تنظیم ویدئو (۲)

لامپ دوربين تلويزيونى

اگر چه پيچيدگى‌هاى الکترونيکى لامپ‌هاى دورين تلويزيونى صرفاً در حيطهٔ توجه متصديان ويدئو است اما عملکرد آنها برا اجراى صحنه‌پردازى و امکانات توليدى برنامه تأثير مستقيم دارد. بعضى از عيب‌هاى موجود در اين‌گونه وسايل ذاتى بوده و بعضى ديگر به واسطهٔ نحوهٔ به‌کارگيرى آنها پديد مى‌آيند.

با پيشرفت تکنولوژي، انواع جديدى از لامپ دوربين تکامل يافته است. لامپ خارق‌العادهٔ ايميج اورتيکون (IO) که سال‌هاى متمادى اساس و پايهٔ تلويزيون سياه- سفيد (تک‌فام) به‌شمار مى‌آمد، به‌واسطهٔ وجود مشکلات فنى در زمينهٔ کاربرد آن در سيستم‌هاى رنگى کنار گذاشته شده است و لامپ‌هاى کوچک‌تر و ساده‌تر دوربين با خصوصيات ويژهٔ خود توسعه يافته‌اند.

- ويديکُن:

(با تارگت‌ترى سولفيد آنتيموان) : اين لامپ دوربين ارزان، قابل اتکاء بوده و عمر طولانى دارد و در بسيارى از سيستم‌هاى مداربستهٔ تلويزيونى (CCTV) و هم‌چنين در دستگاه‌هاى نمايش فيلم و اسلايد در تلويزيون به‌کار مى‌رود. حساسيت کم آن (به‌نور زياد احتياج دارد) و پسماند تصويرى (دنباله‌دار شدن موضوع در حال حرکت) کاربردهاى آن را محدود مى‌کند.

- لامپ دوربين اکسيد سرب :

(پلمبيکون- فيليپس؛ لديکون- EEC؛ ويستاکون- RCA): اين لامپ اخيراً از لامپ‌هاى پُراستفاده در دوربين‌هاى رنگى تلويزيون است؛ حساسيت آن از لامپ ويديکن بيشتر است و واکنش رنگ‌مايه‌اى ثابت‌ترى دارد. در نمونه‌هاى اوليهٔ آن، واکنش اين لامپ در انتهاى قرمز طيف ضعيف بود و در نواحى قرمز نوفهٔ تصوير زيادى داشت اما امروزه با نمونه‌هاى جديد اين اشکالات رفع شده است. اين لامپ داراى پسماند تصويرى است، البته کمتر از انواع ويديکن و با جريان نور ورودى اين عيب نيز به‌نحو قابل‌ملاحظه‌اى اصلاح شده است - روشى که در آن تارگت (هدف) لامپ دوربين از داخل روشن مى شود.

- طرح‌هاى ديگر لامپ‌هاى دوربين :

مطالب فوق به اين نکته اشاره‌ دارند که دوربين‌هاى الکترونيکى هنوز در حال تحول و تکامل هستند. در شرايط مناسب سطح نورى و تضادمندي، نتايج حاصله بسيار خوب خواهند بود. در حالى که اگر شرايط در حد مطلوب خود نباشند، با وجود اينکه ممکن است محتواى برنامه براى جلب توجه بيننده کافى باشد اما کيفيت تصويرى بر القاى مفاهيم مؤثر بوده و موجب اُفت برنامه خواهد شد.

انواع ديگر لامپ‌هاى دوربين که طراحى شده‌اند عبارتند از: چالنيکون، پاسِکون، نيو ويکون، و هاى سنسيکون، تارگت ديودسيليکون، و لامپ تفنگ ديود؛ اکثر اين لامپ‌ها براى مصرف دوربين‌هاى قابل‌حمل ساخته شده‌اند.

کنترل ويدئو

اگر چه صحنه و نورپردازى آن مى‌تواند جلوه‌هاى محيطى خاصى پديد آورد اما توفيق در القاء اين جلوه‌ها توسط دوربين، به تجهيزات ويدئو و چگونگى تنظيم آنها بستگى دارد.

