مخملك‌ ـ scarlet fever

مخملك‌ یك‌ اختلال‌ دوران‌ كودكی‌ (معمولاً سنین‌ 10-2 سال‌) كه‌ مشخصه‌ آن‌ بثورات‌ پوستی‌ قرمز روشن‌ است‌. قبل‌ از بروز مخملك‌ یك‌ گلودرد استرپتوكوكی‌ وجود دارد. هر دو عارضه‌ مذكور (مخملك‌ و گلودرد استرپتوكوكی‌) تا 3-2 هفته‌ بسیار مسری‌اند. شیوع‌ مخملك‌ بسیار كمتر از گذشته‌ بوده‌ و خطرات‌ آن‌ نیز كمتر شده‌ است‌.

ـ علایم‌ شایع‌:

علایم‌ ممكن‌ است‌ در افراد مختلف‌ متفاوت‌ باشد. سیر معمول‌ بیماری‌ در ذیل‌ ذكر شده‌ است‌: روز اول‌: تب‌ تا حد 40 درجه‌ سانتیگراد؛ قرمزی‌ گلو و تورم‌ لوزه‌ها (بر روی‌ لوزه‌ها ممكن‌ است‌ نقاط‌ سفیدرنگ‌ وجود داشته‌ باشد)، بزرگی‌ غدد لنفاوی‌ گردن‌، سرفه‌، استفراغ‌. روز دوم‌: بثورات‌ پوستی‌ قرمز روشن‌ بر روی‌ تمام‌ صورت‌ بجز اطراف‌ دهان‌. روز سوم‌: قرمزی‌ زبان‌ (زبان‌ توت‌فرنگی‌) و بثورات‌ قرمز در چین‌های‌ بدن‌ و انتشار آنها به‌ نواحی‌ گردن‌، قفسه‌ سینه‌، پشت‌ و سپس‌ تمام‌ بدن‌. این‌ بثورات‌ شبیه‌ بثورات‌ آفتاب‌سوختگی‌ همراه‌ برآمدگی‌ است‌. روز چهارم‌: محو شدن‌ بثورات‌ و شروع‌ پوسته‌اندازی‌ كه‌ به‌مدت‌ 14-10 روز ادامه‌ خواهد یافت‌.

ـ علل‌ بیماری:

عفونت‌ استرپتوكوكی‌ ناشی‌ از نوع‌ خاصی‌ از باكتری‌ كه‌ سم‌ مخملك‌ را تولید می‌كند. این‌ باكتری‌ از طریق‌ قطرات‌ ریز ترشحات‌ كه‌ با سرفه‌ یا تنفس‌ در فضا پخش‌ می‌شوند انتشار می‌یابد. تعداد بسیار كمی‌ از موارد عفونت‌ استرپتوكوكی‌ به‌سمت‌ مخملك‌ پیشرفت‌ می‌كند زیرا همه‌ افراد نسبت‌ به‌ سم‌ ایجادكننده‌ بثورات‌ مخملك‌ حساس‌ نیستند. به‌عنوان‌ مثال‌ در یك‌ خانواده‌ ممكن‌ است‌ یك‌ كودك‌ دچار مخملك‌ گردد، دیگری‌ تنها دچار گلودرد استرپتوكوكی‌ باشد و سومی‌ تنها حامل‌ باكتری‌ و انتقال‌دهنده‌ آن‌ به‌ دیگران‌ باشد بدون‌ اینكه‌ خود بیمار شود.

ـ عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر:

۱. زردزخم‌ اخیر

۲. سن‌ 10-2 سال‌

۳. سابقه‌ خانوادگی‌ عفونت‌های‌ استرپتوكوكی‌ مكرر

۴. زندگی‌ در شرایط‌ پرجمعیت‌ یا غیربهداشتی‌

۵. تماس‌ با افراد مبتلا در مكان‌های‌ عمومی‌

ـ پیشگیری‌:

این‌ بیماری‌ به‌طور كامل‌ قابل‌ پیشگیری‌ نیست‌، زیرا برخی‌ افراد سالم‌ حامل‌ باكتری‌ استرپتوكوك‌ هستند بدون‌ آنكه‌ خود بیمار گردند. با این‌ حال‌ اقداماتی‌ كه‌ تا حدودی‌ در پیشگیری‌ مؤثرند عبارتند از: درمان‌ آنتی‌بیوتیكی‌ حداقل‌ به‌مدت‌ 10 روز برای‌ هرگونه‌ عفونت‌ استرپتوكوكی‌، دوری‌ از افراد مبتلا به‌ گلودرد.

