بخش داوطلب

تعيين ابعاد تجارى دشوار است و برآوردهاى حجم تجارت به‌علت پيچيده بودن ماهيت کار و دشوارى رده‌بندى سرمايه‌گذارى‌هاى شرکت‌ها با اِشکال مواجه مى‌شود. با اين همه، برآورد بُعد بخش داوطلب حتى از اين هم دشوارتر است از اين روى که ميزان داده‌هاى موجود بسيار اندک است. سازمان‌ها ممکن است. سوابق اجرائى نوبتى يا کوتاهى داشته باشند يا نيمه رسمى يا حتى از لحاظ تشکيلاتى غير رسمى باشند و ابعاد آنها از چند ده نفر يا کمتر آغاز شود تا سازمان‌هاى ملى مانند تراست ملى که ادعا دارد بيش از دو ميليون و دويست و پنجاه هزار نفر عضو دارد. سازمان‌هاى اوقات فراغت بخش داوطلب را که هاجت و بيشاپ (Hoggett and Bishop; (۱۹۸۶) بررسى کردند محدود بود زيرا در آن فقط بخشى از سازمان‌هائى که تأمين‌کنندهٔ نيازهاى اوقات فراغت بودند به‌جز آنهائى که شامل سازمان‌هاى کمک‌هاى دوجانبه نبود را در بر مى‌گرفت و به ناحيهٔ به نسبت کوچکى محدود مى‌شد. يکى از تلاش‌هاى معدودى که در جهت سياهه‌بردارى يا طيف وسيع سازمان‌هاى داوطلب انجام گرفته، از جمله آنهائى‌ که در مورد اوقات فراغت اجراء شده، بررسى نيوتن (۱۹۷۶) در مورد فعاليت سياسى بخش داوطلب در بيرمنگام است. دو مورد از موارد بررسى شده در مطالعهٔ نيوتن قابل تأکيد است. يکى از آنها صرفاً مربوط به تعداد سازمان‌هاى داوطلب در شهرى عمده مانند بيرمنگام است (رقمى در حدود سه هزار) و دومى بخش عظيمى (بيش از نيمى از سازمان‌ها) که فعاليت اصلى يا فرعى آنها همبسته با فعاليت اوقات فراغت است را در بر مى‌گيرد.

ساختار بخش داوطلب در برگيرندهٔ چيزى بيش از سازمان‌هاى مرتبط با سرگرمي، هنر يا ورزش است که از طريق آنها افراد به علايق اوقات فراغت خويش دسترسى مى‌يابند. اين اقلام شامل طيفى از سازمان‌هائى است که هدف اصلى آنان با چيزى وراء اوقات فراغت (مانند پيشاهنگان و راهنمايان) ارتباط دارد يا نقش آنها ايجاد فرصت‌هاى اوقات فراغت براى افرادى به‌غير از اعضاء سازمان‌ است. اگر بخواهيم در مورد ماهيت اين بخش اظهار نظر نمائيم. اين موضوع مهم است که طيف سازمان‌هاى تشکيل‌دهندهٔ اين بخش را شناسائى کنيم. چنين سازمان‌هائى ممکن است ويژگى‌هاى يکى از پنج گروه زير را نشان دهد.

- سازمان تفريحى و ورزشى:

شايد، اينها نمونه‌هاى اصلى سازمان‌هاى اوقات فراغت به‌شمار مى‌آيند. اينها گروه‌هاى علاقه‌مندى هستند که دربارهٔ علايق مشترک اعضاء خود براى فعاليتى خاص شکل گرفته‌اند. آنها نشان‌دهندهٔ چيزى هستند که به تعبير هاجت و بيشاپ (۱۹۸۶) سازمان‌هاى با کمک دوجانبه ناميده مى‌شود. از اين روى که آنها به‌جاى هرگونه هدف اجتماعى ديگر، مقصودشان تأمين نيازهاى اوقات فراغت اعضاء خود است.

