عزت‌نفس

عموماً هر کس خود را از نظر فردى به معناى عام کلمه و از نظر زمينه‌هاى مختلف به‌طور ويژه مانند توانائى‌هاى جسمي، نمود ظاهرى جسمي، قابليت علمى و مهارت‌هاى اجتماعى مورد ارزيابى قرار مى‌دهد. براى اين خود داورى‌ها، اسامى بسيارى وجود دارد که يکى از آنها عزت‌نفس است. خودپنداري، خودتصوري، اتکاء به نفس و خودارزشى اسامى ديگرى هستند که در اين بحث آن را عزت نفس مى‌ناميم. عزت‌نفس مربوط به قضاوت شخص در مورد خودش و اهميت و قابليت او در کسب موفقيت و اتکاء به نفس است که به شکل گفتار يا کردار به ديگران منتقل مى‌شود (کوپر اسميت، ۱۹۶۷، ص ۵). اين خود - ارزيابى چه دقيق باشد و چه نباشد آنقدر مهم نيست که در باور فرد مطرح است (ويز، ۱۹۹۳). ديگران مى‌توانند سطح و ميزان عزت‌نفس شما را شناسايى و تعيين کنند و اين عمل را با توجه به گفتار و رفتار غيرکلامى شما در شرکت يا احتراز از فعاليت‌هاى مخصوص انجام مى‌دهند؛ براى مثال، فردى که داراى عزت‌نفس در زمينهٔ مهارت‌هاى ورزشى باشد به احتمال زياد بيشتر از ديگران به تيم‌هاى ورزشى و تفريحى ملحق مى‌شود، در حالى که فردى ديگر که عزت‌نفس ورزشى ندارد از آن دورى مى‌جويد. اين يکى از دلايلى است که اهميت عزت‌نفس ورزشى را نشان مى‌دهد. عزت‌نفس ورزشى بر انگيزه داشتن و ملحق شدن و حفظ ميزان مشارکت فرد در فعاليت‌هاى ورزشى اثر دارد.

عزت نفس يک احساس عمومى نيست، بلکه يک خصلت ويژه است که به حوزه‌هاى رفتارى و وضعيت‌هاى مختلف مربوط مى‌شود، براى مثال عزت‌نفس يا اتکاء به نفس پسر نوجوانى در زمينهٔ جسمى - ورزشى و يا اجتماعى ممکن است در سطح بالائى باشد، حال آنکه از بابت امکان موفقيت در درس چندان اتکائى به نفس خود نداشته باشد. حتى در هر زمينه‌اى ممکن است فرد داراى عزت نفس متفاوتى باشد (فاکس و کوربين، ۱۹۸۹). توانائى درسى ممکن است در مورد عناوين و مواد درسى مختلف مانند رياضي، زبان خارجى و شيوهٔ نگارش متفاوت باشد. در اين بحث توجه خود را بر اتکاء به نفس در مورد مهارت‌هاى جسمى و حرکتى معطوف خواهيم کرد.

صاحب‌نظران ورزشى و علاقمند به ايجاد انگيزه در مردم به‌منظور مشارکت در فعاليت‌هاى ورزشي، لازم است مقولهٔ عزت‌نفس و عوامل مؤثر در آن را به‌خوبى بشناسند و بدانند افراد چگونه خود را از اين بابت ارزيابى مى‌کنند. کسانى که با کودکان سروکار دارند و به تربيت آنها همت مى‌گمارند بايد بدانند عزت‌نفس چگونه رشد مى‌يابد و به حد کمال مى‌رسد. مربيان لازم است از ضوابط و ملاک‌هائى که مردم براى ارزيابى خود به‌کار مى‌برند آگاهى داشته باشند و بدانند آيا در طول رشد و با گذشت عمر اين ضوابط و ملاک‌ها تغيير مى‌کنند يا نه.