زنجیره سرد (The Cold Chain)

'زنجيره سرد' سيستم ذخيره‌سازى و حمل و نقل واکسن، در درجه حرارت پائين، از محل توليد به محل واقعى استفاده مى‌باشد. سيستم زنجيره سرد الزامى است چرا که بى‌اثر شدن واکسن‌ها بر اثر ذخيره‌سازى يا حمل و نقل نادرست واکسن‌ها در برودتى غير از آنچه توجيه شده است، رخ مى‌دهد. گزارشات موجود از رخداد بيمارى‌هاى قابل پيشگيرى توسط واکسن، در جامعه‌اى که به‌نظر مى‌رسد به‌خوبى واکسينه شده‌اند، مربوط به‌همين موضوع است. در ميان واکسن‌ها، فلج‌اطفال، حساس‌ترين واکسن به گرما است و بايد در منهاى ۲۰ درجه سانتى‌گراد نگهدارى شود. واکسن‌هائى که بايد در جايخى نگهدارى شوند عبارتند از: فلج‌اطفال، سرخک و BCG، واکسن‌هائى که بايد در قسمت سرد يخچال نگهدارى شوند، اما هيچ‌وقت نبايد يخ بزنند، عبارتند از: تيفوئيد، ثلاث، آنتى‌توکسين‌کزاز و حلال‌هاى واکسن.

به‌طور‌کلى همه واکسن‌ها بايد در شرايطى نگهدارى شوند که از طرف کارخانه سازنده ودر بروشورهاى همراه واکسن، توصيه شده است در غير اين صورت از شکل اصلى خارج شده و به‌کلى بى‌تأثير مى‌شوند. واکسن‌ها بايد دور از نور مستقيم خورشيد و دور از ضدعفونى‌کننده‌ها قرار گيرند. در يک مرکز بهداشتى بيشتر واکسن‌ها (به‌غير از فلج‌اطفال) تا ۵ هفته در يخچال قابل نگهدارى هستند به‌شرطى که درجه حرارت دقيقاً بين ۸-۴ درجه سانتى‌گراد باقى بماند. ويال‌هائى که براى بيش از يک نفر واکسن دارند، بعد از باز شدن چنانچه هيچ نگهدارنده‌اى وجود نداشته باشد، ظرف، يک ساعت بايد از بين بروند و اگر نگهدارنده وجود دارد ظرف ۳ ساعت يا در پايان کار بايد از بين بروند (بيشتر واکسن‌هاى زنده و ويروسى اين‌چنين هستند.