- گروه‌هاى خدماتى جامعه:

که در آن گروه بر مشترى است و حق عضويت آن باعث ارائه خدمات مى‌گردد. کلوپ‌هاى PHAB افراد معلول و تندرست را کنار هم گرد مى‌آورند. ماهيت اين چنين گروه‌هائى را نشان مى‌دهد (گرچه، دقيق‌تر بگوئيم، مى‌توان آن را به‌عنوان گروهى با 'کمک‌هاى دو طرفه' با دو عضو متفاوت در نظر گرفت). نمونهٔ ديگر خدمات زنان داوطلب که هدف آن تأمين نيازهاى اوقات فراغت (و ساير موارد) مبتنى بر خانه است.

- گروه‌هاى گسترش خدمات مردمى:

که در آنها تم 'خودياري' غالب است، اين سازمان‌ها با گروه‌هاى خدماتى جامعه از آن جهت تفاوت دارند که گرچه مى‌توانند به‌عنوان گروه‌هاى متمرکز بر خدمات يا مشترى عمل کنند، هدف آنها افزايش اعتماد به نفس در مشتريان است جورى که آنها بتوانند خودشان نيازهاى خود را برآورده سازند. چنين انگاره‌اى در هنر مردمى که گرو‌ه‌ها ممکن است در وهلهٔ نخست به‌وسيلهٔ هنرمندان به شيوه‌اى انگيزنده آغاز و سپس خودگردان گردد امرى غير عادى نيست.

- گروه‌هاى کارى (اقامهٔ دعوي) مرمى:

فعاليت‌هاى اين‌گونه سازمان‌ها متمرکز بر 'علت' ويژه‌اى است و به‌عنوان گروه‌هاى فشار اغلب در رابطه با فعاليت‌ها (يا عدم فعاليت) يکى از مؤسسات عمومى عمل مى‌کنند. اين گروه‌ها ممکن است، فقط بر يک موضوع تمرکز داشته باشند. (مانند گروه‌هاى فشارى که مبارزه‌اى را جهت ايجاد تسهيلات بازى براى کودکان پى‌ مى‌گيرند) يا ممکن است عمومى‌تر باشند. (مانند شوراى ورزشي).

- گروه‌هاى اجتماعى:

گروه‌هائى با اهداف اجتماعى - عاطفى هستند ولى تفريح عنصر مهمى از فعاليت‌ آنان را تشکيل مى‌دهد. اين گروه‌ها ممکن است پروژه‌هاى تفريحى جامعه را آغاز کنند (باشگاه مردان کارگر نه فقط باعث ارتفاء فرصت‌هاى تفريحى حوزهٔ کارى آنان شد، بلکه همچنين به پيشبرد تيم‌هاى ورزشي، گروه‌هاى علايق و سرگرمى‌ها، رقابت‌ها، سفرهائى که به رويدادها و غيره منتهى گرديدي). سازمان‌ها ممکن است امکانات لازم براى تأمين نيازهاى اوقات فراغت گروه‌هائى را دارا باشند که برآوردن نيازهاى آنها براى بخش دولتى دشوار باشد.

سازمان‌هاى داوطلب پيش از دورهٔ مدنيت و صنعتى شدن به شکل کلوپ‌هاى قهوه‌خانه‌اى سياسى اوايل سدهٔ هجدهم يا به شکل ساده‌تر به‌صورت گروه‌هائى غير رسمى همانند دستجاب کُر کليسائى وجود داشت. در واقع، گروه‌هاى داوطلب در جوامع کهن‌تر مانند يونان باستان پيشينهٔ تاريخى مهمى دارند. با اين همه، پيدائى و شکوفائى سازمان‌هاى رسمى اوقات فراغت در جامعه‌ٔ ما تابعى از فرسايش داوطلب، محيط لازم براى پيدائى و پيگيرى علايقى را که پيش از اين ممکن بود بود از طريق خانواده‌هاى بزرگ و گسترده يا جمعيت‌هاى محلى ايجاد گردد فراهم مى‌آورند. بنابراين، زمانى مدنى صنعتى سپرده به هنگامى که در نيمهٔ دوم سدهٔ بيستم جوامع مدنى طبقهٔ کارگر با برنامه‌هاى گسترش شهرسازى يا مهاجرت معکوس به شهرک‌هاى جديد از هم پاشيد، سازمان‌هاى بخش داوطلب اهميّت روزافزونى پيدا کرد.