ایمنی جامعه (Herd Immunity)

ايمنى جامعه مقاومت جامعه يا يک گروه از مردم در برابر يک بيمارى خاص است. براساس منابع ديگر، ايمنى جامعه نشان‌دهنده نوعى از حفاظت گروهى مردم است که چيزى بيش از محافظت حاصل از افراد ايمن شده در جامعه مى‌باشد. يعنى ايمنى جامعه دربارهٔ رهائى افراد داخل يک جامعه از بيمارى‌هاى عفونى است که تنها به وسيله تأثير ساختار جامعه بر روى انتقال بيمارى در بين افراد ايجاد شده است. بنابراين ابهامى ملال‌آور در تعريف ايمنى جامعه وجود دارد.

ايمنى جامعه يک سدايمونولوژيک در برابر انتشار بيمارى در جامعه انسانى ايجاد مى‌کند. براى مثال، وقتى يک عفونت به يک جامعه بکر معرفى مى‌شود، يعنى جامعه‌اى که ايمنى خيلى پائينى دارد و يا اصلاً ايمن نيست، ميزان‌هاى حمله و کشندگى بيمارى بسيار بالا خواهد بود و عملاً همه افراد مستعد به بيمارى را گرفتار مى‌کند. اين وضعيت در اپيدمى بسيار شديد سرخک در جزاير Faroe در ۱۸۵۴ رخ داد. در اين جزيره جمعيت سابقه تماس قبلى با سرخک را نداشت. اين اپيدمى با ايجاد ايمنى جامعه که ناشى از عفونت طبيعى بود پايان يافت.

اجزائى که در ايمنى جامعه شرکت دارند عبارتند از:

۱. رخداد بيمارى‌هاى بالينى و تحت بالينى در جامعه

۲. ايمن‌سازى جامعه

۳. ساختار جامعه: ساختار جامعه هيچ‌گاه ثابت نيست. ساختار جامعه به خاطر تولدهاى جديد، مرگ‌ها و حرکت جمعيت تغيير مى‌کند. يک برنامه مستمر ايمن‌سازي، ايمنى جامعه را در سطح بالائى نگه مى‌دارد.

ساختار جامعه نه تنها شامل ميزبان‌هائى (جمعيت) مى‌شود که به آن جامعه تعلق دارند بلکه شامل ميزبان‌هاى حيوانى و حشره‌هاى ناقل احتمالى و نيز عوامل محيطى و اجتماعى مى‌شود که هر کدام مى‌توانند انتشار عفونت را از يک ميزبان به ميزبان ديگر مهار يا تقويت کنند. بنابراين ساختار جامعه، نقشى قطعى در وضعيت ايمنى جامعه دارد. اگر ايمنى جامعه به مقدار کافى بالا باشد، احتمال رخداد يک اپيدمى پائين مى‌آيد. اگر سطح ايمنى بالا باقى بماند و توسط ايمن‌سازى مستمر تا حدى ارتقاء يابد که افراد مستعد به بيمارى به تعداد معدودى کاهش يابند ممکن است (اما نه ضرورتاً هميشه) بيمارى در زمان مناسب، از جامعه حذف شود. چنين چيزى در بيمارى‌هائى مثل ديفترى و فلج اطفال رخ داده است. در مورد آبله، اين ايمنى جامعه نبود که در ريشه‌کنى بيمارى نقش اساسى بازى کرد (اگر چه مهم بود)، بلکه مراقبت از بيمارى و اقدامات کنترل کننده، منبع عفونت را ريشه‌کن کرد. با حذف واکسيناسيون برعليه آبله، ايمنى جامعه در برابر آبله به طور طبيعى در طول زمان کاسته خواهد شد در مورد کزار، ايمنى جامعه نمى‌تواند فرد را در برابر عفونت مصون نگه دارد.

مطالعات نشان مى‌دهد که نه ممکن است و نه ضرورى است که براى نابودى يک بيمارى يا اپيدمي، ايمنى جامعه به صددرصد برسد، مثل آنچه براى آبله رخ داد. اما اين که ايمنى جامعه چند درصد بايد باشد، سوالى است که پاسخ قطعى براى آن وجود ندارد. ايمنى جامعه ممکن است با بررسى‌هاى سرولوژيک (اپيدميولوژى سرولوژيکي) مشخص شود.