كم‌آبی‌ بدن‌ ـ dehydration

كم‌آبی‌ بدن‌ عبارت‌ است‌ از كم‌ شدن‌ آب‌ و نمك‌های‌ ضروری‌ بدن‌. كم‌ آبی‌ در نوزادان‌، شیرخواران‌، و افراد بالای‌ 60 سال‌ خطرناك‌تر از سایر گروه‌های‌ سنی‌ است‌. آب‌ تقریباً 60% وزن‌ بدن‌ مرد و 50% وزن‌ بدن‌ زن‌ را تشكیل‌ می‌دهد و برای‌ حفظ‌ سلول‌ها و بافت‌های‌ بدن‌، مقدار آن‌ باید در محدوده‌ای‌ بسیار كم‌ تغییر كند.

ـ علایم‌ شایع‌:

۱. خشكی‌ دهان‌ و زبان‌

۲. كاهش‌ یا فقدان‌ كامل‌ ادرار

۳. گود افتادن‌ چشم‌ها

۴. چروكیده‌ شدن‌ پوست‌

۵. منگی‌؛ گیجی‌؛ اغما

۶. پایین‌ بودن‌ فشار خون‌

۷. تشنگی‌ شدید

۸. افزایش‌ تعداد ضربان‌ قلب‌ و تنفس‌

ـ علل‌ بیماری:

۱. تعریق‌ زیاد

۲. تب‌ بالا به‌ طور مداوم‌

۳. استفراغ‌ یا اسهال‌ مداوم‌ به‌ هر علتی‌

۴. قرار گرفتن‌ بیش‌ از اندازه‌ در معرض‌ آفتاب‌

۵. مصرف‌ داروهایی‌ كه‌ باعث‌ از دست‌ رفتن‌ آب‌ و الكترولیت‌ بدن‌ می‌شوند، مثل‌ داروهای‌ ادرارآور (دیورتیك‌)

ـ عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر:

۱. سنین‌ نوزادی‌ و شیرخوارگی‌

۲. سنین‌ بالای‌ 60 سال‌

۳. بروز اخیر یك‌ بیماری‌ همراه‌ با تب‌ بالا

۴. دیابت‌ شیرین‌

۵. بیماری‌ مزمن‌ كلیه‌

ـ پیشگیری‌:

در صورت‌ وجود یك‌ بیماری‌ زمینه‌ای‌ كه‌ موجب‌ كم‌ آبی‌ بدن‌ شده‌ است‌، برای‌ درمان‌ آن‌ به‌ پزشك‌ مراجعه‌ كنید. اگر استفراغ‌ یا اسهال‌ دارید، باید آب‌ و الكترولیت‌ از دست‌ رفته‌ را تدریجاً جبران‌ كنید. اگر از داروهای‌ ادرارآور (دیورتیك‌) استفاده‌ می‌كنید، روزانه‌ خود را وزن‌ كنید. در صورتی‌ كه‌ دچار كاهش‌ وزن‌ بیش‌ از 5/1 كیلوگرم‌ در عرض‌ یك‌ روز یا 5/2 كیلوگرم‌ در عرض‌ یك‌ هفته‌ شدید، به‌ پزشك‌ خود اطلاع‌ دهید.

ـ عواقب‌ مورد انتظار:

با كنترل‌ كردن‌ علت‌ زمینه‌ای‌ و دادن‌ مایعات‌ برای‌ جایگزینی‌ مایعات‌ از دست‌ رفته‌، فرد بهبود می‌یابد.

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

كاهش‌ فشار خون‌، شوك‌ و مرگ‌ در اثر كم‌ آبی‌ شدید و طولانی‌ مدت‌

ـ درمان‌:

۱. بررسی‌های‌ تشخیصی‌ خون‌، شامل‌ شمارش‌ سلول‌های‌ خون‌ و اندازه‌گیری‌ غلظت‌ الكترولیت‌های‌ خون‌. الكترولیت‌ها عبارتند از مواد معدنی‌ حل‌ شده‌ در خون‌ و سایر مایعات‌ بدن‌. الكترولیت‌ها نقشی‌ اساسی‌ در تمام‌ كارهای‌ بدن‌ دارند. الكترولیت‌های‌ اصلی‌ عبارتند از سدیم‌، پتاسیم‌، كلر، كلسیم‌، فسفر، منیزیم‌، و دی‌اكسید كربن‌. منبع‌ الكترولیت‌ها غذاها هستند. تنظیم‌ الكترولیت‌های‌ بدن‌ عمدتاً به‌ عهده‌ كلیه‌ها و ریه‌ها است‌.

۲. بستری‌ كردن‌ بیمار برای‌ تزریق‌ مایعات‌ داخل‌ وریدی‌ تنها در موارد شدید یا طول‌ كشیده‌

۳. وزن‌ خود را روزنه‌ با یك‌ ترازوی‌ دقیق‌ ثبت‌ كنید تا در صورت‌ از دست‌ دادن‌ مایع‌ زود متوجه‌ آن‌ شوید.

۴. اگر استفراغ‌ یا اسهال‌ دارید، تعداد دفعات‌ هر كدام‌ را ثبت‌ كنید تا بتوانید میزان‌ مایع‌ از دست‌ رفته‌ را تخمین‌ بزنید.

۵. در موارد كم‌ آبی‌ خفیف‌، مایعات‌ رقیق‌ به‌ میزان‌ كم‌ و در دفعات‌ زیاد بنوشید. اگر در هر بار مقدار زیادی‌ مایع‌ بنوشید، امكان‌ دارد استفراغ‌ به‌ شما دست‌ دهد.

۶. محلول‌های‌ الكترولیتی‌ بنوشید.

ـ داروها:

امكان‌ دارد تزریق‌ مایعات‌ داخل‌ وریدی‌ برای‌ جایگزینی‌ مایعات‌ از دست‌ رفته‌ ضروری‌ باشد.

ـ فعالیت‌:

تا زمان‌ بهبودی‌، در رختخواب‌ استراحت‌ كنید.

ـ رژیم‌ غذائی‌:

به‌ بیماری‌ زمینه‌ای‌ بستگی‌ دارد. غذاهای‌ پر نمك‌ اثر كمبود آب‌ را كاهش‌ می‌دهند.

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:

اگر شما یا یكی‌ از اعضای‌ خانواده‌ تان علایم‌ كم‌ آبی‌ را دارید.