سایر روش‌های تنفس مصنوعی

مواردى وجود دارد که نمى‌توان از تنفس دهان به دهان استفاده نمود. اين موارد عبارتند از:

- اگر دهان و بينى مصدوم هر دو جراحت شديد برداشته باشد.

- اگر مصدوم در جائى تنگ در حالى‌که صورتش رو به پائين است گير کرده باشد.

- اگر مصدوم دائماً استفراغ مى‌کند.

- موارد مسموميت که سم دورا دور دهان مصدوم را آلوده نموده و ممکن است براى امدادگر خطرناک باشد.

در اين گونه موارد دو روش وجود دارد روش هولگر نيلسن و روش سيلوستر، البته اين روش‌ها به اندازه روش دهان به دهان مؤثر نيستند. از روش سيلوستر در مواردى که مصدوم با صورت رو به پائين در جائى گير کرده يا مصدوم دائماً استفراغ مى‌کند، نمى‌توان استفاده نمود. و هم‌چنين در مواردى که جراحت‌هاى شديد روى بازو و سينه مصدوم وجود دارد اين دو روش قابل استفاده نيست.

در هر دو روش از وارد آوردن فشار روى سينه (از عقب يا جلو) براى خارج نمودن هواى شش‌ها و پس از آن بردن بازوهاى مصدوم به بالا و طرفين براى باز شدن شش‌ها، استفاده مى‌شود. همان‌طور که در مورد روش‌هاى عادى نجات زندگى گفته شد، هنگامى که از اين دو روش براى نجات زندگى کودکان استفاده مى‌کنيد بايستى فشار آرامتر و سرعت عمل بيشتر باشد.

- آزمايش واکنش:

اگر روش‌هاى نجات زندگى موفقيت‌آميز بوده باشد رنگ و روى مصدوم باز مى‌شود (به مبحث کمک به گردش خون مراجعه شود). اگر پس از چهار تنفس اول بهبودى در وضعيت مصدوم مشاهده نشد به احتمال زياد راه تنفس او بسته است (به مبحث شيء خارجى در گلو مراجعه شود).

- روش هولگر نيلسن:

بعد از روش تنفس مصنوعى دهان به دهان اين روش نسبت به ساير تکنيک‌ها ارجحيت دارد زيرا زمانى‌که مصدوم با صورت به زمين افتاده است با اين روش مى‌توان راه تنفس او را باز نگهداشت. اما اشکال بزرگ اين روش اين است که تا وقتى مصدوم در اين حالت قرار دارد کمپرس قلب غيرممکن و مشاهدهٔ نشانه‌هاى بهبودى يعنى باز شدن رنگ و رو به آسانى امکان‌پذير نيست.

۱. هنگامى‌که مصدوم با صورت بر روى يک سطح صاف و سخت (مثل آسفالت) افتاده است، سر مصدوم را کمى بالا گرفته دست‌هاى او را روى هم بگذاريد. سر را به‌يک طرف بچرخانيد و چانه را روى دست‌ها قرار دهيد، سر را به عقب خم کرده و فک را به جلو بکشيد به‌طورى که راه تنفس مصدوم باز شود.

۲. در کنار سر مصدوم روى يکى از پاهاى خود زانو بزنيد. بايستى کف پاى ديگر شما چسبيده به آرنج مصدوم باشد. دستان خود را پشت مصدوم روى کتف‌ها قرار دهيد به‌طورى که شست‌هاى شما در دو طرف ستون فقرات قرار گيرد.

۳. آرنج خود را راست کنيد تنه خود را آنقدر به جلو بکشيد تا بازوان شما کاملاً حالت عمودى پيدا کند و در اين حال تدريجاً به‌مدت ۲ ثانيه به پشت مصدوم فشار وارد آوريد. اين کار باعث مى‌شود که هواى ريه‌هاى مصدوم خارج شود.

نبايد:

آنقدر فشار دهيد که به ريه يا اندام‌هاى داخلى صدمه‌اى وارد شود.

۴. تنهٔ خود را به حالت اول برگردانيد. دست‌هاى خود را به طرفين باز کنيد و لباس مصدوم را از ناحيه آرنج بگيريد، بازوهاى مصدوم را تا آنجا که به کتف او فشار وارد نشود بلند کنيد و به مدت ۳ ثانيه نگه‌داريد. اين عمل موجب تنفس خواهد شد.

