كم‌خونی‌ وخیم‌ ـ anemia pernicious

كم خونی وخیم ( كم خونی ناشی از كمبود ویتامین ب 12) عبارت‌ است‌ از كم‌خونی‌ ناشی‌ از جذب‌ ناكافی‌ ویتامین‌ ب‌12 (كوبالامین‌). ویتامین‌ ب12 تنها در غذاهای‌ با منشای‌ حیوانی‌ یافت‌ می‌شود، مثل‌ گوشت‌، ماهی‌، و لبنیات‌. این‌ نوع‌ كم‌خونی‌ اغلب‌ در افراد 60-50 ساله‌ روی‌ می‌دهد. علایم‌ كم‌خونی‌ وخیم‌ به‌ آهستگی‌ و به‌ طور نامحسوس‌ ظاهر می‌شوند و ممكن‌ است‌ بلافاصله‌ تشخیص‌ داده‌ نشوند.

ـ علایم‌ شایع‌:

۱. ضعف‌، به‌ خصوص‌ در بازوها و پاها

۲. زبان‌ دردناك‌

۳. تهوع‌، بی‌اشتهایی‌، و كاهش‌ وزن‌

۴. خونریزی‌ از لثه‌ها

۵. كرختی‌ و احساس‌ سوزن‌ سوزن‌ شدن‌ در دست‌ها و پاها

۶. مشكل‌ در تعادل‌

۷. لب‌ها، زبان‌ و لثه‌های‌ رنگ‌ پریده‌

۸. زردی‌ چشم‌ها و پوست‌

۹. افسردگی‌

۱۰. گیجی‌ و منگی‌، و زوال‌ عقل‌

۱۱. سردرد

۱۲. مشكل‌ در حافظه‌

۱۳. وزوز گوش‌

ـ علل‌ بیماری:

فقدان‌ ماده‌ای‌ به‌ نام‌ «فاكتور داخلی‌» كه‌ جذب‌ ویتامین‌ ب‌12 را ممكن‌ می‌سازد. این‌ ماده‌ از مخاط‌ معده‌ ترشح‌ می‌شود. علت‌ فقدان‌ «فاكتور داخلی‌» معلوم‌ نیست‌، اما امكان‌ دارد یك‌ نقص‌ ارثی‌ یا اختلال‌ خودایمنی‌ باشد. كاهش‌ ترشح‌ اسید معده‌، به‌ خصوص‌ بعد از جراحی‌ معده‌، یا همراه‌ با فقدان‌ «فاكتور داخلی‌». اسید معده‌ نیز برای‌ جذب‌ ویتامین‌ ب‌12 ضروری‌ است‌.

ـ عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر:

۱. بیماری‌ تیرویید

۲. سن‌ بالا

۳. جراحی‌ معده‌، سرطان‌ معده‌، یا التهاب‌ معده‌

۴. پرخوری‌ یا بی‌اشتهایی‌ عصبی‌

۵. دیابت‌ شیرین‌ (مرض‌ قند)

۶. میكسِدِم‌ (یك‌ نوع‌ بیماری‌ تیرویید)

۷. سابقه‌ خانوادگی‌ این‌ نوع‌ كم‌خونی‌

۸. عوامل‌ ژنتیكی‌. این‌ بیماری‌ در مردمان‌ اهل‌ شمال‌ اروپا شایع‌تر است‌. در عوض‌ در سیاه‌پوستان‌ و آسیایی‌ها نادر است‌.

۹. غذای‌ نامناسب‌، به‌ خصوص‌ رژیم‌ گیاهخواری‌ كه‌ ویتامین‌ ب‌12 را فراهم‌ نمی‌آورد و عدم‌ استفاده‌ از مكمل‌ ویتامین‌ ب‌12 در این‌ حالت‌

ـ پیشگیری‌:

اگر جراحی‌ معده‌ شده‌اید یا التهاب‌ معده‌ دارید، باید مرتباً ویتامین‌ب‌12 تزریق‌ كنید.

ـ عواقب‌ مورد انتظار:

در حال‌ حاضر این‌ بیماری‌ غیرقابل‌ درمان‌ است‌. اما با تزریق‌ منظم‌ ویتامین‌ ب‌12 علایم‌ را تا هر زمان‌ می‌توان‌ كنترل‌ نمود و عوارض‌ را بهبود بخشید. بعضی‌ از علایم‌ در عرض‌ چند روز پس‌ از شروع‌ درمان‌ ناپدید می‌شوند، در حالی‌ كه‌ این‌ زمان‌ برای‌ بعضی‌ علایم‌ دیگر ممكن‌ است‌ چند ماه‌ باشد.

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

۱. نارسایی‌ احتقانی‌ قلب‌

۲. دو بینی‌

۳. افزایش‌ استعداد ابتلا به‌ عفونت‌

۴. ناتوانی‌ جنسی‌ در مردان‌

ـ درمان‌:

۱. دستورات‌ درمانی‌ توصیه‌ شده‌ كه‌ شامل‌ درمان‌ ویتامین‌ ب‌12 نیز هست‌ را به‌ كار بندید.

۲. برای‌ تأیید بیماری‌ از آزمایشات‌ تشخیصی‌ مختلفی‌ می‌شود: آزمایش‌ خون‌، آزمایش‌ شیلینگ‌ (جهت‌ بررسی‌ جذب‌ ویتامین‌ ب12)، و گاهی‌ نمونه‌برداری‌ از مغز استخوان‌

ـ داروها:

معمولاً ویتامین‌ ب‌12 تزریقی‌ تجویز می‌شود. مقدار آن‌ بستگی‌ به‌ شدت‌ بیماری‌ دارد. دوز معمول‌ عبارت‌ است‌ از یك‌ تزریق‌ در روز تا 7 روز، سپس‌ یك‌ تزریق‌ در هفته‌ برای‌ یك‌ ماه‌، و سپس‌ یك‌ تزریق‌ در ماه‌ برای‌ باقی‌ عمر. طریقه‌ تزریق‌ ویتامین‌ ب‌12 به‌ خود را یاد بگیرید، زیرا مكمل‌های‌ خوراكی‌ ناكافی‌ هستند. درمان‌ برای‌ باقی‌ عمر ضروری‌ است‌. البته‌ توجه‌ داشته‌ باشید كه‌ با درمان‌ نیز توانایی‌ جذب‌ ویتامین‌ ب12 در شما طبیعی‌ نخواهد بود.

ـ فعالیت‌:

ممكن‌ است‌ لازم‌ باشد كه‌ فعالیت‌ بدنی‌ تا رفع‌ خستگی‌ و مشكلات‌ تعادلی‌ محدود شود.

ـ رژیم‌ غذائی‌:

رژیم‌ خاصی‌ توصیه‌ نمی‌شود. هم‌اكنون‌، گوشت‌ و جگر خام‌ كه‌ قبلاً توصیه‌ می‌شدند دیگر توصیه‌ نمی‌شوند. امكان‌ دارد دریافت‌ مكمل‌ آهن‌ ضروری‌ باشد.

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:

اگر شما یا یكی‌ از اعضای‌ خانواده‌ تان علایم‌ این‌ نوع‌ كم‌خونی‌ را دارید. اگر علایم‌ در عرض‌ 2 هفته‌ پس‌ از آغاز درمان‌ شروع‌ به‌ بهبود نكنند.