ـ عواقب‌ موردانتظار:

معمولاً با درمان‌ در عرض‌ 10 روز یا بیشتر قابل‌ علاج‌ است‌. مخملك‌ به‌اندازه‌ گذشته‌ شایع‌ نیست‌ و به‌ندرت‌ كشنده‌ است‌. با درمان‌ آنتی‌بیوتیكی‌، شدت‌ بیماری‌ و احتمال‌ بروز عوارض‌ آن‌ كاهش‌ می‌یابد.

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

۱. تب‌ روماتیسمی‌

۲. اختلال‌ شنوایی‌

۳. گلومرولونفریت‌

۴. مننژیت‌

۵. پنومونی‌

۶. انسفالیت‌

ـ درمان‌:

۱. بررسی‌های‌ تشخیصی‌ ممكن‌ است‌ شامل‌ كشت‌ گلو یا آزمایش‌ خون‌ از نظر باكتری‌ استرپتوكوك‌ باشد.

۲. مراقبت‌ بیماران‌ ممكن‌ است‌ در منزل‌ انجام‌ شود.

۳. در بزرگسالان‌ و كودكانی‌ كه‌ قادر به‌ غرغره‌ كردن‌ هستند، غرغره‌ چای‌ جهت‌ تسكین‌ ناراحتی‌ گلو توصیه‌ می‌شود. غلظت‌ محلول‌ چای‌ مورد استفاده‌ برای‌ غرغره‌ را دوبرابر معمول‌ در نظر بگیرید. این‌ محلول‌ را می‌توان‌ به‌صورت‌ گرم‌ یا سرد و به‌ تعداد دفعات‌ دلخواه‌ بیمار استفاده‌ كرد.

۴. برای‌ تسكین‌ خشكی‌ و احساس‌ گرفتگی‌ گلو از یك‌ دستگاه‌ مرطوب‌كننده‌ با بخار سرد استفاده‌ كنید. این‌ دستگاه‌ را هر روز تمیز كنید.

۵. در مورد غدد لنفاوی‌ متورم‌ و دردناك‌ در ناحیه‌ گردن‌ از كمپرس‌ آب‌ گرم‌ استفاده‌ كنید.

۶. فرد مبتلا را از سایر افراد، از جمله‌ اعضای‌ خانواده‌ جدا كنید.

ـ داروها:

پنی‌سیلین‌ برای‌ كوتاه‌ كردن‌ دوره‌ مخملك‌ و جلوگیری‌ از عوارض‌ آن‌ تجویز می‌شود. اگر بیمار به‌ پنی‌سیلین‌ حساسیت‌ داشته‌ باشد، سایر آنتی‌بیوتیك‌ها، نظیر اریترومایسین‌ نیز مؤثرند.

ـ فعالیت‌:

تا برطرف‌ شدن‌ علایم‌ بیماری‌، استراحت‌ در بستر ضروری‌ است‌.

ـ رژیم‌ غذائی‌:

رژیم‌ خاصی‌ نیاز نیست‌. مصرف‌ مایعات‌ فراوان‌ توصیه‌ می‌شود.

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:

اگر درجه‌ حرارت‌ بدن‌ به‌مدت‌ دو روز به‌ حد طبیعی‌ بازگشته‌ و سپس‌ دوباره‌ تب‌ بروز كند. اگر دچار علایم جدید و غیرقابل توجیه نظیرتهوع‌؛ استفراغ‌؛ درد گوش‌؛ سرفه‌؛ سردرد؛ خروج‌ ترشحات‌ غلیظ‌ رنگی‌ از بینی‌؛ درد سینه‌؛ یا دشواری‌ تنفس‌ شده اید.