روند زمانی

دوره نهفتگى

دورهٔ کمون سرخجه حدود ۲ تا ۳ هفته است.

سير طبيعى

پس از دورهٔ نهفتگي، در ۲۵ تا ۵۰% موارد، بدون علايم بالينى بوده، حتى دربين افرادى که بيمارى با علايم باليني، تظاهر مى‌نمايد، به‌طور معمول دورهٔ مقدماتى آن در کودکان، جلب توجه نمى‌کند، اما در بزرگسالان، بارزتر بوده، با علايمى نظير حالت کسالت، تب، بى‌اشتهايي، گلودرد و کونژنکتيويت مختصر، تظاهر نموده، حدود چند روز طول مى‌کشد.

در مرحلهٔ استقرار بيماري، برجسته‌ترين يافته‌هاى باليني، شامل تورم عقده‌هاى لنفاوى پشت گوشى و گردنى خلفى و پس‌سرى مى‌باشد و در مواردى هم ممکن است اسپلنومگالى بروز کند. تظاهر مهم ديگر، بثورات پوستى است که ممکن است در کودکان، اولين تظاهر بيمارى را تشکيل دهد. بثورات مورد بحث، بصورت ماکولوپاپولر بوده، از صورت، شروع و به تنه و قسمت‌هاى ديگر بدن، منتشر مى‌گردد و به‌طور معمول تا سه روز پايدار مى‌ماند.

تب (درصورتى که وجود داشته باشد) به‌طور معمول يک روز پس از بروز بثورات پوستي، فروکش مى‌کند، ولى آدنوپاتي، مى‌تواند تا چند هفته باقى بماند.

اين بيمارى در اکثر موارد بسرعت بهبود مى‌يابد و عارضه‌اى ايجاد نمى‌کند. برخلاف سرخک، در اين بيمارى عفونت‌هاى ثانويهٔ باکتريال، قابل توجه نمى‌باشد، ولى آرتريت مفاصل بزرگ يکى از عوامل شايع بيماري، بخصوص در بزرگسالان و بويژه در زنان مى‌باشد که حدود ۱ تا ۳ روز پس از بروز بثورات پوستي، عارض شده ۵ تا ۱۰ روز تداوم مى‌يابد و خودبخود فروکش مى‌کند. بروز آرتريت مزمن، بسيار نادر است. حدود ۱ تا ۶ روز پس از بروز بثورات پوستي، ممکن است مننگوآنسفاليت با دورهٔ کوتاه در بعضى از بيماران عارض گردد (۱ در ۶۰۰۰ مورد) و در ۲۰% موارد کشنده واقع شود و برخلاف آنسفاليت، بعد از ديگر بيمارى‌هاى ويروسي، در اينجا دميلينيزاسيون وجود نداشته، دربين افرادى که زنده مى‌مانند، فعاليت‌‌هاى مغزي، به‌طور معمول محفوظ مى‌ماند.

شايان ذکر است که علاوه بر آنسفاليت معمولى بعد از سرخجه، آنسفاليت ديگرى هم وجود دارد که ماه‌ها يا سالها پس از ابتلا به اين بيماري، اتفاق مى‌افتد و پيشرونده و خطرناک است و ازنظر علايم بالينى و سير پيشرفت بيماري، شبيه پان آنسفاليت اسکلروزان تحت حاد (SSPE) ناشى از سرخک بوده، به پان آنسفاليت پيشروندهٔ سرخجه^(۱) موسوم است و تابحال چندين مورد آن را در ايران تشخيص داده‌اند.

(۱) : Progressive Rubella Pan Encephalitis (PRPE)

روند زمانى

قبل از فراهم شدن واکسن سرخجه، اين بيمارى انتشار جهانى داشت و هر شش نُه سال يک‌بار بصورت اپيدمى‌هاى بزرگى تظاهر مى‌نمود و بيشتر باعث ابتلاى کودکان در سنين دبستان مى‌گرديد، ولى در حال حاضر با اينکه از تمام نقاط جهان گزارش مى‌شود، شيوع آن در مناطقى که تحت پوشش صحيح واکسيناسيون قرار گرفته‌اند، بشدت کاهش يافته است. سرخجه در تمام طول سال، يافت مى‌شود، ولى در فصل زمستان و بهار، شايعتر است.

