بازارهای ایرانی

بازارها مهم‌ترين محور ارتباطى و فضاى شهرى در شهرهاى ايران به‌شمار مى‌آمده‌اند، زيرا مکان قرارگيرى اين بازارها به‌طور عمده در امتداد مهم‌ترين راه و محور شهرى مشکل مى‌گرفتند.

براساس اطلاعات موجود، پيشينهٔ تاريخى بازارها به چند هزار سال پيش از ميلاد بر مى‌گردد. بازار به‌دليل جايگاه شهرى و موقعيت خاص آن و نيز اهميت و نفش اصناف و بازاريان، تنها يک فضاى اقتصادى محسوب نمى‌شد، و بسيارى از جشن‌ها و مراسم ملى و مذهبي، همچنين سوگوارى‌هاى مذهبى نيز با مرکزيت بازار بر پاى گشت.

نقش بازار در فعاليت‌هاى سياسي، به‌خصوص در دوران اسلامى و ايستادگى اصناف در برابر حکام مستبد، از ديگر کارکردهاى اجتماعى بازار به‌شمار مى‌رود.

'بازار ' به معنى محل خريد و فروش و عرضهٔ کالا، واژه‌اى بسيار کهن است. در فارسى ميانه به آن، 'وازار' و در پارتى 'واژار' خوانده مى‌شده است. دهخدا معتقد است که بازار از واژهٔ پهلوى او گرفته شده است. در ابيات فارسى واژهٔ 'بازار' ، مفهوى گسترده و وسيع دارد و به‌ معنى محل پر ازدحام، همچنين اهميت اشخاص و غيره به‌کار مى‌رفته است.

از نظر کالبدى و فضاى بازار به دو شکل متداول بود: نخست به شکل راسته‌اى بادکان‌هائى در دو سوى آن و ديگر ميدان‌گاه‌ها و فضاهاى باز و وسيع در داخل شهر يا آبادى.