(۱) لطفاً به بندهاى ۳۷، ۳۸ و ۳۹ نکات مهم در برنامهٔ ايمن‌سازى مراجعه شود.
توجه: لطفاً به نکات مهم در برنامه ايمن‌سازى مراجعه شود.
نکات مهم در برنامه ايمن سازي:
۱. برنامهٔ ايمن‌سازى کودکان نارس و يا کم‌وزن نيز طبق جدول ايمن‌سازى عادى است و تجويز به‌موقع واکسن‌ها قوياً توصيه مى‌شود.
۲. شل بودن مدفوع و يا سرماخوردگى مانع ايمن‌سازى نيست.
۳. سوءتغذيه نه تنها مانعى براى ايمن‌سازى نيست؛ بلکه ايمن‌سازى به‌موقع کودکان مبتلا به سوء تغذيه قوياً توصيه مى‌شود.
۴. براى هيچ واکسنى به‌جز سياه‌سرفه محدوديت سنى وجود ندارد و در صورت عدم سابقهٔ ايمن‌سازى بايد مطابق برنامه عمل شود.
۵. در اختلالات ايمنى اوليه اکتسابي، مانند لوسمى (سرطان خون)، واکسن‌هاى ويروسى زنده و واکسن 'ب.ث.ژ' منع استعمال دارند.
۶. اگر واکسن‌هاى چند نوبتي، مانند فلج‌اطفال، سه‌گانه و 'هپاتيت.ب' به‌هر علت، طبق فواصل معين تزريق نشده باشند، از سرگرفتن واکسيناسيون لازم نيست و مى‌توان با احتساب واکسيناسيون قبلي، برنامه ايمن‌سازى را طبق جدول مربوط ادامه داد.
۷. اگر در تزريق واکسن سه‌گانه، تب بالاى ۴۰ درجه (درجهٔ مقعدي) و يا تشنج عارض کودک شود، در نوبت‌هاى بعدى بايد واکسن دوگانهٔ خردسالان تزريق کرد.
۸. تزريق واکسن سه‌گانه در کودکان داراى ضايعات مغزى پيش‌رونده ممنوع است و بايد به آنها واکسن دوگانه تزريق کرد.
۹. فاصلهٔ بين نوبت سوم واکسن سه‌گانه و يادآور سه‌گانه نبايد از ۶ ماه کمتر باشد.
۱۰. پس از پايان سن ۶ سال و ۱۱ ماه و ۲۹ روز تلقيح واکسن سه‌گانه مجاز نيست، و در صورت لزوم بايد به‌جاى آن، واکسن دوگانهٔ بزرگسالان را تزريق کرد.
۱۱. واکسيناسيون نوزادانى که تعويض خون شده‌اند، بايد مطابق جدول ايمن‌سازى انجام شود.
۱۲. واکسيناسيون نوزادانى که به‌هر علت دچار زردى شده‌اند، بايد مطابق جدول ايمن‌سازى انجام شود.
۱۳. در صورتى‌که واکسن‌هاى زندهٔ ويروسى به‌طور همزمان مورد استفاده قرار نگيرند، بايد بين آنها حداقل يک‌ماه فاصله باشد.
۱۴. حتى‌المقدور از تزريق گاماگلوبولين به اطفال خوددارى شود؛ مگر در مواردى که پزشک جايز بداند. در اين‌صورت، فاصلهٔ تجويز واکسن‌هاى ويروسى زندهٔ ضعيف شده (به‌جز واکسن تب‌زرد و پوليو خوراکي)، با گاماگلوبولين و فرآورده‌هاى خونى لااقل ۳ ماه خواهد بود.
۱۵. چنانچه طى دو هفته بعد از تلقيح واکسن‌هاى زندهٔ ويروسى (به‌جز واکسن تب‌زرد و پوليو خوراکي) به‌هر علت گاماگلوبولين و فرآورده‌هاى خونى تزريق شود، بايد پس از سه ماه اين نوع واکسن‌ها را تکرار کرد.
۱۷. واکسن فلج اطفال تزريقى در افراد داراى نقص سيستم ايمني، مطابق دستور‌العمل کارخانهٔ سازنده تلقيح شود.
