شیر تیغی - شیر دشتی - شیر تیغک

نام علمى: Sonchus arvensis L

نام انگليسى: Swine thistle, Perennial sowthistle, Milkthistle

گياهچه

لپه‌ها واژ تخم‌مرغي، داراى پايه‌اى کوتاه و يا بدون پايه و اولين برگ‌هاى حقيقى سبز براق، تخم‌مرغى شکل و بدون کرک که در سمت دمبرگ بالدار و باريک شده است. برگ‌هاى بعدى سينوسى و لوب‌دار هستند و حاشيهٔ آنها داراى دندانه‌هاى خاردار است.

گياه کامل

- اندام‌هاى رويشى:

گياهى است چندساله، ايستا و به ارتفاع پنجاه تا صد و پنجاه سانتى‌متر که توسط بذر و ريزوم تکثير مى‌يابد. ساقهٔ آن توخالي، صاف و يا داراى کرک‌هاى ريز غده‌دار و يا کرک‌هاى بدون غده است که در بخش‌هاى بالائى منشعب مى‌باشد. برگ‌ها به رنگ سبز براق و برگ‌هاى قاعده‌اى داراى دمبرگ کوتاه و لوب‌هاى عميق بوده و علاوه بر اين در حاشيهٔ نامنظم خود خارهاى نرم دارند. برگ‌هاى ساقه‌اى متناوب و ساقه محصور هستند (Clasping) و قاعده‌اى قلبى شکل، حاشيه‌اى لوب‌دار با بريدگى‌هائى عميق، و دندانه‌هاى نامنظم دارند. پهنک برگ نيز خميده است. در صورت قطع ساقه و يا برگ‌ها شيرابه‌اى شيرى‌رنگ از آن خارج مى‌شود. ريشه‌هاى اين گياه به عمق خاک نفوذ کرده و به‌طور افقى نيز گسترش زيادى دارند. جوانه‌هاى موجود بر روى ريزوم‌هاى گوشتى آن توليد اندام‌هاى هوائى جديد خواهند کرد.

- اندام‌هاى زايشى:

گل‌آذين کلاپرک، متعدد، به قطر ۵/۳ تا ۵ ميلى‌متر با براکته‌هائى به رنگ سبز تيره يا سربى و گل‌هائى زردرنگ که فقط صبح‌ها باز مى‌شوند.

ميوهٔ اين گياه فندقه و بذرهاى آن به رنگ قهوه‌اى متمايل به قرمز تيره، به اندازهٔ سه تا سه و نيم ميلى‌متر و داراى حاشيه‌اى است که در هر طرف آن پنج رگهٔ باريک وجود دارد که به‌طور عرضي، چروکيده هستند. هر بذر داراى پاپوس‌هائى به طول ده تا چهارده ميلى‌متر است. هر گياه حدود هزار بذر توليد مى‌کند که چنانچه در عمق نيم تا سه سانتى‌مترى خاک قرار گيرند جوانه‌زنى مناسبى خواهند داشت.

موسم گلدهى اين گياه اواسط تابستان تا پائيز است.

محل رشد و پراکنش

عموماً در زمين‌هاى قابل کاشت، کنارهٔ جوى‌هاى آب، و باغ‌ها مشاهده مى‌شود. اين گياه مناطق مرطوب با خاک‌ها لومى عميق، سنگين و رسى و داراى مواد غذائى و هوموس فراوان را ترجيح مى‌دهد.