| اين نوع آزمون را به اين دليل عينى مى‌گويند که نمره‌گذارى در آنها مستقل از نظر و
قضاوت شخص تصحيح‌کننده انجام مى‌گيرد. يکى ديگر از ويژگى‌هاى آزمون عينى اين است که
شاگرد پاسخ پرسش‌ها را تهيه نمى‌کند، بلکه پاسخ درست در هر پرسش هنگام نوشتن آن
توسط معلم تعيين مى‌شود و وظيفهٔ شاگرد آن است که پاسخ درست هر پرسش را از ميان
گزينه‌هاى مختلف پيدا کند. آزمون عينى داراى پرسش‌هاى مختلف است.
|
|
|
|
|
|
| ۱. پرسش‌هاى چند گزينه‌اي، هر پرسش چند گزينه‌اى شامل يک متن اصلى است که موضوع پرسش يا موقعيت مسأله گونه‌اى را مطرح مى‌کند و همچنين داراى چند راه‌حل يا پاسخ است که آنها را پاسخ‌هاى پيشنهادى يا گزينه مى‌نامند. معمولاً از ميان گزينه‌هاى مطرح شده براى هر پرسش، يکى درست و بقيه غلط است. يکى از انواع پرسش‌هاى چند گزينه‌اى سؤال‌هاى چهار گزينه‌اى است.
|
|
| مثال:
|
| يکى از علت‌هاى مهم استفاده از سؤالات چند گزينه‌اى در آزمون‌هاى ورودى دانشگاه‌ها عبارت است از: |
|
| الف- آسانى تهيه سؤالات
|
|
| ب- صرفه‌جويى در وقت اجراى آن
|
|
| ج- صرفه‌جويى در هزينه
|
|
| د- عينى‌بودن نمره گذارى
|
|
| در اين جا گزينهٔ د از همه درست‌تر است.
|
|
|
|
| سؤالات صحيح - غلط، در واقع، نوعى پرسش چند گزينه‌اى است، با اين ويژگى که فقط دو گزينه دارد. طرح اين‌گونه سؤالات، بر خلاف تصور عامه، بسيار مشکل است؛ زيرا طراح سؤال بايد بر مفاهيم محتوا کاملاً تسلط داشته باشد. عيب اين‌گونه سؤال‌ها اين است که اگر شاگردان تنها به اين‌گونه سؤال‌ها عادت کنند، يادگيرى‌هاى آنان جزئي، سطحى و کم‌اهميت خواهد بود، بويژه وقتى که در طرح آن دقت کافى مبذول نشود؛ در نتيجه، شاگرد کوشش و دقتى براى يادگيرى مسائل کلى و درک و فهم عميق مطالب به کار نخواهد برد و از همه مهم‌تر اينکه شاگرد مى‌تواند با احتمال ۵۰ درصد پاسخ‌هاى درست را از راه حدس و گمان پيدا کند.
|
|
| مثال: کتاب معروف کيمياى سعادت، به قلم امام محمد غزالى نوشته شده است:
|
|
|
|
|
|
| پرسش‌هاى جور کردنى نيز نوعى پرسش چند گزينه‌اى است، با اين تفاوت که چند سؤال در برابر چند پاسخ قرار مى‌گيرد. شاگرد بايد تعيين کند که کدام پاسخ مربوط به کدام سؤال است.
|
|
| در طرح اين‌گونه سؤال‌ها، معمولاً بايد نکات زير را در نظر داشت:
|
|
| الف- تعداد پاسخ‌ها بايد بيش از تعداد سؤال‌ها باشد.
|
|
| ب- سؤال‌ها و پاسخ‌ها حتى‌الامکان بايد کوتاه و ساده نوشته شوند.
|
|
| ج- هر پاسخ در مقابل سؤال خود قرار نگيرد؛ به عبارت ديگر، ترتيب پاسخ‌ها به طور تصادفى و نامنظم تنظيم شود.
|
|
| د- سؤال‌ها و پاسخ‌هاى مربوط به هم متجانس باشند.
|
|
| هـ- طريقه جور کردن بايد در دستورالعمل آماده باشد.
|
|
| سؤال‌هاى جورکردنى اين محدوديت را دارد که محفوظات را اندازه مى‌گيرد و در آن امکان اندازه‌گيرى بخش اعظم محتوا ميسر نيست و مانند ديگر سؤال‌هاى عينى قدرت طراحى و استدلال شاگرد در آن دخالت ندارد و شاگرد بايد براى يافتن پاسخ، بيش از روش‌هاى صحيح - غلط و چند گزينه‌اى تلاش کند، در عين حال، با يافتن چند پاسخ، پيدا کردن بقيه پاسخ‌ها بسيار آسان‌تر مى‌شود.
|
|
|
|
| در اين نوع آزمون، هر پرسش کامل کردنى شامل يک جمله است که يک کلمه يا يک عبارت کوتاه از آن حذف شده است و شاگرد بايد کلمه يا عبارت مورد نظر را در جاى خالى جمله بنويسد.
|
|
| در طرح پرسش‌هاى کامل کردني، نکات زير را بايد در نظر گرفت:
|
|
| الف- کلمه يا عبارت حذف شده بايد از ارکان و مفاهيم مهم جمله باشد.
|
|
| ب- در هر سؤال نبايد بيش از يک جاى خالى گذاشته شود.
|
|
| ج- بهتر است جاى خالى در وسط يا آخر جمله باشد.
|
|
| د- مفهوم هر جمله بايد فقط با يک کلمه يا عبارت کاملاً معين و مشخص تکميل شود.
|
|
| مثال:
|
| آزمونى را که نمره‌گذارى آن مستقل از قضاوت صحيح باشد، آزمون ... گويند. از مزاياى پرسش‌هاى کامل کردنى اين است که شاگرد را به تفکر، جستجو و کشف وا مى‌دارد و مجبورش مى‌کند که بر حافظه خود فشار آورد تا لغت يا عبارت مناسب را پيدا کند، اما در عين حال، اين محدوديت را نيز دارد که گاهى به جاى کلمه مورد نظر، لغت ديگر را نيز مى‌توان در جاى خالى قرار داد، لغتى که مصحح انتظار آن را نداشته باشد. بدين‌سبب، تصحيح اين نوع پرسش‌ها بر خلاف آزمون صحيح - غلط يا چند گزينه‌اي، به آگاهى و تخصص بيشترى نياز دارد. |
|
|
|
| اگر پرسش‌هاى کامل کردنى به صورت جمله سؤالى نوشته شود، به طورى که شاگرد مجبور باشد پاسخ آن را بنويسد، به آن سؤال، پرسش کوتاه پاسخ مى‌گويند؛ به عبارت ديگر، منظور سؤال‌هايى است که پاسخ آن يک يا دو کلمه و گاهى يک عبارت کوتاه است. بدين‌سان، شاگرد امکان طفره رفتن از سؤال را ندارد. از اين نوع پرسش‌ها مى‌توان براى اندازه‌گيرى معلومات لغوي، تاريخ‌هاى مهم، تطبيق علايم، معانى و مفاهيم اصطلاحات علمي، اطلاعات عمومى و غيره استفاده کرد. در اين نوع ارزشيابي، زمينه‌اى براى بروز ابتکار، طراحى و نظم فکرى فراهم نيست. بنابراين، اين نوع پرسش‌ها مى‌توانند عادات نامطلوبى را در مطالعه به وجود آورند.
|
