفاهيم اختصاصى‌تر و فرعى‌تر در طبقات بالايى آن جاى داشته باشند. (لطفى‌پور، خسرو و شهناز ذوفن- ۱۳۶۱.)
|
|
|
|
| محتواى آموزشي، چه از لحاظ مباحث و شيوه‌ها و چه از لحاظ مثال‌ها و ارقام و آمار، بايد جديد و متحول و متناسب با شرايط و نيازهاى روز باشد و مآخذ آن جديد و از اعتبار علمى کافى برخوردار باشد.
|
|
|
|
| محتواى آموزشى بايد مطالب مربوط به ميراث فرهنگى جامعه را در بر داشته باشد؛ زيرا هدف‌هاى آموزشي، هميشه بر اساس ارزش و فرهنگ حاکم بر جامعه تنظيم مى‌شوند و چنانچه مفاهيم فرهنگى در محتوا - که وسيله رسيدن به هدف‌هاى آموزشى هستند - منظور نشود، نمى‌توان انتقال و تثبيت ارزش‌هاى فرهنگى را از برنامه آموزشى انتظار داشت.
|
|
| پروراندن مفاهيم اساسى و روش‌ها
|
|
| مفاهيم موجود در محتواى آموزشى بايد بر اساس تحليل مفاهيم اساسى و شناخت روش‌هاى درست، بر پروراندن و رشد انديشه تأکيد داشته باشد، نه انتقال انبوه واقعيت‌هاى علمي. محتواى واقعيت‌هاى علمى بايد طورى انتخاب و تنظيم شود که هم برانگيزاننده باشد و هم در مجموع، شاگرد را به مفاهيم کلى و اساسى برساند. بررسى جداگانهٔ واقعيت‌هاى علمى در محتواى آموزشي، به پرورش فکر سازنده و يا ايجاد يک مفهوم قابل تعميم نمى‌انجامد، در صورتى که طبقه‌بندى علمى و مقايسهٔ واقعيت‌هاى مهم به هم پيوسته ممکن است موجب چنين امرى شود.
|
|
|
|
| محتواى آموزشى بايد حتى‌الامکان مرتبط با زندگى روزمره و محيط اجتماعى باشد. مطالب علمى نبايد خشک و بى‌ارتباط با زندگى انسان و مصاديق روز مطرح شود و از آنجا که ربط علم با زندگى انسان، يکى از هدف‌هاى مهم فعاليت‌هاى آموزشى است، محتوا بايد شاگردان را براى زندگى اجتماعى و شغلى آينده و برخورد با مسائل آن آماده کند. در تحقق اين منظور، بايد حتى‌الامکان از مثال‌هاى مأنوس در زندگى استفاده شود؛ بنابراين، هنگام تهيه و تنظيم محتوا، بايد اولويت را به موضوعات و مسائلى داد که براى جامعه حايز اهميت است.
|
|
|
|
| تهيه و تنظيم محتوا بايد بر مبناى پيش‌بينى مدت زمانى باشد که براى آموزش نياز است و چنانچه محتواى تنظيم شده بر اساس زمان تخصيص يافته تهيه و تنظيم نشود، هرگز نمى‌توان در فرايند آموزش، فعاليت مطلوب آموزشى و تحقق هدف‌ها را انتظار داشت.
|
|
|
|
| تهيه و تنظيم محتوا بايد به گونه‌اى انجام گيرد که يادگيرى‌هاى بعدي، آموزش مداوم را چه در چهارچوب آموزش رسمى و چه در چهارچوب آموزش غيررسمى ميسر سازد.
|
|
| فرصت مناسب براى فعاليت‌هاى يادگيرى چندگانه
|
|
| محتواى آموزشى بايد بر انواع فعاليت‌هاى يادگيرى - اعم از فعاليت‌هاى کلاس درس يا خارج از آن - تأکيد داشته باشد. محتواى آموزشى بايد شاگرد را به فعاليت‌هاى مختلف، مانند آزمايش کردن، تحليل تصاوير و مفاهيم و فعاليت‌هاى يادگيرى که در آن از حواس مختلف استفاده شود وادار کند تا باعث افزايش انگيزه و يادگيرى او شود.
|