نبايد:

بازوها را زيادى بکشيد.

۵. بازوهاى مصدوم را پائين آوريد و مجدداً دست‌هاى خود را پشت او بگذاريد و مجدداً شروع به فشار دادن کنيد اين کار يعنى وارد آوردن فشار به پشت و کشيدن بازوها به طرفين را با سرعتى معادل ۱۲ دور در دقيقه انجام دهيد؛ هر دور بايد حدود ۵ ثانيه طول بکشد.

۶. پس از چهار دور، ضربان قلب را آزمايش کنيد (به مبحث کمک به گردش خون مراجعه شود). اگر قلب ضربان داشت به کار خود ادامه دهيد اما اگر نداشت مصدوم را به پشت برگردانيد و عمل کمپرس سينه را انجام دهيد و سپس براى تنفس مصنوعى از روش سيلوستر استفاده کنيد.

۷. به محض آنکه مصدوم شروع به تنفس به‌صورت عادى نمود، مصدوم را در وضعيت بهبود قرار دهيد (به مبحث وضعيت بهبود مراجعه شود).

- روش سيلوستر:

اگر به دلايلى که گفته شد، نمى‌توانيد از تنفس دهان به دهان استفاده کنيد و اگر مصدوم به پشت در جائى گير کرده باشد يا آنکه اجباراً بايد او را براى انجام کمپرس قلب برگردانيد، چون در اين‌گونه موارد به‌کار بردن روش هولگرنيلسن امکان‌پذير نيست، بايستى از روش سيلوستر استفاده کنيد.

- روش کار:

۱. مصدوم را به پشت روى يک سطح صاف و محکم بخوابانيد. هر شيئى خارجى را از دهان او خارج کنيد. يک بلوز تا شده يا بالش کوچک زير شانه‌هاى او قرار دهيد تا سر کاملاً به عقب خم شود و راه تنفس باز بماند (به مبحث باز کردن راه تنفسى مراجعه شود).

۲. بالاى سر بيمار زانو بزنيد، مچ دست‌هاى او را بچسبيد و دست‌هاى او را روى يکديگر بر سينه قرار دهيد. تنهٔ خود را به جلو بکشيد و پشت خود را راست کنيد و روى قسمت پائين سينه مصدوم به‌تدريج و يکنواخت به‌مدت ۲ ثانيه (همانند آنچه که در روش هولگرنيلسن گفته شد) فشار وارد آوريد.

۳. فشار را قطع کنيد، تنه خود را عقب بکشيد و روى زانوهاى خود تکيه کنيد. بازوهاى مصدوم را تا آنجا که امکان دارد به طرفين و بالا بکشيد و اين دو عمل را به‌صورت ريتميک، پشت سرهم و منظم با سرعت ۱۲ بار در دقيقه انجام دهيد.

۴. پس از چهار دور، ضربان مصدوم را آزمايش کنيد اگر قلب به‌طور عادى مى‌زد به‌کار خود ادامه دهيد تا تنفس به حالت عادى برگردد. ولى اگر قلب ضربان نداشت عمل کمپرس سينه را شروع کنيد (به مبحث کمک به گردش خون مراجعه شود) و دائماً واکنش مصدوم (نبض و رنگ چهره) را چک کنيد، اگر واکنشى نشان نداد هم‌چنان نجات زندگى را با ۱۵ کمپرس و ۲ تنفس به روش سيلوستر ادامه دهيد.

۵. به محض آنکه تنفس مصدوم به حالت عادى برگشت او را در وضعيت بهبود قرار دهيد. (به مبحث وضعيت بهبود مراجعه شود).

- روش سيلوستر با دو امدادگر:

اگر دو امدادگر در محل حاضر باشند يکى از آنها مى‌تواند روش سيلوستر و آزمايش نبض را انجام دهد و ديگرى مى‌تواند با جلو کشيدن فک‌هاى مصدوم راه تنفس را باز نگه‌دارد و اگر لازم شد عمل کمپرس سينه را انجام دهد.