۱۸. تغذيه يا هر نوع شير، از جمله شير مادر، با خوراندن واکسن فلج اطفال مغايرتى ندارد و لزومى به‌قطع شير، قبل يا بعد از ايمن‌سازي، نخواهد بود. همچنين، استفراغ مختصر پس از خوراندن قطرهٔ فلج اطفال مسألهٔ مهمى نبوده، و نيازى به تجديد واکسن نيست.
۱۹. براى گروه‌هاى سيار در مناطق کوهستانى و يا صعب‌العبور، فاصلهٔ واکسيناسيون سه‌گانه، فلج‌اطفال و نوبت‌هاى اول و دوم 'هپاتيت.ب' را تا چهار هفته مى‌توان تقليل داد.
۲۰. پوليو صفر بايد هرچه زودتر پس از تولد تجويز شود؛ اما اگر به‌هر دليل، تجويز واکسن در روزهاى اول مقدور نباشد، در اولين فرصت ممکن، بايد واکسن را تجويز کرد، و محدوديت زمانى خاصى بين نوبت صفر و نوبت اول وجود ندارد.
۲۱. با‌توجه به پائين بودن سطح ايمنى بزرگسالان در مقابل ديفتري، در کليهٔ مواردى‌که بايد در بالغين واکسن کزاز تزريق شود، از جمله در زنان باردار و زنان سنين بارورى (۴۹-۱۵ ساله)، واکسن دوگانهٔ ويژه بزرگسالان تلقيح شود.
۲۲. براى حصول اطمينان از ايمنى کافى پس از تلقيح ۵ نوبت واکسن سه‌گانه يا دوگانه، واکسن دوگانهٔ ويژه بزرگسالان بايد هر ده‌سال يک‌بار تکرار شود.
۲۳. در صورت فقدان کارت ايمن‌سازى يا سابقهٔ معتبر ايمن‌سازي، به استناد خاطرهٔ مادر نبايد از انجام واکسيناسيون خوددارى کرد.
۲۴. سابقهٔ حساسيت به‌تخم‌مرغ مانع ايمن‌سازى عليه سرخک نيست.
۲۵. تزريق همزمان واکسن سرخک و ب.ث.ژ هيچ‌گونه اشکالى ندارد و بايد در دو محل جداگانه انجام شود.
۲۶. با توجه به وضعيت بيمارى سرخجه در ايران، واکسيناسيون برعليه آن براى کودکان توصيه نمى‌شود؛ ولى تزريق آن براى دختران ۱۴ تا ۱۶ ساله و بعد از آن بلامانع است.
۲۷. چنانچه واکسن نوبت دوم سرخک در سن ۱۵ ماهگى به‌هر علتى تلقيح نشده باشد، بايد در اولين فرصت ممکن آن را تلقيح کرد.
۲۸. انجام تست مانتو قبل از تزريق واکسن سرخک لزومى ندارد.
۲۹. براى افراد بالاتر از ۱۵ سال واکسيناسيون جارى ب.ث.ژ توصيه نمى‌شود.
۳۰. در صورتى‌که کودکى در بدو تولد نوبت اول واکسن 'هپاتيت ب.' خود را دريافت نکرده باشد، بايد آن را در اولين فرصت ممکن تا ۱۵ روزگى تزريق کرد. پس از آن نوبت اول همراه سه‌گانهٔ اول، نوبت دوم همراه سه‌گانهٔ دوم و نوبت سوم همراه سرخک زير يک‌سال خواهد بود.
۳۱. در صورت تأخير شيرخوار تا سه‌ماهگى مى‌توان همزمان با سه‌گانهٔ دوم دوز اول، همزمان با سه‌گانهٔ سوم دوز دوم، همزمان با سرخک زير يک‌سال، دوز سوم واکسن 'هپاتيت ب.' را تجويز کرد (به‌هر صورت، فواصل تزريق واکسن‌هاى 'هپاتيت ب.' نبايد از يک‌ماه کمتر شود).
