مراقبت‌های بهداشتی دستگاه گردش خون

سرعت و شتاب‌زدگي، ضربه‌هاى عصبي، اضطراب، هيجان، نگرانى‌ها، حرص و آز، غم و غصه، صدا و ازدحام، اعتيادات، ماشين و تکنولوژي، فعاليت‌هاى چند جانبه، طلب زندگى پرتجمل و لوکس، همه و همه مظاهر تمدن نو هستند که در جهان امروز، بشر با کليه آنها در گير و دار و در حال مبارزه و دفاع مى‌باشد.

در گذشته پدران ما، از اين مصائب و معضلات مصون و به‌دور بودند. پياده‌روي، اسب‌سواري، کالسکه‌سواري، برنامه روزانه آنها بوده که همه آنها يک نوع ورزش و در مسير سالم‌سازى بدن به‌شمار مى‌رفت، پدران ما کمتر در معرض اين همه مشکلات امروزى بودند.

اجداد ما اگر با بهداشت صحيح قلبى آشنا نبودند و اگر دستورات بهداشتى را درست به‌کار نمى‌بستند، چندان اهميت نداشت چه در معرض چنين خطراتى قرار نمى‌گرفتند. ولى در دنياى پر هياهوى امروزى هر اندازه که تمدن پيشرفت مى‌کند به همان اندازه بشر خود را براى مبارزه با تمدن نو و مظاهر آن بايد مجهز سازد.

عوامل مهمى که در زندگى باعث ناراحتى قلبى مى‌شوند عبارتند از:

سوء تغذيه، ورزش‌هاى غلط، افراط در فعاليت‌هاى اجتماعي، افراط در تغذيه، خستگى‌هاى مغزى و بدنى ناشى از تحريکات جنسى شديد، خستگى‌هاى عصبى و رواني، چاقي، ضربه‌هاى عصبى بى‌موقع، برخى از اعتيادات، تحريکات عصبى شديد و تأثرات.

رعايت اصول بهداشتى که در زير بدان‌ها اشاره مى‌گردد مى‌توانند الگويى در جهت پيشگيرى از بروز بيمارى‌هاى قلبى در شما باشند:

۱. آهسته غذا بخوريد.

۲. در مصرف غذاهاى چرب، پرنمک و قندى افراط نکنيد. زيرا مصرف بى‌رويه و بيش از حد اين مواد در اغلب موارد ناراحتى‌هاى قلبى را در پى داشته و منجر به نارسايى قلب مى‌گردد.

۳. در صرف مشروبات الکلى و غير الکلي، کشيدن سيگار و مصرف ادويه‌جات افراط نکنيد. کشيدن سيگار ترشح کاتکولامين‌ها را از غدد آدرنال افزايش مى‌دهد. اين عوامل در ترومبوز دخالت دارند و غلظت ليپيدها را افزايش مى‌دهند و تشکيل آتروم را تسريع مى‌کنند و هم‌چنين اريتمى‌ها را زياد مى‌کند که ممکن است باعث مرگ ناگهانى شود. کاتکولامين ممکن است مسؤول تاکيکاردى و بازده شديد قلبى شود و به‌همين دليل فشار خون خفيفى در افراد سيگارى وجود دارد.

در سيگارى‌ها سطح کربوکسى هموگلوبين بالا است که اگر در قلب سالم ايرادى نداشته باشد، در افراد مبتلا به عوارض قلبي، دريافت اکسيژن را دچار نقصان نموده و اعمال قلب رو به وخامت مى‌گذارد. در تعدادى از مطالعات بين سيگار و بالا رفتن ليپيدهاى خون و ترى‌گليسريدها رابطهٔ مستقيمى موجود بوده است و از آنجايى که ليپيدهاى خون به‌عنوان عامل مهم آتروژن شناخته شده است پس مى‌توان گفت سيگار اثر اتيولوژيک مهمى روى ايجاد اتروسکلروز دارد.

