در اصطلاح جمعيت‌شناسى، منظور از 'آموزش و پرورش' (education) يا به‌طور کلى 'آموزش' ، تعليماتى است که طى برنامه‌هاى مختلف و رسمى دولتى به مردم داده مى‌شود و در پايان آن مدارکى ارائه مى‌گردد.
توانائى خواندن و نوشتن به يکى از زبان‌ها و لهجه‌هاى موجود در جهان و داشتن تحصيلاتى از هر نوع را 'سواد' (literacy) مى‌خوانند. مطابق تعريف، فردى که نمى‌تواند به يکى از زبان‌ها و لهجه‌ها بخواند و بنويسد، يعنى کسى که از هيچ نوع تحصيلاتى برخوردار نيست، 'بى‌سواد' (illiterate) و کسى که به اين امر قادر است، 'باسواد' (literate) خوانده مى‌شود. افرادى که تنها مى‌توانند بخوانند ولى به نوشتن قادر نيستند تحت عنوان افراد 'نيمه باسواد' (semi- literate) گروه‌بندى مى‌شود. در برخى موارد گروه اخير را جزو باسوادان و در موارى ديگر آنان را در رديف بى‌سوادان محسوب مى‌دارند. معمولاً تعريف سواد شامل خواندن اعداد نمى‌شود.
نکته‌اى که در مورد مفهوم باسوادى و بى‌سوادى لازم به تذکر است، آنکه مسئلهٔ سواد را معمولاً براى جمعيت ۶ ساله و بالاتر محاسبه مى‌کنند و جمعيت زير اين سن را در مطالعات مربوط به سواد و آموزش دخالت نمى‌دهند.
توزيع جمعيت برحسب سواد
در جمعيت‌شناسى بحث از سواد و جمعيت باسواد را تحت عنوان 'توزيع جمعيت برحسب سواد' مطالعه مى‌کنند. توزيع جمعيت برحسب سواد را در سه مقولهٔ 'جمعيت باسواد' ، 'جمعيت بى‌سواد' و 'جمعيت نيمه باسواد ' طبقه‌بندى مى‌کنند.
- سازمان‌ها يا مؤسسات آموزشى:
۱. مهدکودک و آمادگى
۲. دبستان
۳. مدرسهٔ راهنمائى تحصيلى
۴. دبيرستان
۵. مؤسسه آموزش عالى (دانشگاه)
۶. حوزه‌هاى علمى و دينى
- مراحل يا دوره‌هاى تحصيلى:
در ايران دوره‌هاى تحصيلى موجود عبارت است از: پيش دبستاني، ابتدائي، راهنمائي، متوسطه (ديپلم)، کاردانى (فوق ديپلم)، کارشناسى (ليسانس)، کارشناسى ارشد (فوق ليسانس)، دکتراى عمومي، دکتراى تخصصى و تحصيلات حوزوى.
- رشته‌هاى تحصيلى:
از اين نظر توزيع جمعيت باسواد بسيار گسترده و متنوع است. به‌عنوان مثال، مى‌توان به رشته‌هاى زير اشاره کرد: تجربي، انساني، خدمات، فنى و حرفه‌اي، کار و دانش، کشاورزي، دينى و...
- پايهٔ تحصيلى:
تمام پايه‌هاى تحصيلى که افراد آنها را با موفقيت به اتمام رسانده‌اند، در اين رده قرار مى‌گيرند. پايه‌هاى تحصيلى آموزش در ايران به‌طور دقيق به قرار زير است: ابتدائى ۵ پايه، راهنمائى ۳ پايه و متوسطه ۳-۴ پايه.
- مدرک يا درجهٔ تحصيلى:
هر يک از مراحل يا دوره‌هاى تحصيلى که به گواهينامه و مدرک رسمى منتهى شود، در اين رده‌بندى قرار مى‌گيرد. در ايران درجات تحصيلى عبارت است از: ابتدائي، راهنمائي، متوسطه، کارداني، کارشناسي، کارشناسى ارشد و دکتري.
- جنس:
جمعيت باسواد را برحسب زن و مرد بررسى مى‌کند.
- شهر و روستا و عشاير:
توزيع جمعيت باسواد را در مناطق شهري، روستائى و عشايرى مطالعه مى‌کند.
