آبیاری و افزایش محصول

براى آن که منافع حاصله از آبيارى را در زراعت تحليل کنيم ابتدا بايد افزايش محصول را که در اثر آبيارى به‌دست مى‌آيد به‌صورت کمّى ارزيابى کنيم. به‌عبارت ديگر رابطه بين مقدار آبى که به زراعت داده مى‌شود و مقدار محصول توليدى مورد بررسى قرار گيرد. چنينى رابطه‌هايى که معمولاً با فرمول‌هاى رياضى و يا منحنى توصيف مى‌شوند توابع توليد نسبت به آب(water production function) ناميده مى‌شوند.

فرض کنيد گياهى داشته باشيم که از نظر کود و مواد غذايى در محدوديّت نباشد و آفت و بيمارى نيز نداشته باشد. چنانچه شرايط آب و هوايى مساعد باشد اين گياه نسبت به آبيارى يا مقدار آبى که به زمين داده مى‌شود از خود عکس‌العمل نشان مى‌دهد و در اثر آبيارى محصول افزايش مى‌يابد. اگر مقدار محصول را با Y (علامت اختصارى Yield) و مقدار آبى را که به زمين داده مى‌شود با AW (علامت اختصارى Available Water) نشان دهيم تجربه نشان داده است که به ازاء مقادير مختلف آبى که به زمين داده مى‌شود مقادير متفاوت محصول برداشت مى‌شود.

چنانچه داده‌اى حاصله از چنين آزمايشى را در يک دستگاه محور مختصات (Y و ‌AW) تصوير کرده و از بين نقاط حاصل‌خيز يک منحنى را پردازش دهيم شکلى مشابه شکل زير به‌دست خواهد آمد. در شکل زير رابطه بين مقدار آبى که به زراعت پنبه داده شده است (برحسب ميلى‌متر) و مقدار محصول توليدى (برحسب کيلوگرم در هکتار) نشان داده شده است. هر چند شکل مربوط به پنبه و آن هم يک رقم به‌خصوص از آن مى‌باشد (رقم SJ2) اما اين شکل مى‌تواند به‌عنوان تيپ کلى منحنى‌هاى توابع توليد نسبت به آب مورد بررسى قرار گيرد.