روشنائی

روشنائى خوب براى کارساز بودن بينائى ضرورى است. اگر شرايط روشنائى خوب نباشد، دستگاه بينائى زير فشار قرار گرفته و ممکن است به ضعف عمومى و کاهش کارسازى آن بى‌انجامد. براى آنکه دستگاه بينائى خوب کار کند بايد عوامل روشنائى زير موجود باشد:

- نور کافى: روشنائى بايد آنقدر باشد که چشم بتواند بدون تحمل فشار جزئيات شيء و پيرامون آن را بشناسد. مقدار نورى برابر ۱۵ تا ۲۰ فوت - شمع ٭ (فوت - شمع روشنايى سطحى به مساحت يک فوت مربع که يک لومن نور يکنواخت بر آن تابيده باشد. تقريباً معادل ۷۶/۱۰ لوکس است. م -) به‌عنوان حداقل پايه براى بينائى مطلوب پذيرفته شده است. مقدار نور لازم بين پنج فوت - شمع در راهروها تا صد فوت - شمع در بعضى صنايع متفاوت است.

- توزيع نور: بايد پراکندگى روشنائى يکنواخت باشد و بر همهٔ سطح کار شدت يکسان داشته باشد. اگر روشنائى سطح کار کم و زياد داشته باشد بر چشم فشار خواهد آمد و بر ميدان بينائى اثر نامطلوب دارد. از اين‌رو پراکندگى مناسب روشنائى و درست نکردن سايه بر سطح کار براى کارساز بودن بينائى لازم است.

- نداشتن خيرگى: خيره شدن ناشى از تفاوت خيلى شديد در روشنائى است و بهترين نمونهٔ آن روشنائى چراغ خودروها در شب است در حالى‌که همان روشنائى در روز ايجاد خيرگى نمى‌کند زيرا تفاوت خيلى شديد در روشنائى در کار نيست. خيرگى ممکن است به‌صورت مستقيم به‌علت منبع نور و يا به‌صورت بازتابى باشد. نوع اخير مانند خيرگى حاصله از لوازم خانگى براق شده يا تابلوهاى براق در قسمت بالا، خيره شدن موجب مزاحمت است. چون خيرگى موجب ناراحتى شديد چشم و کمبود اساسى بينائى مى‌شود. چشم نمى‌تواند خيرگى را تحمل کند.

- سايه نداشتن: وجود سايهٔ واضح و شديد ناراحت‌کننده است در حالى‌که کمى سايه پرهيزناپذير است. سايه هم مانند خيرگى سبب توهّم چشم مى‌شود و از اين‌رو در زمينهٔ بينائى نبايد وجود داشته باشد.

- ثبات روشنائى: منبع نور بايد باثبات باشد و اگر سوسو بزند موجب فشار بر چشم مى‌شود و مى‌تواند حادثه بيافريند.

- رنگ روشنائى: رنگ روشنائى تا هنگامى که شدت آن کافى باشد چندان مهم نيست و چون نور طبيعى بر چشم اثر آرام‌بخش دارد بايد نورهاى مصنوعى هرچه بيشتر همانند نور روز باشند.

- زمينه يا پيرامون شيء: هنگامى که شيء سياه در زمينهٔ سياه ديده شود، شناسائى آن دشوار است و در چنين صورت مقدار زيادى روشنائى لازم خواهد شد. براى کارساز بودن بينائى طرح رنگ اتاق اهميت دارد. بايد سقف اطاق ضريب بازتابى هشتاد درصد، ديوارها پنجاه تا شصت درصد، تزئينات سى تا چهل درصد داشته باشند. کف اتاق نبايد بازتاب زياد داشته باشد (ده تا پانزده درصد) براى پيشگيرى از حوادث (مثلاً در پل‌ها يا آب‌گذرها) از روشنائى با مغايرت استفاده مى‌شود.