فرستادن پیام‌های غیرکلامی (۳)

برمن (Berman) و همکاران او در تحقيقى توانستند اين تنوع را نشان دهند. آنها از ۶ بازيگر خواستند يک بار از خود، رفتارى سرد (cold manner) و بار ديگر رفتارى گرم (Warm manner) نشان دهند. آنها موظف بودند يک متن پنج دقيقه‌اى را با اين دو نوع رفتار اجراء کنند. نوار ويديوى اين دو اجراء براى يک گروه مورد آزمايش به نمايش درآمد. عده‌اى آن را مى‌شنيدند، گروهى مى‌ديدند و برخى هم مى‌ديدند و هم مى‌شنيدند. تماشاگران رفتار سرد را کاملاً تشخيص دادند و آن را نکوهش کردند. نتيجهٔ جالبى که به‌دست آمد آن بود که برخى از آن بازيگران حرکات بدن، حالت و بيان چهره‌اى را براى رساندن تفاوت‌هاى بين گرمى و سردى انتخاب کردند در حالى‌که بعضى ديگر اساساً تن صدا، زير و بم و ساير رفتارهاى صوتى را به کار بردند. اما در اين آزمايش يکسان بودن شيوهٔ انتقال معنى ٭ از کانال‌هاى مختلف قابل ملاحظه بود. (Williams,1981,p64)

٭ meaning convey در مباحث قبل توضيح داده شد که اصولاً انتقال معنى اصطلاح صحيحى نيست. ولى در اينجا براى رعايت امانت داري، آنچه ويليامز نوشته است عيناً ترجمه شد. به‌جاى جملهٔ مذکور بايد نوشته شود. 'اما در اين آزمايش يکسان بودن شيوه‌هاى ارسال پيام از کانال‌هاى مختلف به‌منظور تجلى معنى قابل ملاحظه بود.'

يک محدوديت مطالعات بررسى ارسال پيام، فرضيه‌هاى از پيش تعيين‌شدهٔ پژوهشگران است. مثلاً از نظر محققان، چهره يکى از منابع آشکار کردن احساسات محسوب مى‌شود. در حالى‌که چهره مى‌تواند داراى پيامى حاکى از مشغوليات ذهنى فرد باشد. معمولاً نيز از فرستنده‌ها به‌ندرت پرسيده مى‌شود که آنها چه اطلاعاتى را مى‌فرستند. زيرا اين پرسش نمى‌تواند کمکى به حال مسئله بکند. به اين دليل که آنها قادر به دادن يک تصوير موضوعى از رفتار خودشان نيستند، آنها دربارهٔ آن چيزهائى که در مورد آنها ارتباط غيرکلامى برقرار مى‌کنند و يا نمى‌کنند چندان آگاهى ندارند.

خيلى چيزها وجود دارند که ما به‌عنوان فرستنده مى‌توانيم انجام دهيم تا مطئن باشيم که انتقال پيام انجام شده است. مثلاً ما بايد از کانال‌هائى که براى گيرنده غيرقابل عبور هستند آگاه باشيم. واضح است وقتى ما با تلفن صحبت مى‌کنيم هيچ پيام ديدارى از ما دريافت نمى‌شود. همان‌طور که اگر شخص موردنظر مقابل ما نباشد و يا مثلاً نابينا باشد يا آن قدر دور باشد که حرکات چهرهٔ ما به‌وسيلهٔ او ديده نشود پيام ديدارى فرستاده نمى‌شود. در اين موارد بايد از کانال‌هاى ديگر استفاده کرد. يک راه براى مطمئن شدن از اينکه پيام‌هاى موردنظر ما به او رسيده است اينکه شدت فيزيکى آن را زياد کنيم يا از کانال‌هاى ديگر استفاده کنيم. مثلاً وقتى با کسى که سمعک دارد صحبت مى‌کنيم براى اينکه نشان دهيم ما در حال متوقف کردن صحبت خود و منتظر جواب او هستيم، ممکن است تُن صدايمان را پائين بياوريم و با آرامش به صندلى خود تکيه بدهيم و با نگاهمان به او بفهمانيم که منتظر جواب هستيم. بديهى است که اين اعمال را به‌طور هم‌زمان انجام مى‌دهيم. البته رسيدن به چنين توانائى‌هائى براى استفاده از کانال‌هاى هم‌زمان گوناگون نياز به مهارت‌هاى خاص و يادگيرى دارد. به همين ترتيب دريافت دو پيام متوالى نيز ممکن است براى گيرندهٔ پيام سنگين باشد (بيش از ظرفيت يا توانائى او باشد). تمرين‌هاى بازخورد غيرکلامى (non-verbal feed back) همان‌طور که در گروه‌هاى پرورش حساسيت (sensitivity training group) به‌کار مى‌رود يک راه نزديک شدن به اين توانائى است. بايد توجه داشت که توانائى‌هاى افراد در استفاده از اين کانال‌هاى گوناگون با يکديگر يکسان نيست. مثلاً در يک تظاهرات سياسى ممکن است يک نفر قادر باشد براى جلب توجه ديگران و ايجاد سکوت و توجه به سخنى که او خواهد گفت، روى صندلى برود و بايستد و با بازکردن دست‌هاى خود اين پيام را به‌نحوى مؤثر بفرستد. در حالى‌که فرد ديگرى ممکن است زمينهٔ اين توانائى را نداشته باشد.

به هر حال در فراگرد ارتباط، نوعى بمباران پيام (massage bombard)، انجام مى‌شود، بمباران از منابع مختلف، هم‌زمان، پشت سر هم و وابسته به يکديگر. گيرنده فقط شمار کوچکى از اين پيام‌ها را که مورد توجه او قرار گيرند انتخاب مى‌کند. بنابراين، فرستندهٔ پيام بايد يا قادر باشد توجه گيرنده را به پيام موردنظر متمرکز کند و يا اينکه فراگرد را نظارت و موضوع‌هاى بى‌ربط را حذف کند. (Shulman,1981,p65)