چگونه کلسترول بالای خون را پائین بیاورید

سه راه براى پائين آوردن کلسترول خون وجود دارد: رژيم غذائي، کاهش وزن و دارو. اکثر افراد مى‌توانند ۳۰ تا ۵۰ ميلى‌گرم در دسى‌ليتر کلسترول خون خود را تنها با رژيم غذائى و ورزش بدون متوسل شدن به دارو پائين آورند. عامل مهم در تغذيه کاهش ميزان کلسترول و چربى اشباع شده در غذاى مصرفى است. نيازى به استفاده از کلسترول در رژيم غذائى نيست زيرا بدن مى‌تواند به‌راحتى تمام نياز خود را از غذاهاى ديگر بسازد.

کلسترول تنها در غذا با منشاء حيوانى مثل گوشت، تخم‌مرغ، لبنيات و احشاء خوراکى (جگرسياه، قلوه، لوزالمعده) يافت مى‌شود. محدود کردن رژيم غذائى به دو تا سه تخم‌مرغ در هفته و کاهش مصرف پنير و فرآورده‌هاى شير کامل اغلب براى کاهش کلسترول کافى است. شما بايد بدانيد که چه غذاهائى حاوى کلسترول است و ميزان آن چقدر است و سپس مصرف کلسترول به ميزان ۳۰۰ ميلى‌گرم يا کمتر را طرح‌ريزى کنيد (يک زردهٔ تخم‌مرغ حاوى ۲۰۰ ميلى‌گرم کلسترول است). چربى‌هاى اشباع شده (که حاوى مقادير زياد هيدروژن هستند) نيز تمايل به بالا بردن ميزان کلسترول دارند. اينها عمدتاً در فرآورده‌هاى حيوانى به‌ويژه گوشت‌هاى چرب و لبنيات يافت مى‌شوند. آنها همچنين در روغن نارگيل (که به‌عنوان مرطوب‌کننده و نرم‌کنندده و نه براى غذا پختن، به‌کار مى‌روند)، روغن هستهٔ خرما و روغن خرما، و روغن‌هاى هيدروژن‌دار شده، مثل کره‌نباتى وجود دارند. شما مى‌توانيد با جايگزين کردن چربى‌هائى با چند پيوند اشباع نشده (به‌ويژه روغن‌هاى نباتي) به‌جاى چربى‌هاى اشباع شده در رژيم غذائى ميزان کلسترول خون خود را کاهش دهيد. از پزشک بخواهيد يک رژيم غذائى براى کاهش کلسترول براى شما تنظيم کند. به‌خاطر داشته باشيد که براى حفظ ميزان کلسترول خون خود در حد طبيعي، رژيم غذائى شما بايد براى تمام عمر کم کلسترول و کم‌چربى باشد.

غذاهاى محتوى الياف گياهى زياد مى‌توانند کلسترول خون را تا حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش دهند. نظريه‌اى که اين تأثير را توجيه مى‌کند اين است که الياف گياهى محلول مثل داروهائى از قبيل رزين کلستيرامين (Cholestyramine)، و کلستى‌پل (Cholestipol)، از طريق پيوند شدن با نمک‌هاى صفراوى در رودهٔ کوچک باعث جلوگيرى از بازجذب آنها مى‌شوند. نمک‌هاى صفراوى عمدتاً از کلسترول ساخته شده‌اند و معمولاً براى استفادهٔ مجدد در رودهٔ بزرگ بازجذب مى‌شوند. اگر آنها با الياف گياهى پيوند و دفع شوند، کبد بايد نمک‌هاى صفراوى بيشترى با استفاده از ذخيرهٔ کلسترول جريان خون بسازد، به اين ترتيب کلسترول خون کاهش مى‌يابد.

