| خون جارى در رگ‌هاى نظام‌هاى اطلاعات بهداشتي، آمارهاى عادى و روزمره بهداشتى است. اطلاعات مورد نياز برحسب سطح مديريتى و برنامه‌هاى لازم براى سطوح مختلف، متفاوت است. براى مثال اطلاعات لازم براى مجرى برنامه‌هاى بهداشتى عمومى با اطلاعات مورد نياز مدير بيمارستان متفاوت است. چنين سطوح متفاوتي، منابع متفاوتى نيز نياز دارند. اين منابع به‌شرح زير هستند:
|
|
|
|
|
|
| سرشمارى يکى از منابع مهم اطلاعات بهداشتى است که در بيشتر کشورهاى جهان در فواصل منظم، معمولاً هر ده سال يک‌بار، انجام مىشود و تعريف سرشمارى از ديدگاه سازمان ملل عبارت است از: فرآيند کامل گرد‌آوري، طبقه‌بندى و انتشار دادههاى جمعيت‌شناسي، اقتصادى و اجتماعى که مربوط به دوره يا دوره‌هاى زمانى خاص شده و همه افراد را در يک کشور يا يک منطقه، با مرزهاى مشخص، شامل مىشود. سرشمارى تعهدى بزرگ است که با هر يک از افراد جامعه، در زمان مشخص، تماس گرفته و مجموعه‌اى از اطلاعات جمع‌آورى مى‌گردد. سرشمارى به سازمان‌دهى و آمادگى قابل ملاحظه‌اى نياز دارد و تجزيه و تحليل نتايج آن سال‌ها زمان مى‌برد و همين موضوع مانع اصلى استفاده از سرشمارى به‌عنوان منبعى از داده‌ها مى‌باشد، چرا که نتايج سرشمارى به‌سرعت در دسترس قرار نمى‌گيرد.
|
|
| اولين سرشمارى هند در سال ۱۸۸۱ انجام گرفت که هر ۱۰ سال يک‌بار تکرار مى‌گردد. آخرين سرشمارى هند در سال ۱۹۹۱ انجام شده است. سرشمارى در هند معمولاً در پايان اولين فصل از اولين سال هر دهه انجام مىشود چرا که در اين موقع از سال بيشتر مردم در خانه‌هاى خود ساکن هستند. قانون سرشمارى سال ۱۹۴۸ اساس قوانين مربوط به سرشمارى در هند مى‌باشد. بالاترين مرجعى که سرشمارى را هدايت و اجراء مى‌کند کميسيون سرشمارى هند است.
|
|
| اگرچه اولين استفاده سرشمارى به‌دست آوردن اطلاعات جمعيت‌شناسى مثل تعداد کل جمعيت و توزيع آنها برحسب گروه‌ها و زير گروه‌هائى مثل سن و جنس مى‌باشد، اما اين اطلاعات فقط بخش کوچکى از همه اطلاعات جمع‌آورى شده را شامل مىشود. سرشماري، معدنى از اطلاعات است و فقط محدود به اطلاعات جمعيت‌شناسى نمى‌شود و اطلاعات زيادى از قبيل ويژگى‌هاى اقتصادى و اجتماعى مردم، شرايط زندگى آنها، نوع کار، ميزان درآمد و ديگر اطلاعات پايه را به‌دست مى‌دهد. اين اطلاعات، مرجع و پايه‌اى هستند براى برنامه‌ريزي، اجراء و تحقيقات، که نه تنها در زمينه پزشکى و اکولوژى انسانى بلکه در کليت نظام حکومتى کاربرد دارند. سرشمارى جمعيت اطلاعات پايه‌اى را (مثل توزيع جمعيت بر حسب سن و جنس) فراهم مى‌کند. اين اطلاعات براى محاسبه ميزان‌هاى آمار حياتى و ديگر شاخص‌هاى جمعيت‌شناسى و اقتصادى کاربرد دارند. بدون وجود سرشماري، محاسبه شاخص‌هاى بهداشتي، جمعيتى و اقتصادي، اجتماعى ممکن نيست.