ساير اعتيادات ذکر شده نيز روى دستگاه گردش خون تأثير گذاشته و به هنگام افراط بروز عوارضى را سبب مى‌گردند:

۴. از پرخورى بپرهيزيد. پرخورى روى‌هم رفته براى سلامتى و بهداشت هيچ يک از ارگان‌هاى بدن، چه قلب، کبد، معده و چه تناسب اندام مناسب نبوده و رنجورى و خطرناک بوده و کسانى که استعداد بيمارى آنژين دوپواترين دردهاى قلبى را داشته باشند پرخورى يک نوع فعاليت غير عادى محسوب و ممکن است باعث انفارکتوس قلبى 'سکته‌هاى قلبي' بشود. داستان‌هاى زيادى راجع به پرخورى در تاريخ موجود است که حکايت مى‌کند از شخصيت‌هاى معروف و يا کسانى که قدرت مالى زيادى داشته و در اثر افراط در غذا در همان سر ميز غذا يک‌باره زندگانى را به‌درود گفته، در اثر انفارکتوس و سکته‌هاى قلبى فداى شکم شده‌اند. ضرر پرخورى وقتى زيادتر مى‌شود که شوک و عصبانيت بر آن اضافه گردد. زياده‌روى در تغذيه توأم با تحريکات عصبى و فعاليت شديد در کار روزانه و روابط جنسى زياد در بروز و تشديد بيمارى‌هاى قلبى فو‌ق‌العاده مؤثر هستند.

مصرف غذا طبق اصول کلى بهداشت قلب که افراط براى قلب به هر نوع که باشد مضر است بايستى متعادل بوده و هميشه سفره را در حالى ترک نمود، که نه قلب خسته گردد و نه کبد و کليه رنجور و فرسوده شود و نه اندام تغيير شکل دهد. چه بهترين عامل تغيير شکل اندام پرخورى است.

۵. وزن خود را در حد معمول و مناسب نگه‌داريد. وزن زياد باعث خستگى عضلهٔ قلب و ازدياد ميزان کارکرد عروق قلبى مى‌شود. اشخاص چاق مستعد ابتلاء به بيمارى‌هاى فشار خون و بيمارى قند و بيمارى غلظت خون بوده و عروق آنها ناسالم و به سرعت متصلب مى‌شود و در نتيجه زودتر بيمارى‌هاى عروقى و آنژين دوپواترين و هم‌چنين بيمارى‌هاى عضله قلبى و سکته‌هاى قلبى به سراغ اشخاص چاق مى‌رود.

اشخاص چاق معمولاً داراى عروق ناسالم بوده و جراحات و لکه‌هاى معروف به آتروم اکثراً سطح داخلى آنان را پوشانده و ميزان جريان خون در عروق داخلى قلب آنها کم مى‌باشد و هميشه اين‌گونه اشخاص در دسترس بيمارى‌هاى آنژين دوپواترين و انفارکتوس بيش از سايرين مى‌باشند. اشخاص چاق مستعد ابتلاء به بيمارى قند نيز مى‌باشند و يا مطابق فرضيه‌هاى جديد مبتلايان به بيمارى قند زودتر چاق مى‌شوند. در هر حال چاقى بر شدت بيمارى قند مى‌افزايد و در صورت کم کردن وزن، ميزان قند هم پائين مى‌آيد.

بايد ياد‌آورى نمود که هر چه وزن بدن کمتر باشد عمر بدن زيادتر است. اشخاص چاق چون بيشتر هدف بيمارى‌هاى قلبى و بيمارى قند مى‌باشند، شايسته است از حساسيت زياد بپرهيزند و خونسردى را شعار خود قرار دهند.

۶. از داد و فرياد بيهوده صرف‌نظر کرده و در مقابل شوک و هيجانات، خونسردى خود را حفظ کنيد. خبرهاى هيجان‌آميز چه خوش و چه ناخوش، تأثير شديد و آنى در روى عروق داخلى گذاشته و باعث ايجاد کم‌خونى عضله قلب و کمبود اکسيژن مصرفى قلب مى‌گردند و در نتيجه دردهاى شديد قلبى توليد و برخى اوقات به سکته‌هاى قلبى منجر مى‌شوند. شخصى که از هيجانات آنى و عصبانيت‌هاى شديد و حساسيت معاف باشد، کمتر مبتلا به عوارض قلبى و عروقى مى‌شود و حتى اشخاصى که چاق بوده و مبتلا به عوارض عروقى خفيف نيز باشند اگر از استرس، حساسيت و شوک و عصبانيت شديد مصون باشند کمتر به بيمارى عروق قلبى و انفارکتوس و سکته‌هاى قلبى مبتلا مى‌شوند.

۷. در موقع بيمارى حتى‌الامکان خود را مشغول کار سالمى بنمائيد و نگذاريد که زمان و تراوشات مغز يعنى افکار بر شما مسلط گردد.

