دورکاری برای کتابداران و اطلاع‌رسانان

تعريف واژهٔ دورکارى که در اينجا از آن استفاده شده، تعريفى کلى است: کار کردن در مسافتى دور از کارفرما يا خدمتگر، عموماً با استفاده از منابع فن‌آورى اطلاعات.اين نوع کار با انتقال کار به سمت انجام‌دهندهٔ کار، به‌جاى حرکت انجام‌دهندهٔ کار به‌سوى کار مشخص مى‌شود. بعضى از نويسندگان اين واژه را به کارکنان محدود کرده‌اند؛ عده‌اى ديگر بر مقدار زمانى که کار، دور از سازمان انجام مى‌شود و يا ماهيت ارتباط (مثلاً الکترونيکي) با سازمان تأکيد مى‌کنند.

کار در بيرون از محل کار (Telecommuting)، کار با انعطاف مکانى (Flexiplace Working)، کار مستقل از مکان (Location - Idependent Working)، کار از راه دور (Distance Working)، کار کردن از دور (Remote Working) و کار دگر ماهيتى (Altrenative Officing). مترادف‌هاى متداول دورکاري هستند، هر چند که بعضى افراد، هنگامى که عملاً از رفت‌وآمدهاى مرکز خلاصى حاصل مى‌شود، از لفظ کار در بيرون از محل کار استفاده مى‌کنند. از واژهٔ اخير در آمريکاى شمالى بيشتر استفاده مى‌شود.

دورکارى نوعى از کار انعطاف‌پذير است، و انواع ديگر آن، عبارتند از تشريک کارى (Job -Sharing)، کار با انعطاف زمانى Flexitime Working)، کار پاره‌وقت (Part- Time Working)، کار دوره‌اى (Term- Time Working)، خانه‌کارى (Homeworking)، به معنى انجام کار در خانه يا از خانه است. غالباً اين عبارت را با دورکارى مترادف مى‌گيرند، اما همهٔ دورکاران در خانه کار نمى‌کنند و همهٔ خانه‌کاران، دورکار نيستند. دورکارى شامل کارکردن در يک دورکلبه (Telecottage) يا دور مرکز (Telecentre) محلى که کارکنان در آنجا به فن‌آورى اطلاعات و برخى از تسهيلات ادارى دسترسى دارند به جاى رفت و آمد به يک اداره است. گاهى‌ اوقات از عبارت خانه‌کارى سنتى (Traditional Homeworking) براى اشاره به افرادى استفاده مى‌شود که کارهائى از قبيل بافندگي، ساختن اسباب‌بازى يا پر کردن بسته‌ها را انجام مى‌دهند.

بين عبارت دورکلبه و دورمرکز، هم‌پوشانى زيادى وجود دارد. در حدود ده سال پيش، دورکلبه‌ها، تأسيسات اجتماع مبنائى بودند که به اجتماعات محلى امکان دسترسى به فن‌آوري، مهارت‌آموزى و کار را مى‌دادند. دورمرکزها بيشتر براى مقاصد شخصى بازرگانى برپا مى‌شدند. در دورکلبه‌ها تأکيد بر پشتيبانى اجتماعى براى بهره‌گيران بود، در حالى‌که تأکيد دورمرکزها بيشتر بر فراهم کردن يک محيط کارى منظم، امن و بدون تعطيلى براى افرادى که به محلى براى انجام کار و برقرارى ارتباط آسان با کارفرما يا خدمتگر خود نياز داشتند. امروزه چنين وجوه تمايزى کمرنگ شده‌اند.

برخى از خدمات مربوط به دورکلبه‌ها و دورمرکزها، به‌خصوص در مناطق شهري، توسط مراکز پيشه‌گانى (Business Centres) ارائه مى‌شود. مثلاً گروه ادارهٔ مجازى (Virtual Office Group) دفاترى در مرکز لندن را تبليغ مى‌کند که داراى خدمات دفترى همراه با فن‌آورى پيشرفتهٔ ارتباطاتى هستند. هدف اين گروه، پيشه‌هائى هستند که از روش‌هاى جديد کار بهره‌بردارى مى‌کنند (Http://www.voffice.com).