پیشگیری از هپاتیت B

با استفاده از تزريقات منظم ايمون‌گلوبولين اختصاصى و يا به‌صورت عدم دسترسى به‌ آن. با ايمون‌گلوبولين پلى‌والان ممکن است بتوان يک پيشگيرى پاسيو در مقابل هپاتيت B ايجاد نمود. ثابت شده است که با تزريق منظم گاماگلوبولين اختصاصى با دوز 500IU و يا تزريق گاماگلوبولين پلى‌والان با دوز 13mg/kg با فواصل زمانى کمتر از دو ماه، مى‌توان به‌خوبى از ايجاد بيمارى جلوگيرى نمود. چنين نتايج اميدبخشى در ايمونوپروفيلاکسي، محققين را به ساخت واکسنى براى اين بيمارى تشويق نموده است اساسى‌ترين مشکل در ساخت چنين واکسني، اطمينان از بى‌ضرر بودن آن است. از سوى ديگر از جائى‌که تنها حيوان حساس به ويروس هپاتيت B شامپانزه است محققين با کمبود حيوانات آزمايشگاهى موجه گشته‌اند.

استفاده از سرم HBSAg مثبت که به‌مدت ۱ دقيقه در حرارت ۹۶ درجه سانتى‌گراد گرم شده باشد موجب شد که کراگمن در سال ۱۹۷۱ به نتايج رضايت‌بخشى در ايمن‌سازى کودکان دست يابد. از آنجا که کشت دادن ويروس هپاتيت B با شکست مواجه گشته است، محققين از سرم ناقلان HBSAg به‌عنوان يک منبع آنتى‌ژن استفاده مى‌کنند که مى‌توان با بهره‌گيرى از روش‌هاى تلخيص، HBSAg را از ساير پروتئين‌هاى سرومى ايزوله نمود.

HBSAg از ۳ پروتئين مجزا که توسط ژن‌هاى پوششى تشکيل مى‌شوند، ترکيب يافته است که موازئيکى از اپيتوپ‌ها يا مناطق آنتى‌ژنيک را مى‌سازند.

۱. پروتئين S حاوى 226AA که اولين جزء از پوشش ويروس هپاتيت B است که عليه آن HBSAb ايجاد مى‌شود.

۲. پروتئین M شامل سکانسهای S و Pre-S₂

۳. پروتئين L شامل سکانس‌هاى Pre-S₂ و Pre-S₁ که بزرگترين پروتئين است.

پروتئين Pre-S₂ داراى يک اپيتوپ ايمونوداميننت است که در پروتئين S وجود ندارد. تا سال ۱۹۸۴ تصور مى‌شد که تنها پروتئنى که در ايجاد ايمنى نقش دارد ايمنى S است ولى تحقيقات اخير توسط آقاى نوراث اهميت پروتئين Pre-S و تفاوت‌هاى بين اعمال بيولوژيک آن و پروتئين S را روشن ساخت و ثبت کرد که سکانس‌هاى Pre-S به‌شدت ايمونوژن هستند و مسئول سنتز آنتى‌بادى‌هاى اختصاصى مى‌باشند. همراهى پروتئين Pre-S با پروتئين S باعث افزايش تأثير و کارائى واکسن خواهد گشت.

آنتى‌بادى‌هاى ضد Pre-S نقش‌هاى زيادى در ايمنى‌زائى و ايجاد مصونيت در مقابل عفونت دارند که عبارتند:

- با خنثى کردن فعاليت هپاتيت B موجب پيشگيرى از عفونت مى‌گردند. بعد از ايجاد عفونت و بهبودى پس از آن مقادير Pre- S₂ سريعاً افزايش يافته و نشانگر بهبودى کامل مى‌باشد.

- مانع اتصال ويروس هپاتيت B به غشاء سلول‌هاى کبدى مى‌گردند.

- اين آنتى‌بادى‌ها بعد از عفونت به‌سرعت افزايش مى‌يابند ولى غلظت آنها به‌موازات کاهش غلظت anti-HBS کاهش مى‌يابد.

- واکسن Hevac B تنها واکسن حاوى پروتئين Pre-S است.

واکسن تهيه شده از HBSAg که هنوز مورد استفاده است براى اولين‌بار سال ۱۹۷۵ و توسط آقاى موپاس در انستيتوى ويروس‌شناسى تورس ساخته شد و سپس در همين سال در بخش‌هاى همودياليز مورد استفاده کلينيکى قرار گرفت و بعد از ۵ سال تحت عنوان واکسن هواک B، در بيمارستان‌ها به‌طور وسيع مصرف گرديد.