۸. هر روز مناسب سن خود ورزش نمائيد. ورزش سنگين براى سنين بالا به‌کلى قدغن و تنها ورزشى که مجاز مى‌باشد پياده‌روي، نرمش‌ها، تنيس و اسب‌سوارى است که ارجح آنها همانا پياده‌روى مى‌باشد. پياده‌روى براى سنين بالا محاسن زيادى در بردارد، چه در اثر حرکت و فعاليت پاها و فعاليت مداوم و آرام بدن، بازى جدار عروق تأمين و کم و زياد شدن مقدار خروج خون از قلب، ورزش صحيحى را براى تمام بدن به‌خصوص جدار عروق تشکيل مى‌دهد.

پس از آزمايشات دقيقى که به عمل آمده ديده شده است کسانى که تمرينات فيزيکى و ورزش‌هاى سبک به‌خصوص پياده‌روى انجام مى‌دهند مقدار کلسترول خون آنها پائين آمده و حتى عوارض عروقى آنها نيز تخفيف مى‌يابد.

۹. هرگز در تفريحات شبانه و شب‌زنده‌دارى‌ها افراط نکنيد و در شبانه‌روز حتماً ۸ ساعت خواب عميق داشته باشيد. لازم به ياد‌آورى است که خواب و استراحت زياد و عدم تحرک نيز براى قلب و عروق مضر بوده، جريان خون را کند و تصلب‌شرائين را تشديد مى‌نمايد.

۱۰. آخر هفته استراحت نموده و سالى يک ماه نيز براى مسافرت‌هاى تفريحى در نظر بگيريد. خستگى‌هاى عصبى و روانى بزرگ‌ترين عامل ايجاد بيمارى‌هاى عروقى در اشخاص مستعد بوده و تکرار اين خستگى‌ها شخص سالم را نيز مورد حمله قرار داده و دچار عوارض عروقى و قلبى مى‌نمايد. مسؤوليت‌هاى چند جانبه در دنياى تکنولوژى ما يکى از عوامل مؤثر بيمارى‌هاى عروقى قلب مى‌باشد.

۱۱. تا حد امکان هر مشکلى را حل شده تصور کنيد و از هيجانات آنى که نتيجهٔ آن فقط فرسودگى مغز، خستگى روح و ناتوانى قلب مى‌باشد دورى جوئيد.

۱۲. عدم افراط در ميزان روابط جنسي، افراط در روابط جنسى به‌خصوص در سنين بالا و به‌ويژه در صورت وجود اختلاف سن بين طرفين خطر جدى براى سلامت و بهداشت قلب ايجاد مى‌نمايد. شواهد و امثال زيادى در دست مى‌باشد که اشخاص مسن در حين جماع مبتلا به عوارض آنژين قلبي، سکته‌هاى قلبى و يا ورم حاد ريه شده و تلف شده‌اند. عمل آميزش جنسى خستگى زياد و فعاليت شديد براى بدن و قلب ايجاد مى‌نمايد. به‌خصوص در سنين بالا و بالاخص براى قلب‌هاى خسته و بيمار، چه طبق آزمايشات و تجربيات علمى جديد عمل جماع، جزء فعاليت‌هاى شديد قلبى محسوب و ميزان کارکرد قلب را شديداً بالا مى‌برد. بنابراين بهتر است روابط جنسى با احتياط و با فاصله انجام گرفته و مدت زمان عمل نيز از حد معمول تجاوز ننمايد.

۱۳. از توأم کردن چندين نوع خستگى در روز بايستى پرهيز کرد مثلاً فعاليت و کار زياد روزانه توأم با صرف مشروبات و جماع شبانه حتماً براى قلب مسن به‌خصوص اگر در معرض دردهاى قلبى و خطر آنژين قلبى و سکته‌هاى قلبى باشد خطر حتمى مرگ را ايجاد مى‌نمايد.

۱۴. از مصرف خودسرانه هر نوع دارو به هنگام ناراحتى‌هاى قلبى و عروقى جداً خوددارى نموده و در اسرع وقت به پزشک مراجعه نمائيد تا تحت مداوا قرار گيريد. به تأخير انداختن شروع درمان به هيچ‌ عنوان منطقى نبوده و عوارض بعدى به مراتب شديدتر از علائم اوليه بيمارى خواهد بود.