| ارزيابى ترکيب بدن شامل تعيين اجزاء اصلى تشکيل‌دهندهٔ آن يعنى عضله، استخوان و چربى است.
|
|
| اندازه‌گيرى مستقيم با تجزيهٔ شيميائى بر روى جسد انسان صورت مى‌گيرد. تخمين غير مستقيم با اندازه‌گيرى وزن به روش هيدروستاتيک، اندازه‌گيرى‌هاى آنتروپومترى و يا ساير روش‌ها انجام مى‌پذيرد. وزن کردن هيدروستاتيک با استفاده از قانون ارشميدوس انجام مى‌پذيرد. از ديگر روش‌هاى تخمين چربى بدن مى‌توان از اندازه‌گيرى ضخامت پوستى و دور اندام‌ها، اندازه‌گيرى با اشعهٔ ايکس، قابليت هدايت الکتريکى کلى بدن يا امپدانس، اولتراسوند، توموگرافى کامپيوتري، ام.آر.آى و پلتيسموگرافى هوا نام برد.
|
|
|
|
|
|
| اساس اين روش، برپايهٔ قانون ارشميدوس است. از آنجائى‌که ميزان کاهش وزن هر جسم در آب، معادل حجم آبى است که جابه‌جا مى‌کند، وزن مخصوص هر ماده برابر با نسبت وزن آن در هوا به ميزان کاهش وزن در آب است. ميزان کاهش وزن در آب هم مساوى اختلاف وزن در آب نسبت به هواى آزاد است.
|
|
| وزن از دست رفته درآب / وزن جسم در هوا = وزن مخصوص
|
|
|
|
| براى اندازه‌گيرى دقيق مى‌توان از يک نوار پلاستيکى يا نايلونى استفاده کرد که به نرمى به دور اندام گذاشته شود. با اين کار فشارى به پوست وارد نشده و اندازه‌اى کمتر ازحد به‌دست نخواهد آمد. اندازه‌گيرى بايد در هر دو طرف بدن انجام شود تا با مقايسهٔ اندازه‌ها، ميزان متوسط به‌دست آيد.
|
|
| ۱. ناحيهٔ شکم: ۵/۲ سانتى‌متر بالاى ناف
|
|
| ۲. ناحيهٔ باسن: حداکثر برآمدگى در حين ايستادن پا جفت
|
|
| ۳. ناحيهٔ ران راست: قسمت فوقانى ران، درست در زير باسن
|
|
| ۴. ناحيه بازوى فوقانى راست: در حالى‌که کف دست به بالا نگاه مى‌کند و اندام فوقانى مستقيماً در جلوى بدن نگه داشته شده، اندازه‌گيرى در حدّ فاصل ميانى بين شانه و آرنج صورت مى‌پذيرد.
|
|
| ۵. ناحيهٔ ساعد راست: با کف دست در حالت رو به جلو و اندام فوقانى مستقيم نگاه داشته شده، حداکثر محيط در ناحيهٔ ميانى ساعد اندازه‌گيرى مى‌شود.
|
|
| ۶. ساق پاى راست: پهن‌ترين قسمت بين زانو و مچ پا اندازه‌گيرى مى‌شود.
|
|
| با استفاده از اين اندازه‌ها و نيز جداول مخصوص، درصد چربى بدن در زنان و مردان مورد محاسبه واقع خواهد شد.
|
|
| محاسبهٔ مقاومت بيوالکتريک (Bioelectrical Impedance Analysis - BIA)
|
|
| يک روش براى اندازه‌گيرى درصد چربى بدن، استفاده از جريان متناوب ضعيف در بين دو الکترود است. در مقايسه با چربى يا استخوان، جريان الکتريکى با سرعت بيشترى از ميان بافت‌هاى بدون چربي، هيدراته و يا آب خارج سلولى مى‌گذرد. چرا که ترکيبات بدون چربى به‌علت دارا بودن الکتروليت بيشتر مقاومت الکتريکى کمترى دارند.
|
|
| با تبديل مقدار امپدانس به چگالى بدن (با اضافه کردن وزن بدن، سن، جنس و گاه نژاد، سطح چربى و دور اندام‌ها)، مى‌توان درصد چربى را مثلاً با کمک معادلهٔ سيرى به‌دست آورد. در اين روش، ۲ الکترود در ناحيهٔ ديستال و روى پا و ۲ الکترود نيز در ناحيهٔ دست قرار داده مى‌شوند که در هر دسته، يکى به‌عنوان ورودى و ديگرى به‌عنوان خروجى جريان عمل مى‌کنند. دقت کنيد که از دست رفتن مايع بدن در اثر ورزش و تعريق ناشى از آن و يا به‌علت محدوديت اجبارى دريافت مايعات، باعث کاهش اندازهٔ مقاومت و لذا تخمين پائين‌تر درصد چربى بدن مى‌شود. عکس اين موضوع نيز صادق است. تخمين پائين‌تر درصد چربى را در محيط‌هاى گرم هم انتظار داريم (چون مقاومت کمترى نسبت به جريان الکتريکى وجود خواهد داشت). کلاً در اين روش، چربى بدن در افراد لاغر و ورزشکار بالاتر و در افراد چاق پائين‌تر تخمين زده مى‌شود. اما به‌هر حال روشى مطمئن، غيرتهاجمي، تقريباً آسان و قابل اعتماد براى ارزيابى کل آب بدن است. انجام آن نيز بايد توسط پرسنل ورزيده و در شرايط استاندارد انجام پذيرد.
|
|
| از ديگر روش‌هاى ارزيابى تخصصى مى‌توان از Near-Infrared Interactance، توموگرافى کامپيوتري، ام.آر.آى و نيز DEXA يا جذب انرژى اشعهٔ ايکس نام برد.
|