اين واکسن سه مشخصه اصلى دارد:

۱. از سرم انسانى تهيه شده است.

۲.تنها از آنتى‌ژن پوششى HBS تهيه شده است و فاقد ساير بخش‌هاى يک ويروس Dane کامل است.

۳. تنها واکسنى است که از هر دو زيرگروه ad و ay تشکيل يافته است و در نتيجه قادر است به‌خوبى AgS و Pre-S در مقابل هپاتيت B ايجاد مصونيت نمايد.

سرم مورد لزوم از افرادى تهيه مى‌شود که حامل سالم HBSAg هستند و فاقد علائم کلينيکى هپاتيت مى‌باشند و سطح سرمى ترانس آميناز آنها نرمال است. سرم‌هائى که حاوى ويروس کامل و يا HBSAg باشند کنار گذاشته مى‌شوند ولى با وجود اين مى‌توان با روش خالص‌سازي، ساير ويروس‌ها، کمپلکس‌هاى ايمنى و پروتئين‌هاى سرمى را حذف نمود. قابل ذکر است که از سال ۱۹۸۵ کليه افرادى که سرم آنها براى تهيه واکسن مورد استفاده قرار مى‌گيرد تحت آزمايش HIV قرار مى‌گيرند.

بايد دانست که هنگام آماده‌سازى واکسن HBSAg توسط فرمول غيرفعال مى‌گردد و از سوى ديگر زير‌گروه‌هاى اصلى HBSAg يعنى ad و ay و همچنين هيدروکسيد آلومينيوم بدان اضافه مى‌شود.

تحقيقات انجام شده نکات زير را به‌اثبات رسانده‌اند:

۱. در افراد عارى از بيماري: بعد از سه نوبت تزريق واکسن، در ۹۵% اين افراد anti-HBS سرمى مثبت شده است که تزريق يک دوز بوستر بعد از يک‌سال آن‌را به ۹۸% افزايش داده است. بوسترهاى بعدى هر ۵ سال يک‌بار تجويز مى‌گردند.

۲. در بيماران همودياليزى: تنها ۵۸% اين بيماران بعد از ۳ تزريق واکسن بدان پاسخ مى‌دهند و چهارمين تزريق اين رقم را تا حد ۶۸% افزايش مى‌دهد.

۳. در نوزادان مادران HBSAg مثبت و واکسينه شده توسط واکسن هواک B در 1,0 و 2 ماهگى: %۹۵ اين نوزادان بدون توجه به‌اينکه واکسن آنها همراه ايمونوگلوبولين اختصاصى تزريق شده بود و يا خير، آنتى‌بادى را ظاهر ساختند.

۴. کيفيت پاسخ ايمنى ميزبان بسته به سن و جنس وى متغير است. در سن بالاتر از ۴۰ يال پاسخ ايمنى ضعيف‌تر است و نيز تحقيقات انجام شده در ايالات متحده نشان مى‌دهد که واکنش ايجادى در خانم‌ها بهتر از آقايان است. چنين اختلافى بيانگر کينتيک پاسخ آنتى‌بادى ضد HBS است که در بيماران بالاتر از چهل‌سالگى ديرتر اتفاق مى‌افتد.

۵. ترکيب نمودن ايمن‌سازى و ايمونوپروفيلاکسى پاسيو با گاماگلوبولين هيچ‌گونه تداخلى با پاسخ به واکسيناسيون ايجاد نمى‌کند و بررسى‌هاى گوناگون نشان مى‌دهد که همراهى اين دو با يکديگر تناسب عمل خواهد داشت.

۶. همراهى واکسن هپاتيت HevacB)B) با ساير واکسن‌ها نيز تداخل عملى ايجاد نخواهد کرد (Tetracoq.DT،DPT پوليو، تب‌زرد، سرخک، BCG).

۷. پس از ده‌سال تجربه کلينيکى و تزريق حداقل ۱۲ ميليون دوز از واکسن در سرتاسر جهان مى‌توان با اطمينان گفت که هواک B کاملاً مؤثر و بى‌ضرر است. تحقيقات انجام شده روى بالغين در سوئيس و نيز روى نوزادان در تايوان نشان داده است که اين واکسن به‌خوبى تحمل مى‌گردد و تأثير مصونيت‌زاى قابل ملاحظه‌اى دارد.