روغن ماهى

يکى از رژيم‌هاى غذائى که اخيراً رايج شده است مصرف روغن ماهى براى کاهش کلسترول خون و حفاظت در مقابل حملات قلبى است. در واقع دلايل زيادى ممکن است براى انجام اين کار وجود داشته باشد. ماهى‌هاى خاص به‌ويژه آنها که در آب‌هاى عميق و سرد زندگى مى‌کنند مثل ماهى آزاد، ماهى ماکرل٭ (Mackerel)، ماهى آبى‌رنگ٭٭(blue fish)، شاه‌ماهى (هرينگ)، و ماهى روغن (تنها جگر اين ماهي) حاوى مقادير قابل توجه اسيد چربى به نام اسيد ايکوزاپنتانوئيک هستند. به‌نظر مى‌رسد اين ماده شگفت‌انگيز داراى خواص مطلوب متعددى باشد. اين ماده در توليد کلسترول LDL (نوع نامطلوب کلسترول) اختلال ايجاد مى‌کند و به اين ترتيب کلسترول خون را کاهش مى‌دهد. اين ماده در توليد ماده ديگرى به‌نام ترومبوکسان که باعث چسبنده شدن پلاکت‌ها و تسهيل ايجاد لخته مى‌شود نيز اختلال ايجاد مى‌کند. روغن‌ماهى به‌دليل اين خواض ضد انعقادى فرد را در مقابل حملهٔ قلبى و سکتهٔ مغزى حفاظت مى‌کند.

٭ نوعى ماهى دريائى خوراکى که نوارهاى سياه‌رنگ موجدارى در پشت خود دارد و شکم آن نقره‌اى است -م .

٭٭ نوعى ماهى که در آب‌هاى استوائى اقيانوس اطلس و اقيانوس هند وجود دارد -م.

کليهٔ اين مطالب تا حدودى فرضى هستند. بررسى‌هاى دقيق و بازبينى شدهٔ کمى براى تائيد اين ادعاها منتشر شده است. با اين حال احتمالاً جايگزين کردن ماهى به‌جاى گوشت قرمز دوبار در هفته روش مطلوبى است. شما بايد در مصرف روغن جگر ماهى روغن براى خواص کاهش‌دهندهٔ کلسترول آن محتاط باشيد. روغن جگر ماهى روغن پر از ويتامين A و D است و در صورتى‌که بيش از ۱ تا ۲ قاشق در روز مصرف شود مى‌تواند سمى باشد.

اگر کلسترول خون شما بيش از ۲۰۰ ميلى‌گرم در دسى‌ليتر يا LDL بيش از ۱۳۰ ميلى‌گرم در دسى‌ليتر باشد پزشک يک برنامهٔ غذائى و ورزش را توصيه خواهد کرد. اگر بعد از ۴ تا ۶ هفته کلسترول به ميزان طبيعى نرسيد او ممکن است داروهاى کاهش‌دهندهٔ کلسترول را که انواع مختلفى دارد، تجويز کند.

نياسين

بايد متذکر شوم که در استفاده از ويتامين نياسين براى کاهش کلسترول خون محتاط باشيد. مشخص شده است که نياسين واقعاً کلسترول خون را پائين مى‌آورد و ميزان حملهٔ قلبى غيرمهلک را کاهش مى‌دهد. با اين حال به‌نظر مى‌رسد که اين تأثير تنها وقتى دارو به مقدار ۳۰۰۰ ميلى‌گرم در روز مصرف شود، بروز مى‌کند. اين مقدار ۱۵۰ برابر ميزان توصيه شده و مجاز (۲۰ ميلى‌گرم) مى‌‌باشد. با اين مقدار، نياسين ديگر يک ويتامين تلقى نمى‌شود، اگرچه شما مى‌توانيد آن را از داروخانه‌ها و فروشگاه‌هاى مواد غذائى بهداشتى خريدارى کنيد. مصرف نياسين با اين مقدار مى‌تواند باعث عوارض جانبى شديدى مثل ضربان قلب نامنظم، اختلال تنظيم قند خون، و اختلالات کبدى شود. نياسين نبايد سرخود مصرف بلکه مصرف آن بايد تحت نظارت پزشک باشد.