ضرورت تعیین و تنظیم هدف‌های آموزشی در فرآیند تدریس - یادگیری

دليل وجودى هر سيستم آموزشي، تحقق بخشيدن به هدف‌هاى آن نظام است. اگر هدف‌هاى موردنظر بدرستى تحليل و اولويت‌هاى آن به روشنى تعيين و تصريح نشده باشد، امکان حرکت و فعاليت صحيح و در نهايت، تحقق هدف‌هاى آموزشى در درون آن نظام غيرممکن خواهد بود؛ زيرا بر اساس هدف‌هاى آموزشى است که برنامه‌ريزى آموزشى و برنامه‌ريزى درسى و فعاليت درون سيستم‌هاى آموزشى شکل مى‌گيرد. اگر هدف‌هاى موردنظر مبهم باشند يا به‌صراحت تعيين نشده باشند، اساس قابل قبولى براى ارزشيابى نتيجهٔ کار نظام آموزشى يا برنامه‌ريزى آينده آن در دست نخواهد بود؛ مثلاً اگر در فعاليت‌هاى آموزشى درون مدرسه، هدف‌ها بصورتى روشن و مرتب در ذهن معلم و شاگرد جا نيفتاده باشد، فعاليت‌هاى ‌آموزشي، بويژه سنجش‌ها و آزمون‌ها در بهترين شکل خود، گمراه‌کننده و عارى از آگاه‌کنندگى خواهد بود؛ زيرا فعاليت‌هاى آموزشى زمانى صحيح و درست انجام خواهد گرفت که هدف‌ها و منظور فعاليت‌ها به روشنى معين شده باشد، و پرسش‌هايى که براى سنجش ميزان دستيابى به نتايج مهم آموزشى طرح مى‌شوند، هنگامى صحيح و معتبر خواهد بود که بر اساس نتايج معين‌شدهٔ صريح طراحى شده باشد.

علاوه بر اين، اگر هدف‌هاى آموزشى دقيق و روشن بيان نشده باشد، هيچ مبناى معتبرى براى طراحى و انتخاب مواد و وسايل، محتوا و روش‌هاى آموزشى وجود نخواهد داشت. اگر مقصد خود را ندانيم، بسختى مى‌توانيم روش و وسيلهٔ مناسبى براى رسيدن به مقصد برگزينيم. همچنان که هيچ معيارى تا نداند بنا را به چه منظور مى‌خواهد بسازد و طرح و نقشهٔ آن را در دست نداشته باشد، قادر به انتخاب مصالح و فعاليت‌هاى ساختمان‌سازى نيست. با اين همه، بسيار شنيده و ديده شده است که برخى از مربيان از مزيت‌هاى نسبى کتاب درسى در مقايسه با فيلم يا مزيت‌هاى کلاس درس در مقايسه با آزمايشگاه سخن گفته‌اند، بدون اينکه هرگز مشخص کنند که به کار گرفتن اين يا آن روش براى رسيدن به چه هدفى است. اگر معلمان و مربيان در فرايند آموزش ندانند که شاگردانشان به چه اهدافى بايد دست يابند، در غبار ابهامى که خود فراهم کرده‌اند، کار خواهند کرد.

اگر هدف‌هاى فعاليت‌هاى آموزشى بوضوح بيان شده باشد، شاگردان مى‌توانند به کوشش‌هاى خود براى دست يافتن به آن هدف‌ها، سازمان و جهت دهند. تجربه نشان داده است که در صورت وجود هدف‌هاى صريح آموزشي، شاگردان - در هر سطحى که باشند - بهتر مى‌توانند تصميم بگيرند که براى رسيدن به هدف‌ها چه فعاليتى را انجام دهند. در صورت وجود هدف‌هاى روشن و بدون ابهام، ديگر لازم نيست که فرا گيران در مورد انتظارات معلم، به حدس و گمان متوسل شوند.