تأثير سن، جنس و شغل و موقعيت اجتماعى

گرچه سرخجه به‌طور کلى به‌عنوان بيمارى دوران کودکي، شناخته شده است، ولى ازآنجا که قابليت سرايت آن چندان زياد نيست اغلب کودکان خردسال به آن مبتلا نمى‌شوند، در هر سنى ممکن است نسبت به آن حساس باقى بمانند. به‌طور کلى شيوع آن در بزرگسالان نسبت به سرخک و آبله‌مرغان بيشتر است.

سرخجهٔ مادرزادي، اغلب ناشى از سرخجهٔ بدون علامت يا با علايم بالينى مادرى در سه‌ماههٔ اول آبستنى مى‌باشد و ممکن است به سقط جنين يا نقايص جنيني، منجر شود. به‌طورى که در ۲۰ تا ۸۰% نوزادانى که از مادران مبتلا به سرخجه، در سه ماههٔ اول آبستني، متولد مى‌شوند در عرض يک سال اول زندگي، داغ‌هاى سرخجه بتدريج ظاهر مى‌گردد و احتمال آلودگى جنينى و شدت و تعدد ضايعه‌هاى آبستني، با سن جنين در هنگام آلودگي، نسبت عکس دارد.

قبل از بروز اپيدمى سال ۱۹۶۴ در ايالات متحده، به‌تقريب ۱۵% زنان جوان، فاقد پادتن قابل اندازه‌گيرى سرخجه و درنتيجه نسبت به اين بيماري، حساس بوده‌اند. بنابراين ۴% آبستنى‌هايى که در سال ۱۹۶۴ به‌وقوع پيوست، مبتلا به سرخجه گرديد و ۶۲۵۰ مورد مرگ جنيني، ۵۰۰۰ مورد سقط درماني، ۲۱۰۰ مورد مرگ نوزادى و بيش از ۲۰،۰۰۰ نوزاد مبتلا به سندرم سرخجه مادرزادى به‌بار آورد.

در چندسالهٔ اخير، ثابت شده است که شيرخواران مبتلا به سرخجهٔ مادرزادى ممکن است تا ماه‌ها پس از تولد، آلوده‌کننده باقى بمانند و گزارش‌هاى زيادى وجود دارد مبنى بر اينکه سرخجه از نوزادان آلوده، به پرستاران، پزشکان و ديگر افرادى که با آنها در تماس بوده‌اند، منتقل مى‌گردد. گرچه ترشح ويروس از نازوفارنکس مى‌تواند تا بيش از دو سال، ادامه يابد، ولى اينکه شيرخواران، بتوانند بيش از ۱۲ تا ۱۸ ماه ويروس را منتشر کنند، غيرمعمول مى‌باشد.

تأثير عوامل مساعدکننده

ويروس سرخجه در افراد حساس، بيماريزا واقع مى‌شود و نياز به عامل مساعدکننده‌اى نمى‌باشد.

حساسيت و مقاومت در مقابل بيمارى

تمام افرادى که فاقد پادتن ضدسرخجه هستند، نسبت به اين بيماري، حساس مى‌باشند.

پس از يکبار ابتلا به سرخجه، ايمنى مادام‌العمر ايجاد مى‌شود و حملهٔ مجدد بيمارى بسيار نادر است. عفونت مجدد بدون علامت بالينى به‌وسيله افزايش IgG ضد سرخجه در سرم افراد به‌اثبات رسيده است. عفونت مجدد در جوامع پرازدحام که تراکم ويروس و احتمال انتقال آن بيشتر است، صورت مى‌گيرد. اينگونه عفونت‌هاى مجدد باعث ويرمى نمى‌شود و بنابراين زنان آبستن را تهديد نمى‌کند. نوزادانى که از مادران ايمن، متولد مى‌شوند به‌مدت ۶ تا ۹ ماه ايمن باقى خواهند ماند. شايان ذکر است که ايمنى‌ ناسى از واکسيناسيون نيز، گرچه ممکن است عيار پادتن‌ها را به‌اندازهٔ ايمنى بعد از ابتلا بالا نبرد، ولى هم‌ارز آن مى‌باشد و هرچند سالها بعد از واکسيناسيون ممکن است پادتن، قابل شناسايى نباشد، ولى ايمنى عليه عفونت، به‌احتمالى به دليل ايمنى سلولي، ادامه خواهد يافت.