اين موضوع به استانداردهاى مورد استفاده نيز بستگى دارد. ممکن است عمل تصويربردارى با شرايط و کيفيت معمولى براى بعضى مصارف کافى باشد- تصوير دوربين‌هاى مداربسته در ساختمان‌هاى بزرگ. ليکن تهيهٔ تصاويرى که جذاب و چشم‌گير باشند به پيش‌نگري، مهارت و حوصله نياز دارد. براى به‌دست آوردن بهترين کيفيت تصويري، قرار دادن دوربين در مقابل صحنه کافى نيست. بلکه تنظيم‌هاى مناسبى ضرورت مى‌يابد، زيرا در غير اين‌صورت سايه‌ها غليظ شده و جزئيات خود را از دست مى‌دهند؛ رنگ‌مايه‌هاى روشن در يکديگر ادغام مى‌شوند، برش تصاوير متوالى به‌علت تغيير روشنائى دچار برش مى‌شود، در حالى که بعضى از نماها تضادمندى زيادى دارند بعضى ديگر پريده رنگ مى‌شوند.

در استوديو، با انتخاب صحيح رنگ‌مايه‌ها، نورپردازي، لباس و غيره مى‌توان کيفيت خوب تصوير را تضمين کرد. در صورتى که در خارج از استوديو، يعنى جايى که موقعيت و شرايط به سادگى قابل‌کنترل نيست، ممکن است اجباراً از نماهائى که نتايج غير قابل قبولى به‌وجود مى‌آورند اجتناب کرد؛ به‌طور مثال، فضاى بيش از حد نورانى بيرون پنجرهٔ يک اتاق. از طرف ديگر، اين احتمال مى‌رود که با نورهاى جبرانى اين ضعف را به‌نحو قابل قبولى برطرف کرد. 'تنظيم و احياى تصوير' به شکل تنظيم ويدئو (نورگيري) از مهم‌ترين بخش‌هاى يک سيستم تلويزيونى است. در حالت مطلوب، همهٔ منابع تصوير (ويدئو) (دوربين، فيلم، اسلايد، و نوار تصوير) مداوماً زير نظر بوده و تصاوير ايشان تنظيم مى‌شوند. اما چنين وضعيتى غالباً غيرعملى و غير اقتصادى است، از اين‌رو، چهار روش کلى براى کنترل کيفى تصوير تلويزيونى وجود دارد. روش‌هاى کنترل عبارتند از: پيش تنظيم، خودکار، نورگير و متصدى تنظيم ويدئو.

کنترل پيش‌تنظيم

در اين روش، وسايل الکترونيکى در خلال آمادگى فنى تنظيم و محدوده‌هاى عملکرد آنها مشخص مى‌شود (نوردهي، سطح سياهى و ...) به‌طورى که کارت‌هاى آزمون در جلوى دوربين‌ها قرار مى‌گيرد تا عملکرد آنها آزمايش شده و مدارها براى بهترين وضوح، تغييرات تدريجى رنگ‌مايه‌اى و خطوط هندسى تنظيم شوند. در اين روش از تنظيم خودکار کامپيوترى نيز استفاده مى‌شود.

چنان‌چه با ديافراگم انتخابى شما هر گونه فرانوردهى يا فرونوردهى رخ دهد، بايد نور استوديو را تنظيم کرده يا رنگ‌مايه‌هاى موضوع را تغيير دهيد (تعويض لباس بازيگران). در غير اين‌صورت بايد پذيراى هرگونه عيب تصوير بود. در روش پيش‌تنظيم، نورپردازى معمولاً عمومى يا به‌صورت کم‌تضاد است. از اين روش در مواقعى که برنامه‌ها ساده هستند و يا گروه فنى از افراد کمى تشکيل مى‌شود، استفادهٔ زيادى مى‌شود.

کنترل خودکار

در اين روش، بعد از آمادگى فنى وسايل، مدارهاى کنترل خودکار به‌کار مى‌افتند تا در مقابل حد رنگ‌مايه‌هاى تصوير واکنش نشان دهند. به‌طورى که اگر ناحيهٔ روشنى در تصوير ديده شود، اين مدارها ديافراگم عدسى را مى‌بندند تا 'نوردهى صحيح' به‌دست آيد و در مواقعى که اين روشنى کاهش يابد، ديافراگم عدسى را باز مى‌کنند. هم‌چنين اين مدارها سطح سياهى سيگنال ويدئو را تنظيم مى‌کنند تا نواحى تيره به‌صورت سياه بازسازى شوند. بدين ترتيب از هر اشتباه فاحشى در تصوير جلوگيرى مى‌شود.

