بیماری‌ها

بيمارى‌هاى مشروحه در اين بخش به غير از انگل‌هاى داخلى و خارجى اختصاصى شترمرغ بقيه فقط به شترمرغ محدود نشده بلکه بيمارى‌هاى مشترکى هستند که براساس آخرين تحقيقات ممکن است شترمرغ را نيز درگير نمايند. تعدد بيمارى‌هاى مورد اشاره بدان معنى نمى‌باشد که شترمرغ‌هاى اهلى فوق‌العاده مستعد بيمارى هستند. به‌ويژه در مورد شترمرغ‌هاى بالغ موارد بيمارى به ندرت اتفاق مى‌افتد. در شرايط مديريتى که موارد ذيل رعايت گردد، وقوع عفونت‌ها و بيمارى‌ها از موارد استثنائي، نادر و غيرمعمول خواهد بود.

- حصارکشى با طراحى مناسب و در نتيجه کاهش خطر ضربه و شکستگى استخوان‌ها.

- حفظ استانداردهاى بالاى بهداشتى و در نتيجه پائين نگاه داشتن آلودگى‌هاى باکتريائى عامل انتريت (Enteritis)، مانند کلستريديوم‌ها و هيستوموناس.

- تأمين جيره‌هاى غذائى مناسب.

نگهدارى پرندگان در جايگاه‌هاى بدون کوران و سرما در فصل زمستان و در نتيجه افزايش توان سازگارى و مقاومت طبيعى پرنده.

بيمارى‌هاى گزارش شده در مورد شترمرغ‌هاى بالغ موجود در باغ‌وحش‌ها، در ميان شترمرغ‌هاى تحت مديريت صنعتى کمتر ديده مى‌شود. شترمرغ‌هاى موجود در باغ‌وحش‌ها در شرايط نامطلوبى از نظر بهداشت محيط و فضا نگهدارى مى‌شوند. به‌عنوان مثال:

- تعداد زيادى از گونه‌هاى بسيار متنوع (و عوامل بيمارى‌زاى مربوط به آنها) که در يک فضاى محدود نگهدارى مى‌شوند، خطر نسبتاً بالائى را از نظر عفونت‌ها ايجاد مى‌کنند که حتى با شديدترين اقدامات بهداشتى نمى‌توان اين خطر را از حد مشخصى پائين‌تر آورد.

- ورود مداوم حيوانات جديد، ملاقات‌کنندگان هميشه حاضر و مخلوط نمودن گونه‌هاى مختلف پرندگان جهت نمايش، پرندگان را در معرض عوامل بيمارى‌‌زاى جديد قرار داده و بر سيستم ايمنى آنها استرسس وارد مى‌سازد.

- باغ‌وحش‌ها تسهيلاتى براى گردش و چراى پرنده در فضاى آزاد جهت شکستن چرخه عفونت ندارند.

جوجه‌ها و شترمرغ‌هاى جوان نياز به مراقبت بيشترى دارند ولى حتى در مورد آنها هم معمولاً مشکلات، محدود به چند بيمارى انگشت‌شمار مى‌شود که ۹۰ درصد تمامى مرگ و ميرها را به‌خود اختصاص مى‌دهند. اين بيمارى‌ها عبارت هستند از:

- عفونت‌هاى کيسه زرده.

- تغيير حالت پاها و انگشتان.

- يبوست.

- اسهال و عفونت‌هاى گوارشى (ناشى از اشريشياکولي، سالمونلا، هيستوموناس و باکترى‌هاى ديگر).

تجربيات عملى حکايت از اهميت تماس مداوم با جوجه‌ها دارد. علاوه‌بر اين ثابت شده که مشاهده مداوم هم به‌تنهائى کافى نيست زيرا زمانى‌که علائم بيمارى يا عارضه رؤيت مى‌گردد ممکن است ديگر براى کمک به پرنده خيلى دير شده باشد.

کليد پرورش موفقيت‌آميز، بهداشت اکيد در جوجه‌کشى و وزن‌کشى مکرر جوجه‌ها در خلال ۴ هفته اول زندگى است. تنها اين شاخص‌ها به مديريت اطمينان مى‌دهد تا از مشکلات مربوط به رشد قبل از ظهور علائم بيمارى مطلع گردد.

علاوه‌بر مديريت بسيار دقيق، همکارى نزديک با يک دامپزشک لايق و اختصاصي، امرى اساسى است. تنها يک دامپزشک قادر به تفسير صحيح نتايج آزمايشات مرتب مدفوع و خون و آنتى‌بيوگرام، انجام اقدامات فورى مثل جراحى روى پرنده در مواقع اضطرارى همچون يبوست يا انباشتگى و يا اقدامات احتياطى درازمدت مثل تنظيم تقويم زمانى واکسيناسيون مى‌باشد.

در مواقع اخذ نمونه خون يا انجام تزريقات بايد توجه داشت که بهترين رگ، وريد ساعدى جلدى (Vena cutanea ulnaris = Vena basilica)، است که درصورت محکم گرفتن بال قابل مشاهده مى‌باشد. در مورد تزريقات داخل وريدي، سياهرگ موجود در ناحيه بدون پر زير بال يا قسمت برجسته‌تر وريد وداج در طول گردن و دو طرف آن بهترين انتخاب مى‌باشند.

جهت تزريقات زيرجلدي، پوست شل حد فاصل بدن و ران يا بال ترجيح داده مى‌شود.

در مورد تزريقات داخل عضلانى که معمول‌ترين روش تزريق مى‌باشد بهتر است از عضلات ناحيه خلفى اطراف مفصل شانه استفاده نمود. عضلات بزرگ و جذاب ران‌ها به آسانى قابل دسترسى هستند ولى به دو علت نبايد براى تزريق مورد استفاده قرار گيرند. اول اينکه اين خطر وجود دارد که سيستم منحصر به‌فرد باب‌هاى کليوى در شترمرغ داروى تزريق شده را مستقيماً به کليه‌ها هدايت و سپس دفع نمايد. دوم اينکه ران ارزشمندترين قسمت لاشه بوده و بايستى به‌دلايل بهداشتى عارى از تزريقات باشد. به‌علاوه تزريقات مى‌تواند موجب تغييرات نکروزى در بافت‌ها گردد.