|
| پيشگيرى از بيمارى‌هاى قلبى - عروقى
|
|
| آترواسکلروز پديده‌اى است که از کودکى آغاز مى‌شود و ممکن است تا چندين دهه بدون علامت باشد. هنوز همه علل بروز آترواسکلروز مشخص نيستند، ولى بررسى‌هاى اپيدميولوژى با شناساندن عوامل خطر کمک کرده‌اند که بتوان با اتخاذ راهبردهاى مناسب از خطر بيمارى‌هاى قلبى - عروقى کاست. همانگونه که گفته شد با وجود بار عظيم بهداشتي، اجتماعى و اقتصادي، بيمارى‌هاى قلبى - عروقى قابل پيشگيرى‌ترين بيمارى‌هاى غيرقابل انتقال (مزمن) انسان به‌شمار مى‌روند. از اين رو، پيشگيرى مى‌بايد يکى از اهداف مهم نظام‌هاى بهداشتى درمانى همه کشورها قرار گيرد.
|
|
| سيگار قابل پيشگيرى‌ترين عامل خطر به‌شمار مى‌رود و درواقع بررسى‌هاى هزينه - تأثير (cost-effectiviness) در افراد سيگارى مبتلا به تنگى عروق کرونر، اثر قطع سيگار معادل جراح عروق قلب تخمين‌زده شده است. روش‌هاى مختلفى براى کمک به ترک سيگار وجود دارند، اما بررسى‌ها نشان داده‌اند که مهمترين عامل در ترک سيگار، تأکيد جدى و مکرر پزشک بر قطع مصرف سيگار است.
|
|
| با توجه به نقش مرکزى کلسترول در بروز آترواسکلروز، اختلال چربى‌هاى خون هدف عمده‌اى براى پيشگيرى از بيمارى‌هاى قلبى به‌شمار مى‌رود. مطالعه‌هاى متعددى نقش مؤثر و قوى کاهش چربى‌هاى خون را در کاهش خطر قلبى و کل مرگ‌ومير، هم در پيشگيرى در سطح اولى و هم در سطح دوم نشان داده‌اند. امروزه حتى تأخير مفيد کاهش کلسترول در افراد سالمى که کلسترول آنها در سطح طبيعى است، به‌اثبات رسيده است.
|
|
| دلايل کافى وجود دارد که تنظيم فشار خون بالا مى‌تواند خطر بروز بيمارى عروق کرونر، سکته مغزى و نارسايى قلبى را کاهش مى‌دهد. گرچه در بيشتر مطالعه‌ها کاهش خطر بروز بيمارى عروق کرونر کمتر از آن چيزى بوده که با ميزان کاهش فشارخون انتظار مى‌رفته است، اين يافته نبايد ترديدى در نقش مهم فشارخون بالا در ايجاد تنگى عروق کرونر و يا لزوم درمان مناسب فشارخون بالا ايجاد کند. عوامل متعددى ممکن است در اين مسئله دخالت داشته باشند، ازجمله آثار متابوليک برخى از داروها يا ضرر احتمالى کاهش بيش از حد فشارخون بالا در افرادى که دچار تنگى عروق قلب هستند.
|
|
| بيش از ۵۰ مطالعه نشان داده‌اند که فعاليت بدنى چه در طى کار و چه در زمان فراغت خطر بيمارى‌هاى قلبى - عروقى را کاهش مى‌دهد. فعاليت بدنى آثار مفيد خود را به احتمال زياد از چند طريق، مستقيم و غيرمستقيم، اعمال مى‌کند. جريان خون عروق قلب بهبود مى‌يابد، کلسترول LDL و ترى‌گليسيريد پايين مى‌آيند و HDL بالا مى‌رود، فشارخون کاهش مى‌يابد، تجمع پلاکت‌ها کم مى‌شود و ساير عوامل انعقادى نيز تعديل مى‌شوند. حداقل ميزان فعاليت که براى کاهش خطر قلبى توصيه مى‌شود، فعاليت بدنى با شدت متوسط به‌مدت دست‌کم ۳۰ دقيقه و حداقل سه روز هفته است، اما فعاليت بدنى بيشتر، مفيدتر است.
|
|
| هيچ مطالعه‌اى اثر کاهش وزن را در کاهش خطر بيمارى‌هاى قلبى - عروقى به‌طور اختصاصى بررسى نکرده است. اما دلايل کافى در دست است که کاهش وزن مى‌تواند در تنظيم فشارخون مفيد باشد، کلسترول خون را پايين بياورد، HDL را افزايش دهد و به‌اصلاح متابوليسم گلوکز کمک کند.
|
|
| رابطه بين کنترل دقيق قند خون و پيشگيرى از عوارض ديابت در چندين مطالعه بررسى شده است. کنترل دقيق قندخون مى‌تواند خطر بروز رتينوپاتي، نوروپاتى و نفروپاتى را کاهش دهد و به‌اصلاح اختلال‌هاى ليپيد در اين بيماران کمک کند. اما نقش کنترل دقيق قند خون در کاهش عوارض قلبى - عروقى چندان روشن نيست. در مطالعه‌هاى انجام‌شده، با وجود کاهش رويدادهاى قلبى - عروقى تا بيش از ۴۰% اين يافته ازنظر آمارى معنى‌دار نبوده است. دلايل متعددى در توجيه اين يافته ذکر شده‌اند، ازجمله سن جوان بيماران، کافى نبودن طول زمان مطالعه‌ها و اين نکته که بيمارى‌هاى قلبى - عروقى بيمارى‌هايى هستند که دراثر دخالت عوامل متعددى ايجاد مى‌شوند و اصلاح همزمان و سازمان‌يافته همه عوامل براى پيشگيرى از اين بيمارى‌ها ضرورت دارد.
|
|
|
|
| راهبردهاى مفيد از سوى مجامع طاحبنظر در پيشگيرى از عوامل خطر و بيمارى‌هاى قلبى - عروقى منتشر شده‌اند که مى‌توانند بسيار راه‌گشا باشند. آخرين توصيه‌هاى عمومى اين مراکز براى پيشگيرى در سطح اوليه عبارتند از:
|
|
| - دورى از دود سيگار
|
|
| - کاهش مصرف چربى و رعايت رژيم غذايى قدم اول (انجمن قلب آمريکا) براى تمام افراد جامعه بعد از سن ۲ سالگي: کاهش کل چربى به کمتر از ۲۰% کالرى مصرفى روزانه، کاهش مصرفى چربى‌هاى اشباع‌شده تا حد ۸ تا ۱۰% کالرى روزانه و کاهش مصرف کلسترول به کمتر از ۳۰mg روزانه
|
|
| - کاهش مصرف نمک
|
|
| - افزايش مصرف ميوه و سبزى‌هاى تازه، حداقل ۵ وعده در روز
|
|
| - افزايش فعاليت‌هاى بدنى تا حداقل ۳۰ دقيقه فعاليت بدنى با شدت متوسط، حداقل ۳ بار در هفته
|
|
| - حفظ وزن مناسب (BMI بين ۲۱ تا ۲۵)
|
|
| - اندازه‌گيرى فشار خون حداقل هر ۲ سال يکبار
|
|
| -در افراد ۲۰ ساله به بالا، اندازه‌گيرى کلسترول تام و HDL هر ۵ سال يکبار
|
