تحلیل از راه پرسش

به‌طور کلي، بدون توجه به‌نوع مسئلهٔ موجود يا نوع تحليل لازم يا فى‌البداهه يا بر اساس يک سند يا مشاهدهٔ ميداني، يک يا چند نظريه تدوين شده است که بايد به تحليل و بررسى آن يا آنها پرداخت. بدين منظور، بايد طرح مشاهده و جمع‌آورى داده‌ها را تدوين کرد.

داده‌ها از انواع گوناگون و در مورد جمعيت، رفتار، تصميم‌گيرى در مورد مقصد، واکنش‌ها و... بر حسب موقعيت‌هاى گوناگون ايجاد‌کنندهٔ مسئله و امکانات و توانائى‌هائى پژوهنده است. وضعيت مطلوب آن است که اطلاعات قابل مقايسه ميان آنها به‌دست آيد. متأسفانه، اغلب اطلاعات به پژوهنده تحميل مى‌شوند.

'اين اطلاعات بنابه ابتکار شخصى پژوهنده به‌دست نمى‌آيند و طبعاً وى چاره‌اى جز اين ندارد که هنگام تحليل تاريخى و در برخى موقعيت‌هاى ديگر از آنها استفاده کند. اما در اختيار داشتن اطلاعاتى که خود شخص در تهيهٔ آنها دخالتى نداشته است، موجب بروز يک اشکال روشن مى‌شود: اطلاعاتى که شخص در پى آن است، لزوماً وجود ندارد. به همين سبب، از جنگ دوم جهاني، تحقيق از طريق پرسش‌نامه‌هايا مصاحبه گسترش چشم‌گيرى يافته است.' ^۱

(۱). Raymond Boudon, Les méthodes en sociologie, paris, PUF, 1969. p.38.

دليل اينکه به کارگيرى فنون بررسى از راه پرسش، اندازه‌گيرى بهتر جهانگردى و پديدهٔ تعطيلات را ميسر مى‌سازد، اين است که به‌دست آوردن اطلاعات اضافى از تمام افرادى که بدون وقفه در يک جمعيت مشخص درگيرند، ناممکن است. حتى يک سرشمارى استاندارد از جمعيت، نشان‌دهندهٔ الگوئى در زمان است و اين بدان معنى نيست که در موقعيت‌هاى کاملاً محدود، پرسش و محاسبهٔ تمام جمعيت ممکن نباشد. مى‌توان براى شناختن احساس ساکنان يک روستا در مورد جهانگردى تحليلى انجام داد؛ اما اين کار، حاشيه‌اى و جزئى است.

موضوع بررسى معين است: براى مثال، جمع‌آورى داده‌ها در مورد ساختار جمعيت بلژيکى‌هائى که به‌طور معمول در بلژيک ساکن هستند.^۲ يا نگرش فرانسويان در مورد تعطيلات، چگونگى تصميم‌گيرى و عوامل بازدارنده از حرکت.^۳

- فرضيه‌هائى در مورد کار ارائه شده است: ممکن است اين فرضيه عوامل و دلايل بازدارنده از حرکت زمين به‌سوى تعطيلات را، خواه به‌دليل سن، شغل يا اندازه جامعه پيدا کند.

- اندازهٔ الگو و تقسيمات آن را تعيين کرده باشند: ويژگى‌هاى متفاوتى که بسامد آنها را مى‌شناسيم، با بسامد مشابه يافت مى‌شود. به اين ترتيب، به سبب اينکه زنان در تصميم‌گيرى براى رفتن به تعطيلات نقشى اساسى دارند، تعدادشان از نظر تقسيم‌بندى اهميت دارد. اگر در مدتى طولاني، از ويژگى‌هاى جمعيت‌شناسي، طبقه‌هاى اجتماعى شغلي، مقصد و شيوهٔ حمل و نقل به آسانى استفاده مى‌شد، امروز آنها را با ديگر تقسيمات مانند هدف از مسافرت، تعطيلات براى استراحت، کار يا بازديد، منبع اطلاعات منتخب در مورد مقصد، مدت مسافرت، نگرش در مورد مکان انتخاب شده ^۴ و ... به‌کار مى‌برند.

(۲). Les vacances de la population belge en 1979, Bruxelles, Institul national de la Statistique, 1980.

(۳). L'attitude des Français face aux vacances-Modalités de la prise de décision-freins au départ, Regards sur l' économie du tourisme, Paris, 4^e trimestre 1980, n° 28.

(۴). Segmenting the tourism market by purpose of trip -A profile analyses of visitors to Halifax, Canada, by Erdener Kaynak and Ugar Yavas, IPC Business Press, 1981.

- يک پيش آزمون براى تعداد محدودى از افراد (۲۰ تا ۳۰ نفر) به‌کار رفت که نشان‌دهندهٔ ويژگى‌هاى افراد جمعيت، به‌منظور ارزشيابى تأثير تحقيق بود.

- پس از انجام بخش ملموس و مادى بررسي، که با ارسال پرسش‌نامه از طريق پست يا تلفن به محل واقعى و دائمى سکونت افراد صورت مى‌گيرد، نوبت به کدگذارى (اگر تعداد آنها زياد باشد)، تحليل نتايج و سرانجام گزارش تحقيق مى‌رسد.^۵

(۵). در اين زمينه رجوع کنيد به:

The psychology of choice in the lodging market. Decisions by auto vacationers, University of Notre Dame, 1974.

اين پرسش‌نامه بين مسافرانى که با اتومبيل به مسافرت رفته بودند، در ۲۴ نقطهٔ متفاوت توزيع شد.

کسانى که پرسش‌نامه را پر کردند، آن را از طريق پست بازگرداندند. براى هر فرستندهٔ پرسش‌نامه، جهت سپاسگزارى از شرکت در اين کار گروهي، يک دلار فرستاده شد.