در بسيارى از برنامه‌ها نتايج اين روش قابل‌قبول است. اما متأسفانه هر گونه رفع عيب خودکار مشکلاتى به‌دنبال دارد. ممکن است تيره‌ترين رنگ‌مايه‌هاى موجود در نما سياه نباشند... اما سطح سياهى خودکار روشنى تصوير را کاسته و جزئيات سايه از دست مى‌رود. چهرهٔ انسان لزوماً در برش تصاوير دو دوربين از روشنايى يکسانى برخوردار است. اما کنترل خودکار بدون توجه به اهميت و ارزش آنها نسبت به همهٔ رنگ‌مايه‌هاى موجود در يک نما عکس‌العمل نشان مى‌دهد. اگر در اين دو نما پس‌زمينه‌ها مشابه نباشند (در يکى تيره و در ديگرى روشن) رنگ‌مايه‌هاى چهره مطابقت نخواهند داشت. اگر روزنامه‌اى در نما ديده شود، ديافراگم عدسى به‌طور خودکار بسته مى‌شود، و از اين جهت چهره‌ها تيره‌تر خواهند شد. اگر شخص ديگرى با لباس تيره‌تر يا روشن‌تر وارد نما شود، تصوير از نظر روشنا‌‌ئى تغيير خواهد کرد.

سيستم‌هاى خودکار تنظيم ويدئو از نظر نوري، امکانات مفيد و کارآيى در شرايط متغير و غيرقابل پيش‌بينى هستند. به‌طور مثال، اگر ديافراگم عدسى را براى صحنهٔ داخلى و روشن تنظيم کنيم و سپس به صحنهٔ نيمه روشن ديگرى حرکت کنيم، صحنهٔ جديد نور کافى نداشته و تاريک ديده مى‌شود. هم‌چنين اگر ديافراگم را براى صحنهٔ داخلى تنظيم کنيم و سپس به صحنهٔ خارجى (نور خورشيد) حرکت کنيم، صحنهٔ خارجى کاملاً روشن و تقريباً بى‌جان ظاهر خواهد شد. لامپ دوربين يا فيلم حساس نمى‌تواند نسبت به چنين دامنهٔ تغييراتى در روشنائى واکنش نشان دهد. از اين‌رو، بايد مهم‌ترين عناصر و عوامل صحنه را انتخاب کرد. در چنين شرايطي، ديافراگم خودکار مقدار نوردهى را با باز و بسته کردن ديافراگم تصحيح خواهد کرد و نتايج قابل‌استفاده‌اى به‌دست مى‌دهد. البته اين تصحيحات به‌طور دستى نيز قابل اجراء است اما به لحاظ حساسيت هنرى اين وسايل همواره نتايج آنى و قابل قبولى را ارائه نمى‌کند.

نورگير

اين سيستم غالباً در استوديوهاى عظيم تلويزيونى يا در امکانات ضبط تصوير خارج از استوديو به‌کار مى‌رود (اتاق‌هاى متحرک فرمان در شرايط ضبط خارج از استوديو). متصديان ويدئو که مسؤول تنظيم وسايل ويدئو هستند جلوى 'واحدهاى تنظيم دوربين' (‌CCU) نشسته و ديافراگم عدسى دوربين (به‌طريقهٔ کنترل از راه دور)، سطح سياهي، و بهرهٔ ويدئو را براى هر نما تنظيم مى‌کنند. تعادل رنگى دوربين نيز قابل‌تنظيم است.

متصدى تنظيم ويدئو

در اين روش، متصدى ويدئو همهٔ دوربين‌ها را از طريق ميز ويدئو (ميز تنظيم تصاوير دوربين‌ها) کنترل مى‌کند. او به کمک يک رشته کليد مربوط به هر مجراى تصوير، ديافراگم عدسى و سطح سياهى را تنظيم مى‌کند. کنترل‌هاى تعادل‌رنگ براى منابع تصويرى فيلم يا لوحه وجود دارد و براى مجارى دوربين نيز به‌کار مى‌روند. کنترل‌هاى نورى و ويدئو کاملاً هماهنگ مى‌شوند.