برونشكتازی‌ ـ bronchiectasis

برونشكتازی‌ عبارت‌ است‌ از یك‌ نوع‌ بیماری‌ ریوی‌ كه‌ در آن‌ لوله‌های‌ نایژه‌ای‌ به‌ طور مزمن‌ بسته‌ و ترشحات‌ ضخیم‌ در آنها جمع‌ می‌شود. عفونت‌ ثانویه‌ به‌ این‌ بیماری‌ به‌ دفعات‌ رخ‌ می‌دهد. این‌ بیماری‌ مسری‌ نیست‌ مگر اینكه‌ بیماری‌ سل‌ نیز همراه‌ آن‌ وجود داشته‌ باشد.

ـ علایم‌ شایع‌:

۱. عفونت‌ مكرر ریه‌

۲. تنگی‌ نفس‌؛ نفس‌ بدبو

۳. احساس‌ ناخوشی‌ عمومی‌

۴. خستگی‌ مكرر

۵. كم‌خونی‌ (شایع‌ است‌)

۶. سرفه‌ مكرر همراه‌ با خلط‌ بد بو، سبز یا زرد (گاهی‌ رگه‌های‌ خون‌ نیز در خلط‌ دیده‌ می‌شود).

ـ علل‌ بیماری:

آسیب‌ به‌ لوله‌های‌ نایژه‌ای‌ كوچك‌. این‌ آسیب‌ ممكن‌ است‌ در عرض‌ چند سال‌ به‌ وجود آمده‌ و توسعه‌ یابد. علل‌ شایع‌ آسیب‌ عبارتند از:

۱. سیگار كشیدن‌

۲. عفونت‌های‌ ریوی‌ مكرر

۳. برونشیت‌ مزمن‌

۴. آلرژی‌ها؛ دود یا گرد و غبار

۵. استنشاق‌ یك‌ جسم‌ خارجی‌

۶. بیماری‌ سل‌؛ سرطان‌ یا آبسه‌ ریه‌

۷. عفونت‌ قارچی‌

ـ عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر:

۱. سیگار كشیدن‌

۲. تغذیه‌ نامناسب‌

۳. چاقی‌

۴. سابقه‌ خانوادگی‌ بیماری‌ سل‌

۵. خستگی‌ یا كار زیاد

۶. قرار گرفتن‌ در معرض‌ مواد آلرژی‌زا

۷. هوای‌ سرد و مرطوب‌

ـ پیشگیری‌:

۱. هیچگاه‌ سیگار نكشید.

۲. در صورت‌ بروز عفونت‌ ریوی‌ حتماً به‌ پزشك‌ مراجعه‌ كنید.

۳. حتی‌المقدور از عوامل‌ خطر دوری‌ كنید.

۴. واكسن‌ آنفلوآنزا و ذات‌الریه‌ تزریق‌ كنید.

ـ عواقب‌ مورد انتظار:

اغلب‌ بیماران‌ با درمان‌ می‌توانند زندگی‌ تقریباً طبیعی‌ و بدون‌ ناتوانی‌ و معلولیت‌ عمده‌ داشته‌ باشند.

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

بیماری‌ انسدادی‌ مزمن‌ ریه‌، ذات‌الریه‌ مكرر، تخریب‌ بافت‌ ریه‌.

ـ درمان‌:

۱. آزمایشات‌ تشخیصی‌ ممكن‌ است‌ شامل‌ موارد زیر باشند: عكسبرداری‌ از ریه‌ها، عكس‌برداری‌ از نایژه‌ها، كشت‌ خلط‌، برونكوسكپی‌ (دیدن‌ نایژه‌ها از داخل‌ توسط‌ یك‌ لوله‌ كه‌ سر آن‌ منبع‌ نور و دوربین‌ نصب‌ شده‌ است‌).

۲. هیچگاه‌ سیگار نكشید.

۳. روش‌ تخلیه‌ ترشحات‌ و خلط‌ را با استفاده‌ از تغییر وضعیت‌ بدن‌ فرا بگیرید و این‌ كار را روزانه‌ دو بار انجام‌ دهید.

۴. زیر پایه‌های‌ جلویی‌ تخت‌ را 5/12-5/7 سانتیمتر بالا بیاورید تا ترشحات‌ مخاطی‌ در لوب‌های‌ تحتانی‌ ریه‌ها جمع‌ نشوند.

۵. اگر در محل‌ كار شما آلودگی‌ هوا شدید است‌، حتی‌الامكان‌ سعی‌ كنید كه‌ كمتر در معرض‌ این‌ هوا قرار گیرید، و اگر لازم‌ بود، شغل‌ خود را عوض‌ كنید.

۶. در خانه‌ سیستم‌ تهویه‌ مطبوع‌ فیلتردار و با كنترل‌ رطوبت‌ نصب‌ كنید.

۷. اگر كارهایی‌ چون‌ فریاد زدن‌، خندیدن‌ با صدای‌ بلند، گریه‌ كردن‌، فعالیت‌ شدید، یا تغییرات‌ ناگهانی‌ دمای‌ محیط‌ موجب‌ بروز حملات‌ سرفه‌ شوند، از آنها اجتناب‌ كنید.

۸. بهداشت‌ دندان‌ و دهان‌ را دقیقاً رعایت‌ كنید.

۹. اگر سابقه‌ آلرژی‌ دارید، سعی‌ كنید در معرض‌ موارد آلرژی‌زا قرار نگیرید.

۱۰. عمل‌ جراحی‌ برای‌ درآوردن‌ نواحی‌ آسیب‌ دیده‌ مجزا در ریه‌ (به‌ ندرت‌)

ـ داروها:

۱. اكسپكتورانت‌ برای‌ رقیق‌ و نرم‌ كردن‌ ترشحات‌

۲. داروهای‌ گشادكننده‌ نایژه‌ برای‌ گشاد كردن‌ راه‌های‌ هوایی‌

۳. آنتی‌بیوتیك‌ برای‌ ده‌ روز ماهانه‌، در صورتی‌ كه‌ عفونت‌ باكتریایی‌ باعث‌ برونشكتازی‌ شده‌ باشد، یا موجب‌ بروز ذات‌الریه‌ یا برونشیت‌ حاد شده‌ باشد.

ـ فعالیت‌:

تا حد امكان‌ فعالیت‌ خود را حفظ‌ كنید.

ـ رژیم‌ غذائی‌:

مایعات‌ بیشتر بنوشید. روزانه‌ حداقل‌ 8 لیوان‌ آب‌ بنوشید. این‌ كار موجب‌ رقیق‌ شدن‌ ترشحات‌ و آسان‌تر شدن‌ تخلیه‌ آنها با سرفه‌ می‌شود.

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:

۱. اگر شما یا یكی‌ از اعضای‌ خانواده‌ تان علایم‌ برونشكتازی‌ را دارید.

۲. اگر شما دچار تب شده اید.‌

۳. اگر درد سینه‌ افزایش‌ یابد.

۴. اگر تنگی‌ نفس‌ بدون‌ سرفه‌ یا در زمان‌ استراحت‌ رخ‌ دهد.

۵. اگر خلط‌ خونی‌؛ خلط‌ علی‌رغم‌ درمان‌ ضخیم‌تر شود؛ یا با تخلیه‌ وضعیتی‌، رنگ‌، مقدار، یا خصوصیات‌ خلط‌ تغییر یابد.