بارنامه‌ها و راه‌نامه‌ها در حمل و نقل جاده‌ای

به‌طور کلى نوع بارنامه با توجه به نوع وسيله مورد استفاده براى حمل و نقل تعيين مى‌شود. به عبارت ديگر با توجه به امکان حمل کالاهاى مختلف با انواع وسيله حمل بارنامه‌هاى گوناگون مورد استفاده قرار مى‌گيرد.

بارنامه‌هاى سراسرى Through B /L

بارنامه سراسرى يکى از قديمى‌ترين انواع بارنامه‌هاى حمل مى‌باشد. از اين نوع بارنامه در حمل با کاميون، کاميون - قطار و کشتى - کاميون و حتى در مواردى براى حمل دريائى نيز استفاده مى‌شود.

ويژگى‌هاى بارنامه سراسرى به شرح زير است:

۱. حاکى از بارگيرى کالا روى وسيله حمل مى‌باشد.

۲. بدون قيد و شرط است.

۳. حاکى از نحوه پرداخت کرايه حمل مى‌باشد.

۴. در نسخ کامل (سه نسخه) صادر مى‌شود.

۵. تاريخ صدور بارنامه مشخص است.

۶. سندى قابل معامله است.

حدود مسؤوليت‌هاى صادرکننده اين نوع بارنامه با توجه به شرايطى است که در ظَهر آن به چاپ مى‌رسد.

راه‌نامه کاميون CMR

راه‌نامه کاميون سندى است که فقط جهت حمل کالا با کاميون مورد استفاده قرار گرفته و مخصوص متصديان حمل مى‌باشد. اين سند تحت مقررات کنوانسيون CMR يا مقررات بين‌المللى حمل کالا از طريق جاده صادر مى‌گردد و حدود مسؤوليت‌هاى متصديان حمل و نقل جاده‌اى را مشخص مى‌نمايد.

مهم‌ترين ويژگى‌هاى اين راه‌نامه به شرح زير مى‌باشد:

۱. سندى غير قابل معامله است.

۲. تاريخ حمل و تاريخ صدور در آن مشخص شده است.

۳. حاوى نام و نشانى حمل‌کننده است.

۴. حاوى نام و نشانى فرستنده کالا است.

۵. مبداء حمل و مقصد کالا در آن مشخص مى‌باشد.

۶. نام و نشانى گيرنده کالا را مشخص مى‌کند.

۷. وزن، ابعاد، بسته‌بندي، تعداد و علائم کالا در آن مشخص شده است.

۸. هزينه‌هاى مربوط به حمل، گمرک و غيره در آن تعيين شده است.

۹. مجاز يا غيرمجاز بودن ترانس‌شيپمنت در آن قيد شده است.

لازم به يادآورى است که دولت ايران هنوز رسماً عضو اين کنوانسيون نشده است، اما به موجب ماده ۱ اين کنوانسيون هرگاه يکى از طرفين معامله عضو اين کنوانسيون باشد، مقررات کنوانسيون براى طرف دوم نيز لازم‌الاجراء خواهد بود.

بارنامه حمل مرکب فياتا- FIATA- Combined Transport B/L

فدراسيون بين‌المللى اتحاديه‌هاى کارگزاران فياتا در خصوص متحدالشکل و يکنواخت کردن اسناد حمل مورد استفاده متصديان حمل و نقل اقدام نموده است. يکى از مهم‌ترين اين اسناد بارنامه حمل مرکب فياتا است که سند حمل سراسرى جهت شرکت‌هاى حمل‌کننده مى‌باشد. اين بارنامه که توسط کارگزاران صادر مى‌شود در حمل با کاميون، کشتي، قطار و هواپيما استفاده شده و مورد قبول بانک‌ها مى‌باشد.

بانک مرکزى ايران نيز رعايت اين مقررات را از تاريخ ۹/۷/۱۳۶۳ براى کليه بانک‌ها الزامى دانسته است.

خصوصيات حمل بارنامه حمل مرکب فياتا

۱. سندى بهاءدار و قابل معامله است.

۲. به تائيد اتاق بازرگانى بين‌المللى رسيده است.

۳. منطبق با مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادى اتاق بازرگانى بين‌المللى که مورد قبول کليه بانک‌ها است، مى‌باشد.

۴. صادرکننده بارنامه FBL با صدور اين بارنامه نه تنها خود مسؤوليت تحويل کالا به گيرنده را به عهده مى‌گيرد. بلکه مسؤوليت هر نوع عمل‌کرد ناصحيح و خلاف حمل‌کننده اصلى و عوامل مؤثر در حمل را نيز تقبل نمايد.

۵. در حمل مرکب به کار گيرى انواع مختلف وسايل حمل از قبيل کاميون، کشتي، قطار و هواپيما مورد استفاده قرار مى‌گيرد.

۶. مى‌تواند به حواله کرد صادر شود.

۷. منحصراً توسط کارگزاران مجاز فياتا صادر مى‌شود.