تبخال

ـ چه وقت به پزشک مراجعه کنیم:

۱. زخم تبخال همراه با تب، تورم غدد لنفاوی، یا علائم آنفلونزا باشد.

۲. سالی چهار بار یا بیشتر گرفتار تبخال می‌شوید.

۳. درد زخم تبخال خوردن را مشکل یا کار عادی روزانه را مختل کرده است.

ـ تبخال نشانهٔ چیست:

تبخال زخم خوش‌خیمی به‌نظر می‌رسد که مشکلی ایجاد نمی‌کند و احتمالاً فکر می‌کنید زخم بی‌ضرری است که زود از بین می‌رود. البته این زخم زود خوب می‌شود، اما چندان هم بی‌ضرر نیست. آنچه را که تبخال می‌نامیم یک عفونت شدید ویروسی است که حدود یک سوم افراد را گرفتار کرده است. تبخال معمولاً در اثر ویروس هرپس سیملکس نوع I به‌وجود می‌آید. نوع II این ویروس بیشتر دستگاه تناسلی را گرفتار می‌کند. یک بار که ویروس را گرفتید، برای تمام عمر دچار ضایعات تبخالی می‌شوید که در همان نقطه بروز می‌کند.

تعداد عوامل محیطی و فیزیولوژیائی می‌توانند باعث عود تبخال شوند، مثل غذاهای ادویه‌دار، نور خورشید، چرخهٔ قاعدگی، روزهای بارانی، تنش روانی و تب. عفونت‌های تبخالی بسیار شایع است و ابتلا به آن از طریق تماس با فردی که دارای ضایعات فعال تبخالی است صورت می‌گیرد. حدود ۴۰ درصد افرادی که دچار تبخال لب می‌شوند ویروس‌های گرفتار کنندهٔ دستگاه تناسلی را نیز در خود دارند. و حدود ۶۰ درصد ویروس‌های تبخال دستگاه تناسلی از نوع I هستند، که در دهان شایع است.

برخلاف زخم‌های دهان، که قسمت‌‌های نرم درون دهان را گرفتار می‌کنند، تبخال تقریباً همیشه در اطراف لب ظاهر می‌شود. و گرچه کمتر در دهان دیده می‌شود، اما می‌‌تواند قسمت‌های غیر متحرک بدن، مثل لثه‌ها، سقف دهان و گاهی سوراخ بینی، انگشتان و حتی پلک را گرفتار کند.

تبخالی که برای بار اول ظاهر می‌شود دردناک است و احتمالاً دچار تب و احساس آنفلونزا می‌کنید. در ضایعات بعدی ۳۶ تا ۴۸ ساعت قبل از ظهور زخم فقط کمی سوزش و درد احساس خواهید کرد. معمولاً در طی یک هفته چند دانهٔ گرد قرمز پر از چرک به‌شکل یک خوشه تشکیل شده و به یک زخم بزرگ سوزش‌دار تبدیل می‌شوند که پاره شده و رویه‌ای زرد رنگ می‌سازد و سپس بدون به‌جای گذاردن اثری از بین می‌رود.

بعد از اولین تبخال، ضایعات بعدی هر چند ماه یک بار خودبه‌خود یا به عللی مثل تنش روانی، خستگی، بیماری یا سرما روی می‌دهد. هیچ راهی برای پیش‌بینی زمان یا تعداد دفعات ظهور ضایعات وجود ندارد و در هر فرد فرق می‌کند.

ـ درمان تبخال:

آن را دست نزنید. زخم تبخال بسیار مسری است. پس، به هیچ‌وجه آن را دستکاری نکنید. حوله، مسواک، لیوان، و سایر وسائل شخصی خود را جدا کنید. چون تبخال خیلی زود به غشاهای مخاطی دیگر سرایت می‌کند، از دست زدن به زخم و مالیدن چشم، بینی و دستگاه تناسلی خودداری کنید. اگر به چشمانتان سرایت کند، بسیار خطرناک می‌شود (و به‌ندرت ایجاد کوری می‌کند). ویروس از طریق دست به زخم‌های باز بدن مثل بریدگی‌های پوست نیز سرایت می‌کند.

رویهٔ زخم را نکنید. حتی بعد از اینکه رویه بر روی ضایعات تشکیل شد، ویروس‌ها هنوز قابل انتقال به فرد دیگر یا ناحیه‌ای دیگر از بدن هستند. پس تا یک یا دو هفته از هر گونه تماس با زخم‌ جلوگیری کنید. پماد اسیل‌ویروس استفاده کنید. فقط از داروی اسیل‌ویروس برای تمام گونه‌های ویروس هرپس، چه در دهان و چه در دستگاه تناسلی، استفاده می‌شود. با شروع تبخال پماد را روی آن بمالید. اسیل‌ویروس از زیاد شدن ویروس‌ها و اگر زود از آن استفاده کنید از تشکیل زخم جلوگیری می‌کند. اگر یک یا دو دانهٔ کوچک هم ظاهر شود، ظرف چند روز از بین می‌رود. بدون دارو، زخم ممکن است تا دو هفته طول بکشد. این دارو لااقل درد را تا ۲۴ ساعت آرام می‌کند.

آن را بی‌حس کنید. پمادهای بی‌حس کنندهٔ بدون نسخه حاوی بنزوکائین را می‌‌توان مستقیماً روی تبخال مالید تا درد آن را کمتر کند، ولی التیام آن را تسریع نمی‌کند. برنامهٔ غذائی خود را کنترل کنید. غذاهای پرادویه یا اسیدی زخم تبخال را بسیار دردناک می‌کنند. پس در خوردن گوجه‌فرنگی، فلفل، یا مرکبات افراط نکنید. (رجوع کنید به: زخم دهان).