|
|
|
|
| در کشورى چون هندوستان که ثبت وقايع حياتى ناقص است و گزارش بيمارى‌هاى عفونى بى‌نهايت ناکافى هستند، دادههاى بيمارستانى منبع اساسى و اوليه از اطلاعات مربوط به شيوع بيمارى‌ها در جامعه مى‌باشند. هشتمين گزارش کميته کارشناسى آمار سازمان بهداشت جهانى بهداشت توصيه مى‌کند که آمارهاى بيمارستانى در همه کشورها به‌عنوان مکمل و جزئى اساسى از برنامه آمار ملى قرار گيرد. موانع اصلى استفاده از دادههاى بيمارستانى عبارتند از:
|
|
| الف- دادههاى بيمارستانى به مثابه نوک کوه يخى هستند که قسمت اعظم آن در آب است. به اين معنا که فقط اطلاعات مربوط به بيمارانى را ارائه مى‌دهد که به دنبال درمان آمده‌اند و به هيچ‌وجه نمونه قابل تعميمى به جامعه نيستند. بيماران با بيمارى خفيف ممکن است به بيمارستان مراجعه نکنند و موارد تحت بالينى تقريباً هميشه از نظر دور مى‌مانند.
|
|
| ب- قوانين پذيرش از بيمارستانى به بيمارستان ديگر متفاوت است و بنابراين آمارهاى بيمارستانى بسيار انتخابى هستند.
|
|
| ج- مردمى که به بيمارستان مراجعه مى‌کنند، (افراد در معرض خطر) تعريف شده نيستند. هيچ محدوده مشخصى براى خدمات بيمارستانى وجود ندارد. بنابراين آمارهاى بيمارستانى فقط صورت کسر (يعنى بيماران) را نشان مى‌دهد و نه مخرج کسر را. تعميم دادههاى بيمارستانى به کل جامعه، براى تخمين ميزان فراوانى بيمارى‌ها، بسيار فرضى است. بنابر اين آمارهاى بيمارستانى راهنماى ضعيفى براى تخمين فراوانى بيمارى‌ها در جامعه هستند.
|
|
| على‌رغم همه محدوديت‌هاى ذکر شده، اطلاعات مفيد زيادى در مورد مراقبت‌هاى بهداشتى از گزارشات بيمارستانى استخراج خواهد شد. براى مثال برگ‌هاى ترخيص بيمارستانى اطلاعات مفيدى در مورد تشخيص، روش‌هاى درمانى جراحى و غير جراحي، عوارض، طول مدت بستري، دادههاى آزمايشگاهى و غيره به‌دست مى‌دهد. در مطالعه دادههاى بيمارستانى اطلاعاتى را، از جنبه‌هاى مختلف، مى‌توان به‌دست آورد. اين اطلاعات شامل موارد زير است:
|
|
| الف- منطقه جغرافيائى بيماران
|
|
| ب- توزيع سنى و جنسى بيمارى‌ها و مدت اقامت در بيمارستان
|
|
| ج- توزيع بيمارى‌ها از نظر تشخيصي
|
|
| د- رابطه بين بيمارى‌هاى مختلف
|
|
| هـ- فاصله بين شروع بيمارى و پذيرش در بيمارستان
|
|
| و- توزيع بيماران برحسب ويژگى‌هاى اجتماعى و زيست‌شناختي
|
|
| ز- هزينه‌هاى مراقبت‌هاى بيمارستاني
|
|
| چنين اطلاعاتى در برنامه‌ريزى خدمات بهداشتى از ارزش زيادى برخوردار هستند. شاخص‌هائى از قبيل ميزان روزهاى اشتغال تخت‌هاى بيمارستان، مدت بستري، هزينه اثربخشى (Cost - effectiveness) روش‌هاى درماني، در پايش استفاده از تسهيلات بيمارستانى بسيار مفيد هستند. براى توسعه آمارهاى بيمارستانى نبايد بر تأسيس بخش مدارک پزشکى تأکيد کرد چرا که امروزه به‌نظر مى‌رسد با کامپيوترى کردن گزارشات پزشکى مراقبت‌هاى پزشکى مؤثرتر و با برنامه‌ريزى و ارزشيابى بهتر انجام خواهد شد.
|