۳۲. تزريق واکسن 'هپاتيت ب.' شامل کودکانى است که از اول سال ۱۳۷۲ به‌بعد متولد شده‌اند.
۳۴. در صورتى‌که نوبت‌هاى قبلى واکسيناسيون 'هپاتيت ب.' با يکى از دو نوع واکسن پلاسمائى يا نوترکيبى (Recombinant) باشد، واکسيناسيون با نوع ديگر در نوبت‌هاى بعدى مانعى ايجاد نمى‌کند.
۳۵. واکسيناسيون 'هپاتيت ب.' هيچ‌گونه مورد منع تلقيح ندارد؛ حتى اگر فرد HBsAg مثبت باشد.
۳۶. در صورتى‌که نوزاد از مادر HBsAg مثبت متولد شده باشد، بايد به‌طور همزمان 'ايمونوگلوبولين' اختصاصى 'هپاتى ب.' با واکسن 'هپاتيت ب.' در دو عضلهٔ جداگانه در اسرع وقت و ترجيحاً در ظرف ۱۲ ساعت پس از تولد تزريق شود. در صورت عدم دسترسى به ايمونوگلوبولين اختصاصي، تزريق واکسن 'هپاتيت ب.' به‌تنهائى نيز در ساعات اوليهٔ پس از تولد حدود ۷۵ تا ۹۵ درصد ايمنى ايجاد مى‌کند.
۳۷. دانشجويان گروه پزشکي، جراحان، پزشکان، پرستاران، ماماها، دندان‌پزشکان، کمک دندان‌پزشکان، بيماران تحت دياليز، کارشناسان و تکنسين‌هاى آزمايشگاه‌هاى تشخيص طبي، پرسنل مؤسسات نگهدارى کودکان عقب‌افتاده و خانهٔ سالمندان، دريافت‌کنندگان محصولات خونى و خانوادهٔ فرد مبتلا، گروه‌هاى پرخطر براى ايمن‌سازى 'هپاتيت ب.' محسوب مى‌شوند که بايد ايمن‌سازى آنها طبق جدول ايمن‌سازى عليه "هپاتيت ب" براى گروه‌هاى پرخطر انجام گيرد.
۳۸. در بيماران تحت درمان دياليز و دريافت‌کنندگان خون و فرآورده‌هاى آن که به‌طور مکرر انجام مى‌شود (تالاسمي، هموفيلى و ...) دوز واکسن 'هپاتيت ب.' دوبرابر حد معمول است.
۳۹. در صورتى‌که يکى از افراد خانواده HBsAg مثبت باشد، بقيهٔ افراد ساکن در منزل بايستى برعليه بيمارى 'هپاتيت ب.' واکسينه شوند، دستور تزريق مطابق برنامهٔ افراد پرخطر خواهد بود.
۴۰. هرجا که خطر خونريزى وجود دارد مثلاً در افراد مبتلا به هموفيلى واکسن 'هپاتيت ب.' بايد زيرجلد تزريق شود.
۴۱. در زنان حامله استفاده از واکسن سرخجه و ساير واکسن‌هاى ويروسى زنده (به‌جز پوليو و تب‌زرد) ممنوع است.
۴۲. در کودکان داراى نقص سيستم ايمنى - کودکان تحت درمان با داروهاى پائين‌آورندهٔ قدرت دفاعى بدن، نظير کورتيکوستروئيدها و يا کودکات تحت درمان با اشعه و مبتلايان به لوسمى - لنفوم و سرطان‌هاى ژنراليزه، استفاده از واکسن پوليو زندهٔ خوراکى ممنوع است و به‌جاى آن بايد از واکسن کشتهٔ تزريق استفاده کرد. ولى بايد توجه کرد که مصرف کورتيکوستروئيدها با دوز پائين مانع ايمن‌سازى نيست. همچنين واکسيناسيون کودکان HIV مثبت فاقد علامت، طبق معمول بايستى انجام شود؛ ولى مصرف IVP به‌جاى OVP توصيه مى‌شود. همچنين ب‌ث‌ژ در کودکان مبتلا به ايدز داراى علامت، منع مصرف دارد.
