ترانه‌سرائی شاعران معاصر

افزون بر شاعران و عارفان بزرگى چون بندار رازى (خواجه کمال‌الدين؛ متوفى در ۴۰۱ هـ.ق)، باباطاهر عريان (سده پنجم هـ)، پور فريدون (سده‌هاى ۷ و ۸ هـ)، شرفشاه (سده هشت هـ) شمس مغربى (متوفى در ۸۰۹ هـ)، ملا سحرى تهرانى (معاصر صفويه)، صوفى ماز (معاصر صفويه)، امير پازوارى (سدهٔ نهم)، محمود بن حسن بن حسين واعظ معروف به شاه داعى شيرازى (سده نهم) و فايز دشتستانى (۱۲۵۰ ـ ۱۲۳۰ هـ)، که ترانه‌هائى در کارهاى رازي، لُرى پهلوي، گيلکي، آذري، طبرى و فارسى سروده‌اند. که در رديف ترانه‌هاى ملى نام برده مى‌شود، ترانه‌سرايان ديگرى نيز در مناطق مختلف ايران شناخته شده‌اند. همايونى مى‌گويد:

... خوشبختانه براى نخستين بار در فولکلور ايران، به‌شرح اختصارى سرگذشت يکى دو تن از آنان دست يافتم؛... از آن جمله مى‌توان: مهدي، ابن لطيفا، محيا، باقر، نجما، حيدر، مأيوس، محمد، ذوالفقار، شمسا و صابر را نام برده (مقدمهٔ يکهزار و چهارصد ترانه). در اينجا بد نيست اشاره‌اى به دهخدا داشته باشيم. علّامه على‌اکبر دهخدا گرچه در نثر طنز، شاخص‌ترين نماينده و رهبر به‌شمار مى‌رفت اما در آثار منظوم با محتواى فولکلوريک نيز دست داشت.

در عرصهٔ شعر عهد مشروطه، اگر دهخدا نمايندهٔ نثر طنز بود، اشرف‌الدين حسينى (نسيم شمال) در شعر طنز رهبرى را بر عهده داشت.

او فرهنگ معاصر را در خدمت شعر طنز به‌کار گرفت و آن را به مثابهٔ ابزار مؤثرى در مبارزات سياسى به‌کار بست.

استاد ملک‌الشعراى بهار نيز با کمک ترانه‌هاى عاميانه، شعرى ساخته است. ترانهٔ معروف 'بزک نمير بهار مياد' را در اين زمينه تضمين کرده است.

ايرج ميرزا نيز با زيبائى ساده و وحشى در شعر خود، مديون گرايش به زبان عوام است. برخى شعراى نوپرداز، با کيفيتى متفاوت به دوباره‌سازى اشعار عاميانه پرداختند. نيما يوشيج با شعر 'بهار' ، فريدون توللى با شعر معروف خود با مطلع 'بَلَم آردم چون قوئى سبکبال، به نرمى بر سر کارون همى‌ رفت' ، سيمين بهبهانى در برخى غزل‌هاى خود، احمد شاملو در آثارى نظير 'پريا' و 'دختراى ننه دريا' شهرت زيادى به‌دست آوردند و جاودانه شدند. (ترانه و ترانه‌سرائى در ايران)

اين تجربه در ميان شاعران معاصر زمان ما مورد استقبال گرفت. از قالب دوبيتى نيز شاعران معاصر به فراوانى استفاده کرده‌اند.